نرخ هر دلار در لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 16) در سطح 4440 تومان قرار داشت. دلار از ابتدای معاملات امروز مسیر صعودی را در پیش گرفت. از ابتدای هفته و با فروکش کردن تب و تاب هفته‌های گذشته بازار ارز انتظار تکرار رفتار سنتی بازارساز وجود داشت. با این حال به نظر می‌رسد بانک مرکزی بر خلاف رفتار غیرمنطقی سال‌های گذشته در ماه‌های پایانی سال به دنبال سرکوب نرخ در بازار در ماه‌های پایانی سال نیست، نوسانات نرخ دلار جذاب‌تر از گذشته شده است. در این خصوص اظهارنظرهای مقامات اقتصادی کشور رنگ و بوی دیگر به خود گرفته است. در تحلیل‌های پیشین ارز به این موضوع اشاره شده بود که روند نرخ دلار در سال‌های اخیز از یک الگوی نسبتا تکراری پیروی کرده است. به این ترتیب دلار در نیمه دوم سال‌های گذشته مسیر صعودی را در پیش می‌گرفت و این روند تا برخورد به قله تاریخی در اوایل دی (هم‌زمان با آغاز سال میلادی) ادامه می‌یافت. در ادامه بانک مرکزی سیاست سرکوب نرخ را در پیش می‌گرفت.
در شرایطی که در روزهای پایانی دی به سر می‌بریم همچنان بانک مرکزی ارز را از مسیر منطقی خود خارج نکرده است. به طور قطع نرخ دلار در بازار باید در سطوح واقعی خود قرار داشته باشد. از دیدگاه کارشناسان بخش اعظمی از مشکلات رکودی اقتصاد و ضعف تولید داخل به سطوح پایین نرخ دلار بازمی‌گردد. در شرایط کنونی همچنان روند نوسانات نرخ دلار دنبال می‌شود. به نظر می‌رسد می‌توان سقف 4450 تومانی را برای دلار در نظر گرفت. در معاملات امروز نرخ به این سقف نزدیک شد اما بار دیگر در عبور از سقف روانی خود ناکام ماند. با وجود این‌که نشانه‌هایی از تغییر رویکرد در سیاست‌های بانک مرکزی مشاهده می‌شود اما همچنان عرضه‌ها در سطوح کمتر از 4400 تومان توسط صرافی بانک‌ها برای کنترل نوسانات انجام می‌شود. در این میان شدت عرضه‌ها کمتر از هفته‌های قبل است.
رشدهای جسورانه نرخ مبادله‌ای
قیمت ارز مبادله‌ای از ابتدای فروردین تا اواخر دی‌ماه افزایش معناداری را تجربه کرد. شیب افزایشی قیمت ارز مبادله‌ای از شهریورماه با شدت بیشتری دنبال می‌شود. بررسی و رصد تغییرات قیمتی بازار ارز مبادله‌ای زمانی جلوه می‌کند که بدانیم تاثیر پردامنه و البته محسوسی روی هزینه و درآمد شرکت‌های بورسی و غیربورسی بر جای خواهد گذاشت.
خرید مواد اولیه مورد نیاز در صنایع مختلف، قیمت‌‌گذاری محصول‌ها از سمت عرضه (فروش) بر مبنای ارز مبادله‌ای، هزینه‌های ارزی بنگاه‌ها برای تامین تجهیزات، وام‌های ارزی و اثر تسعیر ارز در ترازنامه شرکت‌ها از مسائل مشهود و ملموسی است که نوسانات ارز مبادله‌ای شرکت‌های بورسی را با آن درگیر می‌کند و سایه سنگین را بر بازار سرمایه می‌اندازد (برای فهم و روشنگری بیشتر به تحلیل «دنیای بورس» با عنوان دامنه تاثیرپذیری بورس تهران از دلار دولتی توجه کنید). با این حال رانت بزرگ دو نرخی بودن ارز تمام بهانه‌های موجود را کنار زده و رفتار منطقی را اجرای سیاست یکسان‌سازی دلار مطرح می‌کند.
دلار مبادله‌ای ابتدای امسال حرکت خود را از محدوده بالای 3240 تومان آغاز کرد و در پایان دی‌ماه به نقطه 3660 تومان هم رسید. با این وجود افزایش 420 تومانی قیمت دلار مبادله‌ای در 10 ماه ابتدای سال‌جاری (معادل 11 درصد) در موج‌های به هم پیوسته دنبال یافت. قیمت دلار در حالی در 3 ماه ابتدایی روند حرکتی آرامی را تجربه کرد که در دنباله آن، از نیمه دوم تیرماه نشانه‌های آغاز یک خیز کوتاه مشاهده می‌شود.
یورو مبادله‌ای نیز البته به مثابه دلار در حرکت 10 ماهه خود رشد بیشتری را تجربه کرده است. قیمت یورو از محدود 3400 تومان آغاز و در پایان دی‌ماه به 4500 تومان نزدیک شد. افزایش 1100 تومانی قیمت یورو (معادل 24 درصد) در 10 ماه ابتدایی سال جاری نیز رفتاری مشابه قیمت دلار مبادله‌ای داشت اما موج‌های افزایشی در همان ماه‌های ابتدایی سال‌جاری دنبال شد، این درحالی بود که از تابستان و با تاکید از شهریورماه شیب افزایشی شدت بیشتری یافت.
