علی بخشنده کارشناس بورس کالا در گفت و گو با دنیای بورس، با اشاره به اینکه سپرده کالایی ابزاری مهم برای مشارکت عمومی در بازار کالاست، گفت: بازار فیزیکی بورس کالا عمدتاً مختص شرکت‌ها و دارندگان مجوز بهره‌برداری است و عموم مردم امکان ورود مستقیم به آن را ندارند. اما ابزار گواهی سپرده باعث شده این امکان برای همه سرمایه‌گذاران فراهم شود تا بدون درگیر شدن با تشریفات انبارش یا تحویل فیزیکی، از نوسانات قیمتی کالاها بهره ببرند.
او افزود: این بازار با توجه به ارتباط مستقیم با نرخ جهانی کالاها و قیمت دلار، جذابیت زیادی دارد و فعالان حرفه‌ای می‌توانند از این نوسانات سود کسب کنند.
این کارشناس بازار سرمایه با انتقاد از محدودیت‌های قبلی گفت: قرار دادن سقف نوسان قیمت به معنای کاهش کارایی بازار است. هر چقدر دامنه نوسان افزایش پیدا کند یا حتی حذف شود، بازار سریع‌تر به نقطه تعادل می‌رسد. ما در بازار فیزیکی هیچ سقف قیمتی نداریم و معاملات بر مبنای عرضه و تقاضا انجام می‌شود. امیدوارم این سیاست در سایر بازارهای پیوسته اوراق بهادار نیز اجرا شود تا بورس ایران مانند بورس‌های جهانی بدون محدودیت قیمت فعالیت کند .
او تاکید کرد: سقف قیمت نه‌تنها مانع نوسان واقعی نمی‌شود بلکه فقط زمان رسیدن به قیمت واقعی را طولانی‌تر می‌کند. در بازار صعودی صف خرید تشکیل می‌شود، در بازار نزولی صف فروش. در نهایت بازار به همان قیمتی که باید برسد خواهد رسید، فقط زمان آن طولانی‌تر می‌شود و این باعث قفل شدن معاملات و کاهش حجم دادوستد می‌شود.
بخشنده در پاسخ به این پرسش که افزایش دامنه نوسان باعث افزایش و یا کاهش فاصله قیمتی بازار فیزیکی و گواهی سپرده می‌شود؟، گفت: در نهایت قیمت تحویل بر اساس واقعیت بازار و نرخ منطقی تعیین می‌شود، زیرا خریدارانی که پروانه بهره‌برداری دارند حاضر نیستند بالاتر از قیمت واقعی کالا را خریداری کنند. حتی اگر نوسان کوتاه‌مدتی ایجاد شود، در زمان تسویه، قیمت‌ها هم‌گرا خواهند شد .
او افزود: برخی تصور می‌کنند افزایش دامنه نوسان باعث می‌شود نقدینگی از سمت تولید منحرف و وارد سفته‌بازی شود؛ اما واقعیت این است که ما در حال ایجاد یک میدان شفاف برای همین سفته‌بازان هستیم تا به جای ایجاد التهاب در بازار فیزیکی و بالا بردن قیمت مواد اولیه تولیدکنندگان، فعالیت خود را در بازار گواهی سپرده انجام دهند.
بخشنده تاکید کرد: در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های بازرگانی صرفاً به دلیل نوسانات ارزی وارد خرید فیزیکی کالا می‌شوند، بدون اینکه تولیدکننده واقعی باشند. ابزار گواهی سپرده می‌تواند این جریان را از بازار واقعی خارج کند و به بستر شفاف معاملات هدایت نماید .
این فعال بازار، درباره نقش گواهی سپرده در کشف قیمت، گفت: اگر عرضه‌ها ادامه‌دار باشد، این ابزار می‌تواند به مرجع تعیین قیمت کالا در بازار داخلی تبدیل شود. همانطور که در بازار فیزیکی، سال‌ها نرخ شمش فولاد خوزستان مبنای قیمت‌گذاری بود، گواهی‌های سپرده نیز ظرفیت تبدیل شدن به شاخص رسمی کشف قیمت را دارند.
او همچنین خاطرنشان کرد که تجربه عرضه قراردادهای آتی در بورس انرژی به دلیل نبود استمرار، ناکام ماند و تأکید کرد: برای موفقیت این طرح باید استمرار و برنامه‌ریزی داشته باشیم.
افزایش دامنه نوسان گواهی سپرده کالایی به ۱۰ درصد؛ آیا بازار کاراتر می‌شود؟
با تصمیم جدید بورس کالای ایران، از روز شنبه دامنه نوسان قیمت گواهی‌های سپرده کالایی به مثبت و منفی ۱۰ درصد تغییر یافت. این اقدام به باور برخی کارشناسان می‌تواند آغاز مسیری برای حذف کامل سقف نوسان و حرکت بازار به سمت کارایی بیشتر و کشف واقعی قیمت‌ها باشد. اما در مقابل، نگرانی‌هایی نسبت به افزایش سفته‌بازی و انحراف نقدینگی از تولید نیز مطرح است.
