به گزارش اکوایران؛ شاخص‌های آماری اصلی بازار‌های سهامی نشان دهنده عملکرد جمعی درصد بالایی از سهم‌های آن بازار‌ها است. گاهی این میزان در سطح 70 تا 80 درصد قرار دارد (به عنوان مثال، شاخص S&P 500 نزدیک به 80 درصد کل بازار سهام آمریکا را در بر می‌گیرد) و گاهی نیز به عنوان یک شاخص آماری مطلق، مانند شاخص کل بورس تهران، در برگیرنده تغییرات تمام سهام یک بازار است.
بازدهی این شاخص‌های آماری که به عنوان بازدهی اسمی شناخته می‌شوند؛ تنها در میان فضای اقتصادی همان کشور قابل استفاده است و برای تناسب درست این بازدهی، جهت مقایسه با بازدهی سایر شاخص‌ها، نیاز به تعدیل این شاخص‌ها وجود دارد.
نرخ معمول برای تعدیل بازدهی یک سرمایه‌گذاری در یک فضای اقتصادی بخصوص، نرخ تورم اقتصاد مورد نظر در همان بازه زمانی است. تیم تحلیل اکوایران برای ارزیابی عملکرد شاخص کل بورس تهران به نسبت شاخص سایر بورس‌های جهانی، بازدهی این شاخص‌ها را با توجه به محیط اقتصادی تحت فعالیتشان تعدیل کرده است. این تعدیل با توجه به نرخ تورم سنگین کشورمان برای مقایسه عملکردی به شدت حیاتی است؛ زیرا که بازدهی اسمی در این محیط اقتصادی دیگر بی معنا شده است.
به عنوان مثال؛ شاخص کل بورس تهران در سال 2022 میلیادی با رشد تراز 13.44 درصدی همراه بوده است اما با توجه به نرخ تورم 47.9 درصدی در مدت مذکور، این شاخص در واقع بازدهی تعدیل شده منفی 23.3 درصدی داشته است. یعنی با وجود رشد 13.44 درصدی تراز شاخص کل در این مدت، فعالیت در این بازار سهامی که تورم 47.9 درصدی را متحمل شده است؛ زیانی 23.3 درصدی برای فعالان بازار سهام در پی داشته است.
بورس هندوستان در صدر؛ بورس تهران در قعر
برای مقایسه بازدهی تعدیل شده شاخص بورس‌های جهانی با بورس تهران به بررسی 9 شاخص جهانی از 7 کشور جهان در کنار شاخص کل بورس تهران پرداختیم. شاخص صنعتی داوجونز، قدیمی‌ترین شاخص بورس اوراق بهادار نیویورک است. شاخص S&P مبتنی بر ۵۰۰ سهم مختلف است و وزن سهام تشکیل‌دهنده این شاخص در هر لحظه متناسب با ارزش بازار محاسبه می‌شود. شاخص نزدک ۱۰۰، میانگین قیمت سهم‌های معامله شده ۱۰۰ شرکت بزرگ غیرمالی و برتر بورس نزدک است. البته این شرکت‌ها ۹۰ درصد وزن شاخص مرکب را نیز تشکیل می‌دهند. SSE Composite که مخفف عبارت شاخص مرکب بورس اوراق بهادار شانگهای، ترکیبی از تمامی سهام A و B پذیرفته شده در بورس چین است. شاخص Nikkei ۲۲۵ در سراسر جهان به عنوان شاخص برتر سهام ژاپن استفاده می شود. بیش از ۷۰ سال از شروع محاسبه آن می گذرد که نشان دهنده تاریخ اقتصاد ژاپن پس از جنگ جهانی دوم است. شاخص FTSE بر مبنای ۱۰۰ شرکت بزرگ (از لحاظ ارزش بازار) حاضر در بازار بورس انگلیس ایجاد شده است. شاخص NIFTY ۵۰ اصلی‌ترین شاخص معاملاتی بورس هند محسوب می شود. DAX ۳۰ به عنوان شاخص اصلی و محبوب‌ترین شاخص‌های بازار سهام آلمان در نظر گرفته می‌شود. شاخص S&P/ASX ۲۰۰ یک شاخص بازار سهام وزن‌دار و تعدیل شده بر اساس ارزش سرمایه سهام شرکت‌های فهرست شده در بورس اوراق بهادار استرالیا است.
بورس تهران، هفتمین بازار مالی بزرگ خاورمیانه!
بازدهی تعدیل شده بر اساس تورم این شاخص‌ها از ابتدای سال 2021 نشان می دهد که NIFTY ۵۰ با 17.61 درصد بازدهی واقعی (تعدیل شده) بالاترین میزان بازدهی را تا ابتدای ژوئن 2023 به ثبت رسانده و پس از آن نیز Nikkei ۲۲۵ با 11.25 درصد رشد در جایگاه دوم قرار گرفته است. DAX ۳۰ نیز تنها شاخص آماری دیگری است که در این مدت بازدهی مثبت داشته و 1.57 درصد بازدهی واقعی به ارمغان آورده است.
در میان شاخص‌های سهامی که بازدهی واقعی منفی در این مدت داشته‌اند؛ بورس تهران با بازدهی منفی 32.86 درصدی، به طور متوسط بیشترین آسیب را به فعالان خود رسانده است و شاخص نزدک 100 نیز با 21.7 درصد بازدهی منفی در جایگاه دوم قرار می‌گیرد.
این مقایسه آماری به خودی خود بیانگر دلیل قفل سرمایه در بازار‌های موازی بازار سهام در کشور ما است.