ورود به بحث | نیاز به آرامش در بازار سهام
به گزارش «دنیای بورس»، دنیای اقتصاد در مطلبی نوشت: معاملات نخستین روز هفته در بورس تهران در حالی با رشد ۳/ ۱ درصدی شاخص کل به پایان رسید که بررسی تغییرات شاخص بازار یادشده در روزهای اخیر حکایت از احتیاط بیشتر سرمایه‌گذاران در مواجهه با مقاومت روانی یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی در نماگر یاد شده دارد.
رشد نماگر اصلی بازار سهام تا سطح یک میلیون و ۴۹۰ هزار واحدی در پایان معاملات روز گذشته در شرایطی محقق شد که به نظر می‌رسد تداوم پر قدرت دور تازه صعود در بازار سرمایه نیازمند ملاحظات کلامی از سوی تصمیم‌سازان این بازار است تا رونق تازه ایجاد شده بازار سهام همسو با کاهش ریسک‌های سیستماتیک مسیر هموارتری را پیش روی خود داشته باشد.
بازار سهام همچنان بر مدار صعود به پیش می‌رود و ارزش معاملات نیز اگرچه با رکورد خود در محدوده ۲۳ هزار و ۷۶۲ میلیارد تومان در تاریخ ۱۴ مرداد اختلافی چند هزار میلیارد تومانی دارد، با این حال فاصله گرفتن آن از کف هزار و ۳۹۷ میلیارد تومانی به ثبت رسیده در هشتم آبان نوید روزهای پررونق‌تری را به فعالان بازار سرمایه می‌دهد. روز شنبه ارزش معاملات در بورس تهران به حدود ۱۲ هزار و ۵۳۳ میلیارد تومان رسید. از این مقدار ۱۱هزار و ۸۴ میلیارد تومان آن به معاملات خرد اختصاص داشت.
برخاستن شاخص کل بورس تهران طی هفته‌های اخیر، از کف قیمت یک میلیون و ۲۱۱ هزار واحدی و رشد تقریبا بی وقفه آن در هفته‌های اخیر در حالی تداوم یافته که در روزهای پایانی هفته قبل اندکی از شیب این رشد کاسته شد و نماگر یاد شده در خلال معاملات روز چهارشنبه ۱۹/ ۰ درصد افت کرد.
اما افت یاد شده ماندگار نشد و در پایان معاملات روز شنبه مجددا شاهد ثبت رکورد صعودی در دماسنج اصلی بورس بودیم. بررسی تمامی شواهد و قرائن موجود در بازار سرمایه حکایت از آن دارد که رکود چهار ماهه در بازار سهام تمام شده و حالا با افزایش امنیت روانی حاکم بر جریان معاملات بازار سرمایه به انتظار روزهای بهتری نشسته است.
امنیت نامرئی بازار سهام
در حالی که طی ماه‌های اخیر مسوولان اقتصادی کشور به خصوص تصمیم‌سازان بازار سرمایه در سازمان بورس و ارکان تابعه از آینده مثبت پیش روی بازار یاد شده در روزهای ریزش سنگین قیمت‌ها سخن به میان آوردند و بسیاری سعی کردند تا با دادن وعده و وعید به فعالان خرد بازار اندکی از تشویش ایجاد شده در ذهن سرمایه گذاران بکاهند، آنچه که در نهایت توانست جو منفی سایه افکنده بر بازار سهام را خاتمه دهد، نه بخشنامه‌ها و دستورها، بلکه چشم‌انداز روشنی بود که کاهش ریسک‌های سیستماتیک پیش روی بازار ترسیم کرد.
همین امر گواهی شد بر ناکارآمدی اقتصاد دستوری و بی‌نتیجه ماندن عتاب و خطاب‌های مسوولان بر فروشندگان بازار در روزگار سقوط دسته‌جمعی قیمت‌ها و نشانی برآن‌که نه مردم برای خرید و فروش چشم بر دهان اشخاص ثالث دارند و نه به جز شواهد ملموس و معقول به عوامل دیگری اهمیت می‌دهند.
