با وجود گذشت ۸ ماه از سال جاری، تاخیر در اعلام قیمت شکر باعث شده کارخانه‌ها نتوانند مطالبات چغندرکاران را بدهند؛ مساله‌ای که ممکن است تحقق رویای خودکفایی شکر را در ۳سال آینده دشوار کند.
وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید حدود سه سال دیگر کشور در زمینه تولید شکر به خودکفایی می‌رسد اما اخیرا نارضایتی‌هایی در میان کارخانه‌ها قند و چغندرکاران بوجود آمده است، قیمت شکر اعلام نشده، کارخانه‌ها بلاتکلیف مانده‌اند، چغندرکاران طلبشان را نگرفته‌اند، هنوز از نرخ خرید تضمینی خبری نیست. برای تولیدی که در مرحله‌ای به این حساسی قرار گرفته و چیزی تا فصل شکوفایی آن نمانده این موارد خطرناک است و دولت باید با هوشیاری در این زمینه عمل کند.
علاوه بر اعلام به هنگام ومناسب نرخ خرید تضمینی و مشخص کردن به موقع قیمت شکر، یکی دیگر از موارد مهم در تحقق خودکفایی شکر، احداث کارخانه‌های قند در استان‌های ایلام و خوزستان است؛ چرا که این دو استان پتانسیل بالایی در کشت پاییزه چغندر قند دارند و این موضوع نیز باید مورد توجه دولت قرار گیرد.
افزایش قیمت تضمینی چغندرقند
علیرضا یزدانی؛ مجری طرح چغندر قند در وزارت جهاد کشاورزی در خصوص افزایش قیمت تضمینی چغندرقند در سال زراعی جاری می‌گوید: پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی به شورای اقتصاد در خصوص افزایش قیمت تضمینی چغندر قند حدود ۵ تا ۶ درصد است.
این در حالی است که معلوم نیست چرا با وجود اینکه نرخ تورم رسمی اعلام شده، ۹درصد است اما پیشنهاد افزایش قیمت خرید تضمینی ۹ درصد نبوده است؟ یزدانی در این باره تاکید می‌کند: چون محصول شکر در داخل تولید می‌شود و اگر قیمت چغندر زیاد افزایش یابد، شکر هم خیلی گران می‌شود و این به صلاح کشور نیست.
تاخیر در پرداخت پول چغندرکاران
یزدانی درباره دلیل تاخیر در پرداخت پول چغندرکاران عنوان می‌کند: کارگروه تنظیم بازار هنوز قیمت شکر را برای سال جاری اعلام نکرده و این باعث شده کارخانه‌ها نتوانند شکر تولیدی خود را بفروشند؛ بنابراین در پرداخت پول کشاورزان دچار مشکل شدند.
به گفته وی کارخانه‌ها، چغندر قند را از کشاورزان تحویل می‌گیرند و براساس نرخ تضمینی که دولت اعلام می‌کند، پول کشاورز را پرداخت می‌کنند.
میزان مطالبات کشاورزان
یزدانی درباره مطالبات کشاورزان عنوان کرد: حدود ۱۸۰ میلیارد تومان از مطالبات چغندرکاران باقی مانده است. ضمن اینکه دولت از سال ۹۳ به دلیل تنظیم بازار متعهد به پرداخت مبلغ ۲۰۰ تومان به ازای هرکیلوگرم شکر تولیدی توسط کارخانه‌ها به آنان بوده، در این راستا مطالبات سال ۹۳ سال به کارخانه‌ها پرداخت شده اما مطالبات مربوط به سال‌های ۹۴ و ۹۵ باقی مانده و همین هم یکی دیگر از دلایل تاخیر کارخانه‌ها در پرداخت مطالبات کشاورزان است.
