اثر قیمت نفت بر پالایشی‌ها
با توجه به نحوه محاسبه قیمت خوارک شرکت‌های پالایشی، سودآوری این شرکت‌ها در سال جاری روند مثبتی داشته‌اند. این در حالی است که باید در نظر داشت نحوه محاسبه سودآوری این شرکت‌ها برای فعالان بازار سرمایه با شفافیت همراه نیست و با توجه به رشد شاخص این صنعت قبل از تعدیل‌های مثبت اخیر به نوعی برای فعالان بازار سرمایه پیش خور شده و نسبت P/E این صنعت از متوسط بازار سرمایه بالاتر است. به گفته جواد سنگینیان از تحلیلگران بازار سرمایه با توجه به اینکه بین زمان دریافت خوراک تا تحویل محصول‌های شرکت‌های پالایشی بین یک تا دو هفته زمان وجود دارد تغییر قیمت نفت و محصول‌های پالایشی بر روند موجودی این شرکت‌ها اثر قابل توجهی دارد.
بهره‌گیری از رشد
این تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای بورس» با اشاره اینکه همه شرکت‌های پالایشی بین یک تا دو هفته موجودی نفت و مواد پالایشی انبار دارند، تاکید می‌کند: نفت تحویلی امروز از پالایش و پخش یک تا دو هفته آینده در قالب فرآورده‌های پالایشی به پالایش و پخش تحویل داده می‌شود و این یعنی در روند صعودی نقطه به نقطه با رشد قیمت نفت می‌توانند از این رشد بهره ببرند. در واقع با فرض ثبات موجودی و ترکیب نفت و فرآورده نفتی در واقع تفاوت قیمت نفت و فرآورده ابتدا و انتهای دوره ضرب در موجودی اثر موجودی بر سود پالایشگاه‌هاست.
تفاوت میان قیمت محصول‌ها و نفت
سنگینیان بر این باور است نکته اینجاست که اگرچه در روندهای صعودی اثر موجودی مثبت است اما درصد تفاوت بین میانگین قیمت محصول‌ها و نفت (crack spread) روند متفاوتی با رشد قیمت نفت دارند. معمولا در روندهای صعودی crack spread نزولی و برعکس در روندهای نزولی نفت crack spread صعودی است. بنابراین تفکیک این دو اثر در دو روند، کاری سخت است اما به نظر می‌رسد اثر موجودی به اثر crack spread می‌چربد. با این حساب رابطه مثبت رشد شاخص گروه پالایش نفت به تغییرات قیمت نفت تقریبا درست است.
عدم اعتماد به گزارش‌ها
مهدس ساسانی؛ از فعالان بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با «دنیای بورس» تاکید می‌کند: قیمت گذاری محصول‌های این گروه عموما در دست پالایش و پخش است و این موضوع باعث نوسان شدید در ارایه گزارش‌های این شرکت‌ها کرده است. به گفته ساسانی بازار هنوز اعتمادی به گزارش‌های اعلامی نکرده و بر این عقیده است شاید در انتهای سال و حسابرسی شده‌ها 12 ماهه پالایش و پخش همانند سال‌های قبل نامهربانی کند ولی به نظر این گروه رشد خوبی را در سه ماهه نخست 96 خواهند داشت.
احتمال تعدیل مثبت
همچنین مهزاد منتظری دیگر تحلیلگر بازار سرمایه در خصوص سناریوی پالایشی‌ها در سال 96 به «دنیای بورس» می‌گوید: قبل از اینکه شرکت‌های پالایشگاهی نخستین پیش‌بینی‌های خود را ارائه کنند، میانگین نسبت قیمت به درآمد آن‌ها در حدود 20 واحد بود. گمانه‌زنی‌ها حاکی از این است که شرکت‌ها برای کاهش P/E، در نخستین پیش‌بینی‌های سال 96 خود تعدیل مثبت داشته باشند. با این وجود به نظر می‌رسد دلیل اصلی که بازار همچنان نگرش مثبتی به این گروه ندارد میانگین P/E بالای 7 است. منتظری تاکید می‌کند: در شرایطی که بازار شاهد حضور سهم‌هایی با P/E پایین و بین 4 تا 5 است و فشار فروش با توجه به روزهای پایانی سال نیز وجود دارد، طبیعی است سهامداران برای فروش به نمادهای این گروه روی آورند.
با این وجود برخی تحلیل‌ها نیز در گروه پالایشی نشان می‌دهد با وجود تعدیل مثبت قابل توجه در شرکت‌های گروه پالایشی در 9 ماهه سال جاری، نمی‌توان برای سرمایه‌گذاری به این گروه اعتماد کرد. مبنای این گفته را باید در این گویه تعریف کرد که باور غلطی در میان فعالان بازار سهام وجود دارد که حاکی از اثر مثبت افزایش قیمت نفت یا افزایش نرخ دلار روی سودآوری پالایشگاه‌هاست.
پیش‌تر «دنیای بورس» در مطلبی با عنوان موج‌های سودآوری پالایشی با تصمیمات نرخ‌گذار به ارائه دلایلی برای عدم استقبال بازار از سهام این شرکت‌ها اشاره کرده بود. در شرایط کنونی نیز کارشناسان بازار نسبت به بهبود وضعیت سهام در صورتی‌که که روند سودآوری در 9 ماه نخست سال جاری ادامه‌دار باشد، تاکید دارند. با این حال این مهم نیازمند بیش از همه جلب رضایت بازار را می‌‌طلبد. در این شرایط باید در انتظار سیاست‌های نرخ‌گذار در این خصوص بود.