عواملی از همین دست سبب شده نقش پر رنگ امنیت روانی در بازار سرمایه بیشتر حس شود. در حالی که بسیاری بر این باورند که بازار سرمایه جذاب‌ترین بازار کشور است و این جذابیت را هم در اوج شاخص ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی و هم در قعر کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی به شکلی بی‌وقفه به بازار سهام و فعالان آن گوشزد کرده‌اند.
تا مرد سخن نگفته باشد
بررسی فراز و فرود قیمت‌ها در بازار یاد شده حاکی از آن است که آنچه که بر جذابیت بازار سرمایه به خصوص در کشوری با مختصات اقتصادی و سیاسی ایران می‌افزاید نه فقط وضعیت قیمت‌های جهانی و تحلیل آن متناسب با عوامل اقتصادی دیگر، بلکه عواملی است که بر جو روانی حاکم بر بازارهای مالی و تصمیم‌گیری ذی‌نفعان بازار سایه می‌افکند.
این تصمیمات که اغلب ظاهر غیراقتصادی دارند، گاه چنان به نفع منافع عامه یا مهین دوستانه تلقی می‌شوند که می‌توانند بدون آنکه در دایره مسائل اثرگذار بر بازارهای مالی فرض شوند، تبعاتی چشمگیر متوجه بازارهایی نظیر سهام کنند. یکی از این عوامل بدون شک تصمیمات سیاسی است که تاثیر بالقوه‌ای بر سطح عمومی قیمت‌ها و متغیرهای نظیر هزینه مبادله دارد.
این تصمیمات به قدری از سوی فعالان بازار با دقت رصد می‌شوند که قبل از آنکه تاثیری محسوس بر سایر بخش‌های اقتصاد بگذارند، تبعات و نتایج آنها دامنگیر قیمت سهام در بورس می‌شوند. این مساله البته تنها مختص به بازار سهام داخلی نیست و در تمام بازارهای مالی جهان اثری با اهمیت دارد. چنان‌که در سرخط بسیاری از اخبار نیز مشهود است گاه ممکن است یک صحبت ساده حتی در حد گمانه زنی به راحتی روند قیمت یک دارایی را دگرگون کند و روزها یا حتی ماه‌ها بر شیب افزایش یا کاهش بهای آن بیفزاید.
ساقه باریک اعتماد
در بازار سرمایه بارها شاهد بودیم که یک جهت‌گیری ساده چه از سوی نمایندگان مجلس، وزرا یا مسوولان سازمان بورس و شرکت‌های تابعه توانسته بازار را ملتهب کند یا حتی به شکل‌گیری صف فروش‌های سنگین بینجامد. یک نمونه بارز آنکه به بازگشت قیمت‌ها از قله ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی شاخص بورس منتهی شد اختلافی بود که میان وزارت نفت و وزارت اقتصاد بر سر عرضه «پالایش یکم» شکل گرفت.
آن صندوق هم برخلاف همه تبلیغات و گمانه زنی‌ها در نهایت با چند ماه تاخیر به بازار آمد و نهایتا بازده چندانی نداشت. مسلما هدف از تنظیم چنین گزارشی درخواست از مسوولان برای حرف نزدن نیست که اگر بود از پایه مهمل و بی‌ریشه بود و بی جهت وقت خواننده را زائل می‌کرد. آنچه که مقصود این نوشتار است تاکیدی است موکد بر لزوم احتیاط در جهت‌گیری تصمیمات اتخاذ شده که در شرایط خطیر کنونی و پس از افت بیش از ۶۰ درصدی ارزش ریال در برابر دلار از ابتدای سال، می‌تواند در مسیر پیش روی غیرتورمی‌ترین بازار سرمایه‌پذیر کشور موثر باشد.
دقیقا بر همین مبنا است که بازار سهام پس از یک رشد حدود ۲۷۰ هزار واحدی در هفته‌های اخیر با احتیاط بیشتری به مقاومت روانی یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی نزدیک می‌شود. آنچه که در طول این مدت بسیار خودنمایی کرده اعتمادی است که در ماه‌های اخیر از بازار سهام سلب شده و حالا با بهبود وضعیت ریسک‌های سیستماتیک و بازارهای جهانی کم کم در مسیر تقویت شدن گام برمی‌دارد.
