دنیای بورس | همزمان با آغاز عرضه های بزرگ سهام در قالب صندوق های سرمایه گذاری ETF در بورس، حالا اما اقتصاددانان و تحلیلگران نسبت به این نوع از واگذاری خُرده می گیرند و آن‌را علاوه بر اینکه دارای اشکال و ایراد میدانند بلکه تاکید دارند این نوع از واگذاری ها که با حفظ مدیریت دولت در صندوق ها همراه است، ممکن است چالش های متعددی پیش روی اقتصاد ایران قرار دهد.
برخی حتی از آن با عنوان خشت کج واگذاری و برخی از آن با عنوان فرصت سوزی در چابک سازی یاد می کنند. در این خصوص «دنیای بورس» به سراغ فعالان بازار سرمایه رفته تا بداند که آیا آغاز عرضه بزرگ سهام به مذاق بورس بازان خوش آمده است و اساسا از نگاه آنان ابهامات این عرضه بزرگ در چیست. در زیر نظرات مربوط به فعالان بازار سرمایه آمده است:
مساله اصلی بازار چیست
- همایون دارابی | فعال بازار سرمایه
ETFهای سهام دولتی از چند نظر قابل توجه است اول اینکه نفس رویکرد دولت به فروش سهام به عنوان یک روش سالم جبران کسری بودجه که آثار تورمی ندارد قابل تقدیر است هر چه دولت سهام شرکتهای بیشتری را در بازار عرضه کند هم گام بلندی برای کاهش تصدی گری دولتی به شمار می رود بخصوص که نحوه قیمت گذاری و تخفیف لحاظ شده کاملا به نفع خریداران است اما در همین حال ابهاماتی نیز وجود دارد مساله بازار گردانی این صندوق اهمیت دارد به‌خصوص اگر قیمت سهام در بازار کاهش پیدا بکند از این رو راهکار بازار گردانی و حفظ نقدشوندگی صندوق دارای اهمیت است.
در همین حال ساختار کنونی صندوق در برگیرنده تداوم مدیریت دولتی علی رغم فروش دارایی و سهام بنگاههای لحاظ شده در پرتفوی این صندوق هاست از دید بخش خصوصی موضوع واگذاری مدیریت دارای اهمیت است چون در سایه واگذاری مدیریت و افزایش بهره وری است که دارندگان یونیتهای این صندوقها می توانند بازدهی مناسب و بلند مدتی را تجربه کنند.
نکته مغفول کجاست
- مهدی طحانی | مدیریت سرمایه کیان
نفس واگذاری بخشی از مالکیت دارایی به مردم توسط دولت کار درستی است. البته از دید برخی هم شیوه مدیریت دارایی توسط دولت نیز با توجه به تجربه بخش خصوصی در این عرصه که نتوانست کار به درستی انجام شود و حتی در جایی بقای شرکت ها را هم به مخاطره انداخت، میتواند قابل دفاع باشد. اما کاش دولت در مراحل قبل‌تر فراخوان عرضه بلوک های سهام را میداد تا افراد حرفه ای بلوک ها را خریداری می کردند بعد برنامه های دیگر عرضه طراحی میشد.
البته نفس اینکه دولت به سمت خرده فروشی ها رفته است، به نظر روش خوبی است، اما نکته اینجاست که بازار سرمایه دست دولت را به اصطلاح خوانده است؛ قبل از هر چیز باید بازار سهام آماده مقوله عرضه‌ها میشد، بعد مردم یونیتهای سرمایه گذاری را با سنجیدن رویکرد و نگاه بلندمدت بخرند تا از احساس سرخوردگی سرمایه گذار و حاکم شدن هیجان در بازار به دور بود.
در واقع می توان گفت با این نوع از رفتار، جامعه سرمایه گذار به سمت شناسایی سود در کوتاه مدت سوق داده میشود. البته در شرایط کنونی اقبال بازار به سمت سهام بزرگ چرخیده و همین مساله سهام کوچک را نیز با خود رشد داده و در مجموع به نظر از بنیادی شرایط را بهتر کرده است.
دولت باید راهکاری ارایه دهد که افزایش قیمت شرکت ها در ترازنامه آن ها دیده شود تا سرمایه گذار حرفه ای با نگاه بلندمدت به بازار نگاه کند، در واقع نکته مغفول این است که قیمت ها شاخص و راهنمای واقعیت اقتصادی نیست و همین میتواند ما را با خطا روبه رو سازد.
پرسش اصلی چیست
- حسن رضایی‌پور | کارشناس بازار سرمایه
پذیره نویسی و واگذاری سهام بانکها در قالب صندوق سرمایه گذاری در حالی آغاز شد که برای فعالان همچنان ابهاماتی در این واگذاری از دید فعالان بازار سرمایه وجود دارد.
نخست اینکه مطابق دستورالعمل پذیره نویسی، صدور و ابطال صندوق های سرمایه گذاری ارکان صندوق، نحوه اداره وجوه و ... در قالب امید نامه برای سرمایه گذاران منتشر می شد. چرا که مدیریت صندوق نقش تعیین کننده در بازده دارایی های صندوق دارد. همچنین اداره دولتی صندوق با وضعیت قبل تفاوتی نخواهد داشت و صرفا تامین مالی برای دولت اتفاق افتاده است.