دلیل عدم اعلام قیمت شکر
مجری طرح چغندر قند در وزارت جهاد کشاورزی درباره دلیل اعلام نشدن قیمت شکر می‌گوید: مسئولیت این کار به عهده کارگروه تنظیم بازار در دولت است ولی وزارت جهاد کشاورزی در راستای حمایت از چغندکاران و کارخانه‌های قند، به صورت ویژه در حال پیگیری این مساله است و اخیرا نیز وزیر جهاد نامه‌ای را به رئیس جمهور نوشته تا هر چه سریع‌تر تکلیف این مساله مشخص شود؛ چون مشکل زیادی برای کارخانه‌ها و به تبع آن برای کشاورزان ایجاد کرده است.
مشکل در تولید کشاورزان
کشت پاییزه در کشور آغاز شده و این در حالی است که به گفته یزدانی ۱۸۰ میلیارد تومان از مطالبات چغندرکاران باقی مانده است. اخیرا نیز وزیر جهاد نامه‌ای را به رئیس جمهور نوشته تا هر چه سریع‌تر تکلیف قیمت مشخص شود. با توجه به اینکه تولید چغندر قند در قالب کشاورزی قراردادی بین چغندرکاران و کارخانه‌های قند انجام می‌شود تامین نهاده‌های کشاورزی بر عهده کارخانه‌ها بوده و به تبع کاهش توان مالی کارخانه‌ها در ارائه خدمات بهتر به کشاورزان تاثیرگذار است.
کارخانه‌های قند در دو استان
یزدانی در خصوص کمبود کارخانه‌های قند بویژه در استان‌های خوزستان و ایلام می‌گوید: استان‌های خوزستان و ایلام به دلیل پتانسیلی که در تولید چغندر قند پاییزه دارند در اولویت احداث کارخانه‌های جدید هستند؛ در حال حاضر در استان خوزستان دو کارخانه قند یکی در اهواز و یکی هم در دزفول وجود دارد که کارخانه قند اهواز سالهاست تعطیل شده و غیرفعال است، ضمن اینکه متولی آن بانک‌های ملی و ملت هستند.
کارخانه دیگر هم کارخانه قند دزفول است که حدودا بیش از ۱۰ سال تعطیل بوده و امسال برای نخستین‌بار با توجه به پیگیری‌های وزارت جهاد و همچنین با کمک وزارت صنعت، از نظر فنی آماده شده و قرار است قرارداد کشت پاییزه منعقد کند.
بر همین اساس دولت امیدوار است بتواند در اردیبشهت ماه چغندر کشاورزان را تحویل بگیرد. با توجه به ظرفیت بیش از ۸۰ هزار هکتاری کشت چغندر قند پاییزه در استان‌های خوزستان و ایلام، امید هست با احداث کارخانه‌های جدید در این دو استان، بخش عمده‌ای از نیاز چغندر قند کشور تامین شود. با تحقق این امر و استفاده از ظرفیت سایر استان‌ها امید هست که در حدود ۳ سال آینده در تولید شکر به خودکفایی رسید.
سطح زیر کشت چغندر قند پاییزه
یزدانی درباره سطح زیر کشت چغندر قند پاییزه تاکید می‌کند: ایران هم اکنون در حال انجام عملیات کشت است، حدود ۱۶ هزار هکتار قرارداد منعقد و حدود ۱۲هزار هکتار کشت انجام شده است. کشت همچنان ادامه دارد، سال گذشته نیز کشت ایران حدود ۱۱ هزار و ۵۰۰ هکتار است.
تولید چغندرقند و شکر
این مقام مسئول در خصوص پیش‌بینی تولید چغندر قند و شکرعنوان می‌کند: امسال حدود ۷ میلیون تن چغندر تولید می‌شود که با احتساب شکر استحصالی از نیشکر،حدود یک میلیون و ۷۵۰ هزارتن شکر در کشور در سالجاری تولید خواهد شد که یک رکورد جدید است.