گذار قیمت‌ها به عقلانیت
اما از تمامی احتمالات و ناملایمات بالقوه که بگذریم روز گذشته روز متعادلی در بازار سهام بود. در این روز ارزش صفوف خرید در بورس تهران ۱۴۸۵ میلیارد تومان و جمع پول قفل شده در صفوف فروش ۱۴۳ میلیارد تومان بود.
در جریان معاملات این روز از میان ۳۳۸ نماد بورسی ۱۷۸ نماد معادل ۵۳ درصد از نمادها صف خرید بودند و صف‌های فروش برای ۲۰ نماد (۶ درصد) تشکیل شد. این نسبت در مقایسه با هفته‌های نخست آبان ماه نشان از کاهش قابل توجه صفوف فروش و بازگشت تعادل به جریان عرضه و تقاضا در بسیاری از نمادها دارد. در فرابورس نیز مسیری مشابه آنچه که در بورس شاهد بودیم طی شد.
از میان ۱۳۰ نماد معامله شده ۶۱ درصد نمادها صف خریدی به ارزش ۹۵۱ میلیارد داشتند و در مقابل فقط نماد «بکهنوج» شاهد شکل‌گیری صف فروش بود. در این روز بیشترین تاثیرگذاری بر رشد شاخص کل بورس از سوی نمادهای «فارس»، «کگل» و «کچاد» بود. نماگر فرابورسی نیز بیش از هر چیز از عرضه و تقاضای نمادهای «مارون»، «دی» و «غصینو» متاثر شد.
گزارش اصلی | رونق بورس ادامه دارد؟
دنیای اقتصاد در مطلب دیگری نوشت: بورس تهران در حالی سال ۹۹ را با رونق چشمگیر و صعودهای پیاپی شاخص کل آغاز کرد که روند مزبور در نیمه تابستان متوقف شد و این موج صعودی و روزهای تمام سبز شاخص بازار به روزهای قرمز، اصلاح و در نهایت ریزش شدید تبدیل شد.
این ریزش تا محدوده کاهش ۴۲درصدی شاخص کل بورس پیش رفت و در این میان سهام برخی شرکت‌های بورسی اصلاح قیمتی تا محدوده ۵۰درصد را نیز تجربه کردند. روند مزبور که تا اواسط پاییز ادامه داشت، سرانجام به موجی صعودی تبدیل شد و بازار سهام در مسیری مثبت گام برداشت. امری که تاکنون ادامه داشته است. به‌طوری‌که شاخص کل بورس از ۲۰ آبان تاکنون (معاملات روز شنبه ۱۵آذرماه) بیش از ۲۳درصد رشد را تجربه کرده است.
در راستای تشکیل چنین روند صعودی، یکی از مهم‌ترین عوامل برگزاری انتخابات آمریکا و انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور، خوش‌بینی به گشایش‌ها و بازگشت مجدد به برجام را به دنبال داشت که این موارد امیدواری و جوی مثبت را در بازار سرمایه تشکیل داد. در این میان انتشار گزارش‌های مثبت از عملکرد ۶ ماهه شرکت‌ها نیز مزید بر علت شد و جو مثبت را پایدار کرد.
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که آینده بازار چه خواهد شد و آیا بورس می‌تواند روند صعودی نیمه دوم آبان و نیمه اول آذر را ادامه دهد؟ کارشناسان و فعالان بازار سرمایه در پاسخ به این سوال، به بررسی ریسک‌ها و فرصت‌های پیش روی بازار سهام برای تداوم روند صعودی پرداخته و عوامل تاثیرگذار بر آینده بورس را تشریح کرده‌اند.
سوخت موشک قیمت‌ها
- شاهین احمدی | کارشناس بازار سرمایه
بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد؛ دوره ابتدایی که ادامه سال ۱۳۹۸ بود و با رشد شگفت‌انگیز تا کانال ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد در میانه‌های مرداد ۱۳۹۹ رشد کرد، در ادامه با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا، ابهام بر تمام بازارهای کشور حکمفرما شد، به‌طوری که صعودهای سنگین در بازارهای موازی به دلیل احتمال انتخاب ترامپ و همچنین افزایش نرخ دلار، به رکود در بازار سرمایه دامن زد.
