دنیای بورس | از چند روز پیش همزمان با شکل گیری تقاضا در بازار سکه که موج جدیدی از سطوح جدید قیمتی را به دنبال داشت، تاخت و تازها به معاملات گواهی سپرده سکه آغاز شد. گویی به نظر می آید که همه شمشمیر خود را از رو بسته اند تا این ابزار کارا و جدید معاملاتی را از دست بورس بگیرند.
اگر چه میتوان یکی از دلایل رونق گرفتن بازار سکه را به دلیل مابه التفاوت قیمت گواهی سپرده در بورس کالا و بازار آزاد دانست اما پرسش اینجاست که آیا معاملات گواهی سپرده سکه میتواند به بازار سکه جهت دهد.
برخی به آن پاسخ مثبت میدهند و برخی نیز این پرسش را مورد نکوهش قرار میدهند. از دید معامله گران بورس کالا این نوع معاملات به فراخور توسعه دانش مالی در بورس های کالایی (با رعایت موازین شرعی) در بورس کالا با شرایط استاندارد و مورد تایید اتحادیه طلا و جواهر را دنبال می کند و البته به دلیل جذابیت ممکن است با اقبال متقاضیان هم همراه باشد که همین مساله ممکن است شائبه اثرگذاری بر بازار سکه را به دنبال داشته باشد.
تاکید معامه گران بورس کالا این است که هر گونه تغییر قیمت ها در ابتدای امر در بازار سکه به دلیل عوامل در داخل بازار و عوامل سیستماتیک بر می گردد و چه بسا بعد از شناسایی وزن این عوامل مشخص میشود که بازار گواهی سپرده متاثر از همان عوامل رونق میگیرد و به واسطه آن در یک وضعیت دو طرفه ممکن است اثر خود را بر بازار آزاد سکه بگذارد.
در واقع گواهی سپرده سکه به دلیل نوع معاملاتی که دارد نمیتواند تنها مقصر التهاب در بازار سکه شناخته شود. در سوی دیگر ماجرا معامله گران می گویند اگر قیمت سکه یک روزه در بورس کالا (به طور مثال قیمت امروز سکه یک روزه بانک ملت 7621325 ریال است؛ در سامانه معاملات هر سکه معادل 10 واحد معاملاتی محسوب می شود. بنابراین قیمت مزبور یک دهم قیمت سکه بهار آزادی است) را با قیمت سکه بازار آزاد (به طور مثال امروز قیمت سکه 7319000 تومان است) مقایسه کنید، آنوقت پی می‌برید مابه‌التفاوت ایجاد شده میتواند بر جذابیت های خرید و فروش و معاملات سکه بیفزاید.
بر همین مبنا برخی با این استدلال که قیمت های نامتعارف روی تابلو ثبت شده، معتقدند باید این معاملات فعلا متوقف شوند. البته امروز همین اتفاق هم افتاد و بورس کالا با صدور اطلاعیه ای در خصوص معاملات امروز گواهی سپرده سکه طلا اعلام کرد: نمادهای معاملاتی گواهی سپرده کالایی سکه طلا به دلیل وجود قیمت های نامتعارف در تابلوی معاملات تا اطلاع ثانوی در مرحله پیش گشایش باقی خواهد ماند.این نمادها شامل سکه تمام بهار تحویل یک روزه بانک های صادرات ، (سکه۹۹۱۲پ۰۴) ، سامان (سکه۹۸۱۲-۰۳) رفاه کارگران (سکه۰۰۱۲پ۰۱) و بانک ملت (سکه۰۰۱۱پ۰۲) – بورس کالا است .
از ساعتی قبل در گواهی سکه بورسی، فروشنده ها از خریداران پیشی گرفته اند؛ ولی چهار نماد مذکور مجاز به معامله نیستند؛ صندوق های مبتنی بر طلا کاهش ۷ درصدی قیمت داشته اند.
همچنین در اطلاعیه دیگر بورس آمده است، سرمايه گذاران در انجام معاملات خود در صندوق هاي سرمايه گذاري پشتوانه طلا در نظر داشته باشند كه خالص ارزش دارايي هاي هر صندوق با نام NAV ابطال در بخش مربوطه در سايت مديريت فناوري اطلاعات بورس تهران (TSETMC.COM) و نيز سايت صندوق نمايش داده مي شود.