با توجه به سیاست وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر عدم توسعه کشت بهاره چغندر قند و در عین حال، توسعه سطح زیرکشت چغندر قند پاییزه، پیش‌بینی می‌شود در سالجاری حدود ۷ میلیون تن چغندر در کشور تولید شود که با احتساب شکر استحصالی از نیشکر حدود یک میلیون و ۷۵۰ هزارتن شکر در کشور در سالجاری تولید خواهد شد. تولید شکر در سال ۹۵ یک میلیون و ۶۵۰ هزارتن بود.
میزان پیشرفت طرح خوداتکایی شکر
دولت اعتقاد دارد در طرح خوداتکایی شکر از برنامه و چشم‌انداز جلوتر است. به طوریکه پیش بینی شده کشور در سه سال آینده در زمینه شکر به خودکفایی خواهد رسید.
در سند چشم انداز مقرر بود ضریب خوداتکایی شکر در افق ۱۴۰۴ به حدود ۹۳ درصد برسد اما امید است سال ۹۹ به خودکفایی برسد، مشروط بر اینکه در این سه سال بحث احداث کارخانه‌های قند انجام شود.
برنامه کاهش زیر کشت چغندر بهاره
سیاست‌گذار در نقشه راه خود به دنبال افزایش عملکرد در واحد سطح در کشت بهاره است و هدف دیگری که به طور جدی دنبال می‌کند، افزایش بهره وری آب در کشت بهاره است تا بتواند تقاضای آب را با روش های «به‌زراعی»، با تغییر آرایش کشت و توسعه آبیاری‌های نوین بویژه آبیاری میکرو کاهش دهد.
یزدانی تاکید می‌کند:دولت به صورت جدی توسعه کشت نشایی را دنبال می‌کند، به ویژه در کشت بهاره چون تا ۴۰ درصد می‌تواند مصرف آب را کاهش دهد.
قیمت تضمینی چغندر قند
یکی از پرسش‌های اساسی بالابودن قیمت تضمینی چغندر قند است و این در حالی است که در مناطقی مانند ارومیه کشاورزان به همین دلیل این محصول را کشت می‌کنند در حالی که برخی معتقدند به دلیل بحران آب نباید این اتفاق انجام شود.
یزدانی در این باره می‌گوید: قرار بود ضریب خوداتکایی شکر تا افق ۱۴۰۴ به حدود ۹۳ درصد برسد اما امید است سال ۹۹ به خودکفایی برسد. مشروط به اینکه در این سه سال بحث احداث کارخانه‌های قند انجام شود.
فاکتورهای مختلفی در زمینه تعیین قیمت تضمینی ملاک عمل قرار می‌گیرد ضمن اینکه این گیاه در تناوب زراعی نقش مهمی دارد، ریشه آن باعث اصلاح بافت خاک می‌شود و در کاهش جمعیت علف هرز نقش مهمی ایفا می‌کند.
بیشترین سطح کشت چغندر قند در استان آذربایجان غربی است و برنامه‌هایی که در دستور کار دولت است، شامل توسعه آبیاری نوین و کشت نشایی است تا بتوان مصرف آب را کاهش داد اما هیچ برنامه‌ای برای توسعه کشت در این استان ندارد.
توسعه نیشکر
یزدانی در خصوص برنامه دولت برای توسعه نیشکر با توجه به سطح زیر کشت این محصول و شکر استحصالی از آن می‌گوید: کشت نیشکر به دلیل اینکه شرایط ویژه‌ای که دارد و محصولی آب‌بر است و فقط در استان خوزستان انجام می‌شود، برنامه توسعه ندارد اما برنامه افزایش عملکرد در واحد سطح در دستور کار است.
به طور متوسط در سال‌های مختلف حدود ۹۴ الی ۹۵ هزار هکتار سطح زیر کشت نیشکر کشور است که در سال ۹۵ از این میزان حدود ۷۵۰ هزارتن شکر استحصال شد.
در همین رابطه بخوانید: خودنمایی «قصفها»؛ کم کاری «قزوین»