در این میان، اقدامات بانک‌مرکزی درخصوص افزایش نرخ بهره از ۱۵درصد تا بالای ۲۰ درصد نیز سرمایه‌گذاران را با تردید مواجه کرد که تمام این موارد باعث سقوط سنگین بازار سرمایه از سطح فوق تا کانال یک‌میلیون و ۲۰۰هزار واحدی شد. اما با انتخابات آمریکا و افزایش احتمال برد بایدن، بازار به استقبال احیای برجام رفت و این امر به‌رغم دورنمای کاهشی نرخ دلار، باعث تشکیل خوش‌بینی در بازار شد.
از طرفی ابهام نسبت به نرخ آتی دلار، باعث تلاطم در بازارهای کالایی شد و فروش‌های نجومی در رینگ‌های بورس‌کالا ماحصل این تلاطم بود. به‌تدریج این ابهامات کاهش یافتند. روند برابری نرخ دلار با ریال به شکلی آهسته و پیوسته تعدیل شد، اثرات فروش‌های صادراتی بر صورت‌های مالی شرکت‌ها روشن شد.
به این ترتیب بازار در نیمه دوم آبان ماه به این نتیجه رسید که سهام زیر ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند، فروشنده‌ها در بازار کمتر شدند و از آن مرحله به بعد، بازار روند متعادل و صعودی به خود دید. بخشی از این روند صعودی تا به اینجای کار به واسطه کاهش شدید گاه ۶۰ تا ۷۰ درصدی در اکثر نمادهای بازار اتفاق افتاد.
البته در این میان بخشی از سهام واقعا ارزنده بودند و به واسطه دلایل متعددی از جمله زیرساختارهای بازار سرمایه از قبیل دامنه‌نوسان و حجم‌مبنا، روند کاهشی را تجربه کردند که در نتیجه، بازار توانست بخشی از سقوط را پس بگیرد.
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که آینده بازار چه خواهد شد و آیا می‌تواند روند صعودی نیمه دوم آبان و نیمه اول آذر را ادامه دهد؟ برای تحلیل این مهم از چند نکته نباید غافل شد؛ یکی از این نکات احتمال احیای برجام است. در صورت احیای برجام، دورنمای نرخ اسعار‌خارجی نزولی یا کم‌نوسان خواهد بود. البته این مهم، برای شرکت‌های صادراتی می‌تواند یک تهدید باشد، چون عمده این شرکت‌ها محصولات خود را در بورس‌کالا عرضه می‌کنند و در صورتی‌که دورنمای نرخ‌های ارز صعودی نباشد، رقابت بر سر محصولات صادراتی بسیار کاهش می‌یابد و البته با حفظ سطوح کنونی برابری قیمت اسعار‌خارجی با ریال، تعدادی از این صادراتی‌ها جذاب هستند، اما باید دقیق‌تر بررسی شوند.
برای اینکه این رشد تداوم داشته باشد، نیاز به چند عامل بنیادی است. از جمله این عوامل، کاهش عدم‌اطمینان نسبت به عوامل کلان اقتصادی از قبیل تورم، نرخ‌های برابری ارز، عدم اعمال تحریم‌های جدید، قیمت‌های جهانی کالاها، قیمت نفت و احتمال درمان بیماری کووید-۱۹ را می‌توان نام برد.
درخصوص نرخ ارز نیز باید عنوان کرد، در صورتی که نرخ دلار در حدود ۲۲۰ تا ۲۵۰ هزار ریال تثبیت شود، بسیاری از شرکت‌ها دورنمای سودآوری معقولی تا انتهای سال ۱۴۰۰خواهند داشت و این امر می‌تواند سوخت روند متعادل و صعودی بازار تا انتهای سال ۱۴۰۰ را تامین کند.
اما با کاهش نرخ دلار ممکن است سودآوری شرکت‌های صادراتی با مشکلاتی روبه‌رو شود که در این میان، شرکت‌هایی که طرح‌های توسعه‌ای خوبی دارند و می‌توانند از بازار سال‌های آتی محصولات، سهم بیشتری از آن خود‌کنند، برنده روند خواهند بود.