معامله واحدهاي اين نوع از صندوق ها با فاصله قيمتي از NAV احتمال ايجاد زيان براي خريداران را به همراه خواهد داشت. صندوق سكه طلاي كيان (گوهر) - بورس کالا صندوق س.پشتوانه طلاي لوتوس (طلا) - بورس کالا صندوق س. پشتوانه طلاي مفيد (عيار) - بورس کالا صندوق س.پشتوانه سكه طلاي زر (زر) - بورس کالا
حالا شما ماجرای برچیده شدن معاملات آتی سکه در بورس کالا در سال 97 را مرور کنید، آنوقت میتوان درک کرد، به همان میزان که سکه آتی مقصر التهابات در بازار سکه نبود، به همان میزان گواهی سپرده سکه نیز نمیتواند مقصر بازار باشد. حالا هم در صورت تعطیل شدن معاملات گواهی سپرده سکه طلا در بورس کالا قطعا به اشتباه مقصر بازار معرفی میشود زیرا گواهی سپرده ابزاری کارآست برای توسعه دانش مالی و شفافیت معاملاتی و خارج از آن نباید انتظار دیگری از آن داشت. اکنون اما تفاسیر و تعبیرها و شاید گفت به کارگیری ابزارهای شفاف معاملاتی در ایران همچون قراردادهای آتی و گواهی سپرده به اشتباه استفاده میشود و همین مساله ممکن است ما را در تصمیم گیری دوباره به اشتباه بیندازد.
با هم بخوانیم:
شفاف سازی بانک ملت
بانک ملت درباره انتشار مطالبی در فضای مجازی مبنی بر خرید و فروش سکه با قیمت‌های بالاتر از بازار در چهار بانک ملت، رفاه کارگران، صادرات و سامان، اعلام کرد : با توجه به نیاز سرمایه‌گذاران، ابزارهای متنوعی دربازار سرمایه طراحی شده است. یکی از ابزارهایی که از سال ۹۴ در این بازار عرضه شده، اوراق گواهی سپرده سکه طلا است.
براین اساس، معاملات گواهی سپرده طلا به منظور شفافیت و کشف قیمت رسمی سکه و همچنین تنوع بخشی به سبد ابزارهای مالی و در چارچوبی کاملا قانونی توسط بورس کالا راه‌اندازی شده است.
در چارچوب قانونی تعریف شده توسط بورس کالا، بانکها به عنوان انبار دار ، سکه طلا از مشتریان و متقاضیان سپرده گذاری سکه طلا، سکه را به امانت دریافت و برای آنان قبض انبار موقت گواهی سپرده صادر می‌کنند و بورس کالا قبض‌های موقت سکه‌های سپرده گذاری و ثبت شده در سامانه بورس را تبدیل به گواهی سپرده سکه کرده و با نماد بانک دریافت کننده سکه به پرتفوی بورسی فرد سپرده گذار اضافه می‌کند.
بنابراین نماد سکه موجود در تابلوی بازار به نام یک بانک به هیچ وجه به معنای مالکیت آنها توسط بانکها نیست. بلکه به معنای بانک محل انبارداری اصل سکه‌های طلا است. با توجه به فرآیند فوق، بانکها نقشی در خرید سکه فیزیکی از بازار طلا یا فروش آن در بورس نداشته و نمی‌توانند در کنترل قیمت و یا افزایش آن نقش موثری ایفا کنند. در حال حاضر ۴ بانک ملت، رفاه کارگران، صادرات و سامان دارای مجوز از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار برای پذیرش سکه طلا هستند.
بانک ملت به منظور ایفای نقش اجتماعی و با وجود شرایط خاص شیوع بیماری کرونا، جهت کاهش تنش‌های ناشی از عدم انتشار گواهی سپرده سکه طلا با حداکثر توان در تلاش بوده تا همراستا با سیاست‌های سازمان بورس و مصالح مردم، گام بردارد.
شفاف سازی بانک رفاه
بانک رفاه کارگران، شورای بورس در خرداد ماه سال 1393 "گواهی سپرده کالایی" را به عنوان ابزار مالی قانون بازار اوراق بهادار، شناسایی و تصویب کرد که بر اساس این مصوبه " گواهی سپرده کالایی؛ اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه آن قبض استانداردی است که در انبارهای مورد تأیید بورس صادر می شود. "
در همین راستا، اواخر سال 1394 بازار معاملات گواهی سپرده سکه طلا در بورس کالا آغاز به کار کرد و علاوه بر بانک رفاه تا سال 1398 سه بانک صادرات، سامان و ملت نیز به این بازار وارد شده اند.
بر این اساس، دارندگان سکه طلا با ارائه مدارک شناسایی معتبر به خزانه بانک رفاه مراجعه و سکه های خود را به انبار تحویل می دهند و پس از اعتبار سنجی سکه ها و پرداخت هزینه ارزیابی، در مقابل قبض انبار موقت گواهی سپرده دریافت می کنند. سپس می توانند با مراجعه به کارگزاری ها یا سامانه معاملات برخط سهام، سکه های خود را به فروش برسانند.
با توجه به فرایند فوق، بانک رفاه هیچ نقشی در خرید، فروش و عرضه سکه نداشته و تنها انباردار بورس کالا است. از این رو بانکی که بر اساس مستندات قانونی به عنوان انباردار بورس کالا شناخته می شود، نمی تواند نقشی در قیمت گذاری سکه در بورس کالا داشته باشد
با هم یاد گرفته بودیم: منظور از حباب صندوق های طلا و سهام چیست؟