روند تاسیس، تامین مالی و تملک سهام به گونه ای اتفاق افتاد که حجم واحد های سرمایه گذاری صندوق مشخص نشده و آورده (میزان سهام موجود در صندوق) یا ارزش سرمایه گذاری در هنگام پذیره نویسی برای سرمایه گذار مشخص نیست. به گونه ای که با هیچ تحلیلی نمیتوان به ارزش واحدهای سرمایه گذاری صندوق رسید.ابهام در محاسبه ارزش واحدهای سرمایه گذاری ابهام دیگری در محاسبه تخفیف 20 درصد برای سرمایه گذار بوجود آورده است.
همچنین با توجه به رشد 10 روز قبل از پذیره نویسی (همزمان با اطلاع رسانی دولت برای پذیره نویسی) قیمت سبد سهام ارائه شده بیش از 40 درصد رشد داشته است. حال این سوال مطرح است که با توجه به صف های سنگین تشکیل شده در این مدت مستقیما سهم به متقاضیان واگذار نشد؟
4 نکته که باید بدانیم
- پیمان حدادی | کارشناس بازار سرمایه
در خصوص عرضه و فروش سهام بنگاه های دوتی به مردم از طریق صندوق ها، یادآوری 4 نکته ضروری می نماید:
1. نخستین نکته مقوله قیمت سهام یا قیمت صندوق هاست. آیا قیمت فعلی سهام ارزنده است؟ در واقع آیا قیمت زیر ارزش ذاتی یا بالای ارزش ذاتی بازار قرار دارد؟ با لحاظ کردن تمام شرایط و تمامی عوامل دخیل و اثرگذار در ارزش گذاری سهام با مبنای P/E (حتی در قیاس با نرخ های دیگر بازارها) این قیمت به نظر فارغ از گران بودن یا ارزان بودن آن، برای مردم یا سرمایه گذار جذاب نیست.
2. نکته دوم حمایت دولت از قیمت سهام یا صندوق ها در زمان ریزش بازار است که معلوم نیست با چه سازو کاری و چگونه و توسط کدام بازیگردان از سهم حمایت میشود.
3. نکته سوم بحث نگه داشتن مدیریت صندوق ها و سهام در عین انتقال مالکیت صندوق ها است. این شیوه بدین معناست که مالکیت دارایی برای مردم اما اختیار و مدیریت آن در دست دولت است؛ به طور مثال ساده فرض کنید که یک نفر خودرویی دارد اما کسی دیگری از آن استفاده کند و سوار آن میشود و او تنها مالک خودرو است. در این حالت حتی در زیان و ضرر دارایی دولت چون مالک نیست اساسا مشکلی برایش پیش نمی آید و زیانی هم نمی‌بیند و این مردم هستند که متحمل خسران می‌بینند.
4. معلوم نیست با فروختن واحدهای صندوق چقدر به فکر درآمدزایی مردم هستیم. شما فرض کنید حتی اگر از جمعیت 80 میلیون نفری، 17 میلیون نفر بتوانند یک واحد صندوق یک میلیون تومانی بگیرند، با فرض شرایط رشدی بازار (بدون لحاظ کردن متغییرهای داخلی و خارجی) در نهایت و حداکثر 100 درصد هر واحد صندوق سود کسب کند که معادل یک میلیون تومان خواهد بود. آیا واقعا دولت مردم را وارد بازاری می کند که تنها یک میلیون تومان سود کند. به نظر نمی‌رسد این نرخ سود برای مردم جذابیت داشته باشد. زیرا که از لحاظ ریالی چیزی عایدشان نمیشود و به همین دلیل جذاب نمی‌نمایاند.
توسعه صندوقها و جذب حرفه ای‌ها به بازار سرمایه
- محمد مهدی مومن‌زاده | کارشناس بازار سرمایه
انتقال سهام دولت در قالب صندوق سرمايه گذاري به مردم، مردمي سازي اقتصاد و عمق بخشي به بازار سرمايه را توامان به همراه دارد. به اين ترتيب پس انداز خانوار به شكل كم ريسك تري سرمايه گذاري مي شود و بازدهي مناسبي هم عايد سرمايه گذاران مي شود. صندوق هاي سرمايه گذاري ، مسير حرفه اي سرمايه گذاري است و موجب توسعه فرهنگ و سواد سرمايه گذاري مي شود.
با توجه به اینکه برای حمایت از حقوق سرمایه گذاران نیازمند قوانین و مقررات بیشتری هستیم به نظر میرسد سهامداری غیر مستقیم مردم در بنگاه ها روش کارآمدتری برای ورود آنها به بازار سرمایه است. علاوه بر این موضوعات پول جدیدی که در ماه‌های اخیر به ویژه فروردین و نیمه اول اردیبهشت وارد بازار شده ابعاد بسیار بزرگی دارد اما در قطعات کوچک وارد بازار شده چرا که میانگین تعداد سهام جا‌به‌جا شده در هر معامله به کمترین سطح تاریخی رسیده است.
این موضوع نشان می‌دهد که پول جدید وارد شده به بازار بیش از آنکه ماهیت پول هوشمند (اسمارت مانی) داشته باشد، به سرمایه‌های خُرد شباهت دارد. همچنین بررسی معاملات مناطق نشان می‌دهد که پول‌های جدید تا حد زیادی از ناحیه افراد تازه‌وارد و شهرهای کوچک وارد بازار میشود. این موضوعات نیز نشان می دهد توسعه صندوق های سرمایه گذاری می تواند علاقه مندان به بازار سرمایه را در سراسر کشور به صورتی حرفه ای به بازار سرمایه جذب کند.