این‌چنین می‌توان نتیجه‌گیری کرد که روند فعلی صعودی، بخشی به واسطه ریزش بی‌دلیل قیمت سهام بوده که تا اینجای کار جبران شده است و برای رشد و صعودهای بعدی، باید عوامل بنیادی متعددی رخ دهند که پیش‌بینی آنها مستلزم بررسی شرایط پیش‌گفته است.
از این‌رو، نمی‌توان برای بازار روزهای طلایی صعودی را پیش‌بینی کرد و اعتقاد دارم برنده روند آتی، سهام‌دارای طرح‌های توسعه، فروش‌های خوب و سرمایه‌گذاری‌های ارزنده خواهد بود و روند صعودی برای تمام نمادها را انتظار ندارم.
فرصت‌ها و تهدیدات پیش رو
- سیدعلی خسروشاهی | کارشناس بازار سرمایه
بازار سهام در حالی طی چند هفته اخیر رشد نسبی و مناسبی را تجربه کرده است که دلایل این صعود را می‌توان در سه دسته کلی طبقه‌بندی کرد.
مورد اول؛ تلاش‌هایی بود که مجموعه حاکمیتی بازار سرمایه به‌خصوص در سطح سازمان بورس و شرکت‌های بورس و فرابورس برای زیرساخت‌های بازار انجام دادند. به این معنی که سیاست‌گذاران بازار سرمایه تلاش زیادی کردند، اعتماد نسبی‌ای که از بازار سهام خارج شده بود، به بازار برگردد و این امر تاثیر بسیار زیادی بر روند معاملات بورس و فرابورس داشت.
مورد دوم؛ اجباری بود که برای بازارگردانی سهام صورت گرفت. در این خصوص صحبت‌های زیادی شد، مقاله‌ها و یادداشت‌های زیادی منتشر شد و بسیاری از فعالان و کارشناسان بازار در این خصوص صحبت و نقد کردند. هر چند مشخص است بازارگردان‌ها در کوتاه‌مدت معجزه نمی‌کنند، اما آثار کوتاه‌مدت این امر مثبت بوده و عمده آثار مثبت بازارگردانی در بلندمدت اثر خود را در بازار خواهد گذاشت. این بازارگردانی روی سهام قطعا به نقدشوندگی و کاهش نوسان‌های هیجانی کمک خواهد کرد و به یقین در بلندمدت آثار خیلی خوبی خواهند داشت.
مورد سوم؛ برگشت نسبی ثبات و اعتماد به سرمایه‌گذاران و عموم جامعه است که این موضوع را به خوبی می‌توانیم در ارزش معاملات مشاهده کنیم؛ ارزش معاملاتی که در مهرماه و نیمه اول آبان به عدد زیر ۸-۷ هزار میلیارد تومان رسیده بود، در حال حاضر مجددا به سطوح مطلوبی بازگشته است به‌طوری‌که در حال حاضر روزانه ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان برای ارزش معاملات ثبت می‌شود.
این موضوع نشان‌دهنده برگشت نسبی ثبات و اعتماد سرمایه‌گذاران و سهامداران است. با توجه به مواردی که عنوان شد می‌توان گفت در مجموع تلاش برای بهبود زیرساخت‌های بازار، ورود بازارگردان‌ها و برگشت ثبات و اعتماد به سرمایه‌گذاران و سهامداران در ارزش معاملات از جمله مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر رشد اخیر بازار سهام بود. اما ریسک‌هایی که در ادامه می‌تواند بر بازار اثرگذار باشد را نیز می‌توان در سه دسته کلی تقسیم‌بندی کرد.
مورد اول، مربوط به مسائل داخل بازار سرمایه است به‌عنوان مثال تغییرات بازارگردانی. هر چند در حال حاضر بازارگردان‌ها در نقطه شروع قرار دارند و زمان زیادی باید صرف شود تا مشکلات و مسائل این نهادهای مالی آشکار شود و بهبود یابد، ولی اگر سرمایه‌گذاران متوجه شوند که بازارگردان‌ها نقش چندانی در روند معاملات و نقدشوندگی سهام ندارند، وجود این نهادها در فهرست مهم‌ترین ریسک‌های مهم بازار قرار خواهد گرفت.
به عبارت دقیق‌تر ممکن است فعالان بازار نسبت به ادامه نقش بازارگردان‌ها دچار تردید شوند. موضوع دوم و در واقع ریسک دیگر مربوط به بحث دامنه نوسان و حجم مبنا است. در هفته‌های اخیر بحث‌های زیادی در این خصوص در گرفت و نظرسنجی‌های مختلفی انجام شد. چند آزمون و خطا نیز در این زمینه صورت گرفت. چنانچه تصمیم‌گیری مناسبی در این زمینه انجام شود، می‌تواند در ثبات بازار سهام کمک شایانی داشته باشد. این در حالی است که باید به ریسک‌های موجود در این زمینه نیز توجه شود؛ در صورت عدم اجرای صحیح این موضوع، ریسک‌هایی برای معاملات رقم خواهد خورد که باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار خواهد شد.
دسته دوم ریسک‌ها مرتبط با تصمیمات اقتصادی خارج از بازار سرمایه است که معمولا در سطح دولت انجام می‌شود. مثل قیمت‌گذاری‌های دستوری یا تغییر در رویه‌هایی که باعث می‌شود بر شرکت‌ها و صنایع مهم بورسی اثرگذار باشد. نمونه واضح آن بحث قیمت‌گذاری فولاد در هفته‌های اخیر بود که فضای مبهمی را برای این شرکت‌های مهم بورسی ایجاد کرد.
دسته سوم ریسک‌ها، دخالت‌های سیاسی و فرابازاری است. این مسائل بیشتر از سوی نهادهای سیاسی اعمال می‌شود که شاید چندان به جزئیات و زیرساخت‌های بازار و سرمایه‌گذاری در بورس توجه نداشته باشند. در واقع برخی از تصمیمات این چنینی می‌تواند به اعتمادی که در این هفته‌های اخیر کمی ترمیم شده، آسیب جدی بزند.
چشم انداز بنیادی سهام
- پیمان حدادی | کارشناس بازار سرمایه
بازار سهام در حالی این روزها با صعود قابل‌توجه شاخص کل و همچنین افزایش قیمت سهام در بیشتر نمادها همراه شده که رشد بازار در روزهای اخیر را از چند بعد می‌توان بررسی کرد؛ در گام نخست می‌توان به عواملی اشاره کرد که بر نقدشوندگی بازار تاثیر مستقیم داشته و باعث تسهیل معاملات شدند.
مواردی از جمله لغو دستورالعمل محدودیت فروش روزانه در معاملات سهام شرکت‌های بورسی و همچنین تصمیم درست مسوولان بازار سرمایه درخصوص الزام ناشران به بازارگردانی سهام، تا حدود زیادی باعث برچیده شدن صف فروش، افزایش نقدشوندگی بازار و سیال شدن معاملات شده است.
از سوی دیگر تسهیل و سرعت بخشیدن به صدور مجوز افزایش سرمایه‌های شرکت‌ها از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار باعث شد فعالان بازار تصمیمات درست‌تر و به‌موقع‌تری را درخصوص معاملات خود اخذ کنند. همچنین ناشران بورسی اهداف خود را از افزایش سرمایه زودتر انجام دهند.
یکی دیگر از عوامل مهمی که در به تعادل رسیدن معاملات بازار سرمایه در روزهای گذشته نقش مهمی داشت، مدیریت صحیح در نوع فروش سهام عدالت بوده است. در واقع فروش سهام عدالت در ماه‌های گذشته یکی از چالش‌های بحث‌برانگیز بازار سرمایه بوده که تاثیرات منفی به همراه داشت و حال با اتخاذ چنین تصمیمی، تعادل از این ناحیه در بازار سهام ایجاد شد.
در کنار موارد مزبور، عوامل بنیادی مهمی در روزهای گذشته بر بازار سرمایه تاثیر مثبت داشته است؛ مهم‌ترین این عوامل رشد قیمت‌های جهانی در کالاها از جمله نفت و مشتقات نفتی است. در واقع رشد قیمت‌ها به شکلی بوده که اکثر کالاها و مشتقات نفتی به سقف سالانه خود رسیده و بعضی از آن عبور کرده‌اند. این امر نشان از آن دارد که در بازارهای جهانی قیمت‌ها به دوران قبل از کرونا برگشته است.
عوامل رشد قیمت‌های جهانی از منظر کاهش برابری نرخ دلار آمریکا در بازارهای جهانی در برابر سایر ارزها و همچنین افزایش تقاضا از سوی چین و کاهش عرضه از سمت کشور‌هایی که همچنان با کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند، باعث رشد قیمت‌های جهانی شده است. یکی دیگر از عوامل بنیادی که در بازار سرمایه طی روزهای گذشته تاثیر مثبت داشته، انتشار گزارش‌های مثبت و باثبات آبان ماه ناشران بورسی نسبت به ماه‌های گذشته بوده است.
این گزارش‌ها باعث می‌شود در صنایع بنیادی و همچنین سهم‌های بنیادی، کف ضریب P/ E تثبیت شود. در کنار این موارد، عدم‌افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی یکی دیگر از عوامل بنیادی بود که بر بازار سهام طی روزهای گذشته تاثیر مثبت داشت.
از دیگر عوامل موثر بر رشد بازار سرمایه طی روزهای گذشته می‌توان به رکود بازارهای موازی و کاهش قیمت‌ها در آن بازارها، تخلیه حباب و انتقال سرمایه از سایر بازارها به بازار سرمایه اشاره کرد. همچنین محدودیت دو هفته‌ای قرنطینه کرونا با توجه به تسهیل انجام معاملات سهام توسط سیستم‌های معاملاتی برخط، به انتقال سرمایه به بازار سهام در روزهای گذشته کمک کرد.
اما بازار سرمایه برای روزهای آتی با ابهاماتی روبه‌روست. یکی از مهم‌ترین این ابهامات لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ کشور است. عواملی از جمله قیمت ارز، قیمت نفت، میزان انبساط بودجه و راه‌های تامین مالی منابع بودجه و اثرات بودجه بر صنایع مختلف از مهم‌ترین عواملی است که در راستای بودجه سال ۱۴۰۰ می‌تواند بر بازار سرمایه تاثیرگذار باشد. همچنین مباحث مرتبط با سیاست خارجی کشور و موضوعات مربوط به برجام در هفته‌های آتی می‌تواند بر بازار سرمایه تاثیرگذار باشد.
گسترش یا کنترل بیماری کرونا هم از دید بازارهای جهانی و هم از نگاه تاثیر بر کسب و کارهای کشور می‌تواند در هفته‌های آتی بر بازار سرمایه اثرگذار باشد. با این حال پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۱۳۹۹، بازار سهام نسبت به سایر بازارهای سرمایه‌گذاری، بازدهی بیشتری نصیب سرمایه‌گذاران کند؛ بازدهی‌ای که با یک ریسک معقول همراه خواهد بود.
البته باید در نظر داشت ماندگاری رشد در روزهای اخیر و همچنین پیش‌بینی بازدهی مناسب بازار سهام تا پایان سال، منوط به عدم‌رفتارها و تصمیمات هیجانی فعالان بازار و صد البته مسوولان و سیاست‌گذاران بازار سرمایه است.
چهار عامل تعیین‌کننده
- مهدی آقالطفی | کارشناس بازار سرمایه
پس از صعود هیجانی بازار سهام که تا اواسط تابستان امسال تداوم داشت، بازار وارد فاز اصلاح یا دقیق‌تر ریزشی شد. این امر باعث شد بخش عمده‌ای از راه رفته را برگردد و صعود طی کرده را بازپس گیرد. این در حالی است که شاهد بازگشت مجدد بورس به مدار مثبت در روزهای اخیر بودیم. دلایل ثبت چنین رشدی و تشکیل روند مثبت را می‌توان در عوامل زیر جست‌وجو کرد:
عامل اول؛ آرامش در فضای سیاسی و تعیین نرخ دلار: تا قبل از تعیین نتیجه انتخابات آمریکا و احتمال پیروزی ترامپ در روزهای نخست برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بازار سهام ایران به استقبال سهام شرکت‌های دلار‌محور رفت.
پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات و پیروزی بایدن، انتظار برای پیش‌بینی کاهش نرخ دلار شکل گرفت، به‌طوری‌که فعالان بازار سرمایه انتظار داشتند کاهش نرخ دلار، اصلاح بالایی را در بازار سهام به دنبال خواهد داشت. این در حالی است که ظرف کمتر از ۳روز، بازار دلار و نرخ این ارز به کانال قبلی خود بازگشت.
این امر سبب شد یکی از مهم‌ترین ریسک‌های بازار سهام از بین برود و بورس با اطمینان بیشتری اقدام به ورود در فضای مثبت و صعودی قیمت‌ها کرد چراکه از یک طرف نرخ دلار مشخص شد و از سوی دیگر امیدواری به کاهش شدید تحریم‌ها افزایش یافت. این دو مولفه مهم در کنار دیگر سبب تداوم روند صعودی بازار سهام در مدت اخیر شدند.
عامل دوم؛ فضای مثبت در بازارهای جهانی: با افزایش امیدواری نسبت به کشف واکسن کرونا، بازارهای جهانی به استقبال این موضوع رفتند. این امر سبب شد تا شاهد افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی و فلزات رنگین باشیم. این افزایش قیمت و صعود به خصوص در قیمت‌های جهانی دو فلز مس و روی رخ داد.
در کنار این موضوع، افزایش محدودیت‌های زیست محیطی در کشور چین در زمینه تولید فولاد سبب افزایش قیمت در این زمینه نیز شد. در نهایت این مهم سبب شد تا سهامداران استقبال قابل‌توجهی از بازار داشته باشند و خریدهای پرحجمی را ثبت کنند.
عامل سوم؛ بی‌رمق شدن بازارهای موازی: از سوی دیگر بی‌رمق شدن معاملات در بازارهای موازی سرمایه‌گذاری و ایجاد محدودیت‌های جدید در این بازارها، کاهش جذابیت را در آنها به دنبال داشت و سبب شد تا تمایل سرمایه‌گذاران برای حضور در این بازارها کمرنگ شود به‌طوری‌که بخش قابل‌توجهی از نقدینگی سرمایه‌گذاران این بازارها به بورس وارد شد.
کمااینکه در هفته‌های اخیر شاهد اصلاح قیمتی شدید و همچنین تشکیل رکود سنگین در معاملات خودرو، سکه و مسکن نیز بودیم. این امر نیز به کوچ نقدینگی این بازار به بازار سهام بی‌تاثیر نبود.
عامل چهارم؛ تعادل در نرخ سود بانکی: دیگر عامل تاثیرگذار بر روند صعودی بازار سهام، آسوده شدن خیال و اطمینان خاطر سرمایه‌گذاران از عدم افزایش نرخ بهره در بانک‌ها بود، به‌طوری‌که کنترل نرخ بهره بین بانکی در محدوده ۲۴درصد از سوی بانک مرکزی با استفاده از سیستم بازار باز، در تداوم روند صعودی قیمت سهام تاثیرگذار بود. در مجموع تمامی این عوامل سبب شدند بورس تهران پس از ثبت هفته‌ها روند نزولی، مجدد به مدار صعودی بازگردد.
اما درخصوص تداوم این روند و ادامه داشتن صعود بازار، باید به این نکته توجه داشت که با حفظ شرایط موجود و رخ ندادن اتفاقی غیرمنتظره، بازار نیاز به استراحت و اصلاح قیمتی دارد تا بتواند بعد از تجدید قوا مجدد به روند صعودی خود ادامه دهد.
در اینجا لازم است توجه سرمایه‌گذاران را در داشتن دقت به انتخاب سهام پیشنهادی درست و با قیمت مناسب جلب کنیم. به عبارت دقیق‌تر لازم است تا سهامداران بورسی با تحلیل به خرید و فروش سهم بپردازند و از ورود به سهامی که با ارزش ذاتی خود فاصله دارند، خودداری کنند.