به دلیل انجماد مالی در دهه‌های گذشته بخش قابل توجهی از ترازنامه بانک‌ها منجمد شده و مطالبات غیرجاری، مطالبات از دولت و رسوب دارایی‌های غیرمالی در سمت دارایی‌ها باعث شد جریان چرخه نقدی بانک‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد. همچنین به دلیل افت وصولی‌ از سمت دارایی‌ها، بانک‌ها بیشتر به رقابت برای جذب سپرده جدید روی آوردند که این منجر به یک جنگ قیمتی در صحنه نظام بانکی برای سپرده‌ها شد.

در دهه ۸۰ اصرار به تثبیت نرخ ارز باعث شد نرخ ارز در ۱۰ سال تنها ۲۶۰ تومان افزایش یابد؛ اما بازشدن فنر فشرده‌شده ارزی در انتهای این دهه، باعث صعود ۲۰۰ درصدی ارز در دو سال شد. نرخ اسمی ارز پس از سال ۱۳۹۲ نیز برای مدت‌ها تحرک چندانی نداشته است، اما در ماه‌های اخیر نیروی ناشی از بازار باعث صعود قیمت دلار به کانال ۴۲۰۰ تومان شد.

دو دغدغه ارز

اقتصاد ایران در حال حاضر با دو دغدغه اصلی درباره نرخ ارز روبه‌رو است: جلوگیری از وقوع مجدد هر نوع جهش ارزی و یکسان‌سازی نرخ ارز.

دوربودن جهش ارزی

مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد، در حال حاضر نرخ ارز بازار اختلاف چندانی با نرخ ارز تعادلی (که با متغیرهای بنیادین اقتصاد ایران مانند حجم تجارت، ورود و خروج سرمایه و... متناسب است) ندارد.

شب گذشته قیمت بیت‎‌کوین (Bitcoin) در برخی مناطق همچون زیمباوه و ژاپن برای نخستین مرتبه پس از پیدایش این ارز دیجیتال از مرز 10 هزار دلار عبور کرد. صبح امروز نیز معاملات این ارز در محدوده مثبت پیگیری شد و در دیگر مناطق همچون ایالات متحده  و اروپا نیز گزارش‌ها حاکی از انجام معاملات در سطوح بالاتر از 10 هزار دلار است. در این شرایط تحلیلگران و مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری نسبت به حبابی بودن شدید قیمت هشدار می‌دهند.

شب گذشته به تبع تصویب طرح کاهش مالیات‌ها در کمیته بودجه سنا و راهیابی طرح مذکور پس از کشمکش های بسیار به صحن علنی این مجلس، شاخص دلار رشد ملموسی را تجربه کرد. صبح امروز اما شاهد هستیم که آغاز روند شناسایی سود از سوی سرمایه گذاران کوتاه مدت فشار نسبی را بر معاملات دلار در برابر برخی از ارزها وارد کرده است.

رئیس جمهور دیشب در زمان ارائه گزارش صد روزه خود در شبکه اول تلویزیون سیما درباره نوسان نرخ ارز در دولت تصریح کرد: نرخ ارز در طول دولت یازدهم به طور متوسط در چهار سال رقم خیلی بالایی نبود. بانک مرکزی هم اعلام کرده بود که نرخ ارز 5 تا 6 درصد افزایش داشته اما در سال جاری در یک مقطع به خاطر برخی شایعات، از رشد غیرقابل پیش بینی برخودار شد.

 به گفته حسن رکنی از دو روز گذشته با پی گیری‌های وزارتخ

وزیر اقتصاد در مقام سیاست‌گذار در دیدار با فعالان بازار سرمایه با اشاره اینکه نوسان‌های نرخ ارز تلاطم هایی به بازار ارز وارد کرد، تاکید کرد: البته برخلاف بازار ارز، بازار سرمایه همچنان از آرامش برخوردار است.

وی نخستین تصمیم و تکلیف حال حاضر سیاست‌گذار را حذف بنگاه‌داری بانک‌ها می‌داند و معتقد است: برای اینکار بانک‌ها باید به بازار سرمایه متوسل شوند.

مدیر اداره صادرات بانک مرکزی با اشاره به تلاش این بانک برای ایجاد ثبات در بازار ارز کشور عنوان می‌کند: در مردادماه سال گذشته سیاست‌گذار در راستای هدایت عملیات ارزی اشخاص حقیقی و حقوقی به سیستم بانکی و کاهش ریسک عملیاتی فعالان اقتصادی «دستورالعمل و ضوابط اجرایی خرید و فروش ارز به نرخ بازار آزاد» را به شبکه بانکی ابلاغ کرد.

بدین ترتیب امکان خرید و فروش ارز به نرخ بازار (آزاد) برای‌ واردکنندگان و صادرکنندگان ایجاد شد که ریسک به مراتب کمتری برای آن‌ها دارد.

براساس آمارهای بانک مرکزی که در 4 بخش «پولی و بانکی»، «تراز پرداخت‌ها»، «مالی و بودجه» و «بازار سرمایه» منتشر شد. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که رشد بدهی «بانک‌های خصوصی و موسسه‌های اعتباری» در دو ماه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است.