اثرپذیری ارز آزاد از مبادله‌ای
نکته قابل توجه در بازار ارز مبادله‌ای تغییر سیاست بانک مرکزی در رشد نرخ این ارز است. رشد نرخ ارز مبادله‌ای اثر واقعی یا روانی در بازار آزاد داشته است. با افزایش نرخ ارز رسمی، معاملات بازار آزاد نیز معمولا با سیگنال‌های صعودی همراه می‌شد. بر این اساس سیاست‌گذاری ارزی که در تلاش برای کنترل نوسانات نرخ دلار در بازار آزاد بود بعضا از رشد نرخ ارز مبادله‌ای خودداری می‌کرد. به این ترتیب سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز در سال‌های اخیر هیچ‌زمان به سرانجام نرسید. فضای کنونی معاملات ارز آزاد و همچنین نوسانات نرخ ارز مبادله‌ای تا حدودی با سال‌های قبل متفاوت شده است. بانک مرکزی با وجود جهش هفته‌های اخیر دلار در بازار ارز، اما از ادامه رشد نرخ مبادله‌ای ابایی ندارد. این موضوع به عزم بانک مرکزی برای رسیدن به ارزی واحد اشاره دارد.
میانگین فاصله قیمتی ارز آزاد و مبادله‌ای از ابتدای سال حدود 560 تومان بوده است. بر این اساس میانگین اختلاف ارز آزاد نسبت به ارز مبادله‌ای از ابتدای سال 16.6 درصد بوده که در شرایط کنونی این عدد به 21 درصد رسیده است. فاصله کنونی ارز آزاد نسبت به ارز مبادله‌ای حدود 780 تومان است که شاهد افزایش اختلاف این ارزها نسبت به یکدیگر هستیم. در حالی‌که بانک مرکزی در صدد کاهش تدریجی اختلاف دو ارز و یکسان‌سازی نرخ ارز است اما رویه تاکنون مخالف این روند را نشان می‌دهد. برای رسیدن به ارزی واحد به نظر می‌رسد باید در انتظار کاهش نرخ ارز در بازار آزاد و از سوی دیگر رشد نرخ ارز مبادله‌ای بود. بر این اساس این سناریو نیز مطرح می‌شود که بانک مرکزی روند صعودی نرخ ارز مبادله‌ای را ادامه دهد. با توجه به اثرپذیری ارز آزاد از مبادله‌ای ممکن است تصمیم بانک مرکزی در افزایش نرخ مبادله‌ای مانع از اجرای سیاست سرکوب مطابق با روند دلخواه سال‌های در معاملات آزاد ارز باشد. اگر این سناریو مورد انتظار باشد به نظر می‌رسد باید روند کم‌نوسان نرخ دلار آزاد را در سطوح کنونی را محتمل دانست. به این ترتیب سناریو احتمالی سرکوب دوباره دلار آزاد پس از کاهش فاصله دلخواه ارز مبادله‌ای و ارز آزاد دنبال می‌شود.
سمت و سوی آتی دلار
از ابتدای سال تحلیل‌هایی در خصوص نرخ دلار توسط «دنیای بورس» ارائه شده بود. روند تحلیل‌ها کاملا با روند نرخ دلار تا اوایل دی مطابقت دارد. شوک ارزی در اوایل دی ناشی از ناآرامی‌های داخلی دلار را از روند پیشبینی‌ها دور کرده است. رفتار کنونی بانک مرکزی نیز از طرفی چسبندگی به سیاست‌های گذشته و از سوی دیگر در پیش گرفتن سیاست منطقی یکسان‌سازی نرخ ارز را نتیجه می‌دهد.
در معاملات امروز نیز به نظر می‌رسد بازارسازان با مشاهده رشد نرخ دلار و نزدیک شدن به سطوح روانی بار دیگر در بازار در حال عرض اندام هستند. این موضوع بار دیگر نوسانات را کنترل کرده است. در شرایط کنونی انتظار می‌رود همچنان نرخ ارز مبادله‌ای مسیر صعودی را در پیش بگیرد. از سوی دیگر انگیزه چندانی برای سرکوب شدید نرخ دلار مشاهده نمی‌شود و رفتار کنونی بازارساز بیشتر جنبه کنترل نوسانات را دارد. پیشبینی روند نرخ در ماه‌های آتی به طور قابل توجهی به روند نرخ دلار در کوتاه‌مدت وابسته است. همان‌طور که در معاملات امروز نیز مشاهده می‌شود سیگنال حضور بازارسازان بر نرخ دلار فشار وارد کرد. بر این اساس به نظر می‌شود بازار ارز کاملا تحت کنترل بازارساز قرار دارد و در این شرایط تصمیم‌گیری در خصوص نرخ به سیاست‌های کلان موجود در کشور باز می‌گردد.
روند نوسانات نرخ دلار کاملا در قراردادهای آتی سکه مشاهده می‌شود. افسار سکه همچنان در دستان دلار است و پس از نوسانات شدید هفته‌های اخیر دلار به نظر می‌رسد تمام توجه فعالان بازار سکه به دلار معطوف است. در حالت کلی انتظار عقب‌نشینی نسبی نرخ دلار از سطوح کنونی در میان‌مدت وجود دارد که به دنبال آن اثر منفی بر قراردادهای آتی نیز مورد انتظار است. اما پیشبینی دقیق این موضوع تنها با دنبال کردن سیاست ارزی در سطح کلان کشور امکان‌پذیر است.
تحلیل‌های «دنیای بورس» از نوسانات دلار در سال 96:
