به گزارش «دنیای بورس»، دنیای‌اقتصاد نوشت: معاملات روز گذشته بازار سرمایه در حالی با افت ۳۵/ ۱ درصدی شاخص کل بورس به اتمام رسید که در این روز سقوط قیمت دلار به کف کانال ۲۵ هزار تومانی در صرافی‌های دولتی در کنار پس لرزه‌های شیوه‌نامه قیمت‌گذاری محصولات فولادی، بیشتر نمادهای شاخص‌ساز بازار سرمایه را به افزایش عرضه سوق داد و به کاهش قیمت در آنها منتهی شد.
همین امر سبب شد تا در پایان معاملات روز گذشته شاهد انتقال ۳۳۰ میلیارد تومانی سهام از اشخاص حقیقی به حقوقی‌ها باشیم. ضمن اینکه به دنبال پذیرش ضمنی شکست از سوی ترامپ، دلار نیز به کف کانال ۲۵ هزار تومان نزول کرد تا سهام دلاری بازار با فشار فروش مواجه شوند.
با این حال بهبود قیمت فلزات در بازارهای جهانی با توجه به افزایش امید به ترمیم اقتصاد جهانی می‌تواند در مقام محرک آتی بازار سهام ایفای نقش کند. در مقابل شرکت‌های با فروش‌ریالی و البته صنایعی که بیشترین ضربه را از تحریم‌ها پذیرا هستند همچون بانک و خودرو روز مثبتی را پشت سر گذاشتند. بازار سهام همچنان در حال واکنش نشان دادن به تحولات بیرونی است. روز گذشته شاخص کل بورس تهران تحت تاثیر ابهام در عواملی همچون نحوه قیمت‌گذاری جدید محصولات فولادی، افت قیمت ارز و کالاهای اساسی مانند سنگ آهن در بازارهای جهانی، به میزان ۳۵/ ۱درصد افت کرد.
آن‌طور که به نظر می‌آید در این روز واکنش قیمت‌ها به تداوم ریسک پاشی به بازار سرمایه که از سوی شبکه ذی نفعان متعدد در اقتصاد کشور به بازار سهام شکل می‌گیرد، سبب شد بسیاری از نمادهای کالا محور بازار مورد معامله در این بازار تاثیر منفی بر سمت و سوی سایر قیمت‌ها داشته باشند. در حالی که در طول سال‌های اخیر به خصوص در ماه‌های گذشته بازار مورد بحث بارها از جانب تصمیماتی که در بیرون این بازار گرفته می‌شود به لرزه درآمده، مشخص نیست که قیمت‌گذاری دستوری تا چه زمانی قرار است موجب هراس سرمایه‌گذاران شود و بر تزلزل دیدگاه‌های آنها نسبت به مسیر پیش روی بازار سرمایه بیفزاید.
جواب این سوال هر چه باشد، مسلما حاکی از وزن بالای این نکته در تحلیل وضعیت بازار است که در پی بی‌ثباتی شرایط اقتصادی به خصوص در بسیاری از کالاهای مصرفی، در حال حاضر سیاست‌گذاران را به این امر سوق داده که با اتخاذ تصمیمات کارشناسی نشده و بعضا جانبدارانه به نفع یک صنعت خاص، وضعیت را به سمتی سوق دهند که حتی حرفه‌ای‌های بازار نیز دید روشنی از آینده تحولات نداشته باشند. به دنبال این رویداد طبیعی است که فعالان با سابقه بازار نیز مانند تازه واردها خواه ناخواه به سمت رویکرد کوتاه مدتی در بازار سهام سوق پیدا کنند.
لزوم تعمیق نگاه سیاست‌گذار
تمامی اینها در حالی اتفاق می‌افتد که بازار سرمایه بیش از آنکه محلی برای سفته بازی و رویکرد کوتاه‌مدت نسبت به تحولات قیمت‌ها باشد، بازاری است نیازمند نگاه بلندمدت که تنها در سایه ثبات می‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی اقتصاد ملی بردارد. بدیهی است در چنین شرایطی اگر بی‌ثباتی در فضای کلان اقتصادی به خصوص از جانب عوامل داخلی موثر بر جهت‌گیری قیمت‌ها تقویت شود، این بی‌ثباتی به بازار سرمایه نیز انتقال پیدا خواهد کرد و در نهایت به افزایش تعداد نوسان‌ها و دوری گزینی سرمایه‌گذاران خرد از بازارهای مالی منجر خواهد شد.
تعریف ارائه شده در حال حاضر وضعیتی است که شاهد آن هستیم. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین نیز به کرات مطرح شد افزایش ریسک قانو‌ن‌گذاری در پی تغییر پی‌در‌پی قوانین حاکم بر بازار سهام در کنار ارائه دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های موثر بر بازارهای دیگر سبب شده در طول ماه‌های اخیر رکود رخ‌داده در بازار سهام که در پی روند صعودی دوسال و نیمه شکل گرفت تعمیق شود و اعتماد نوپای ایجاد شده نسبت به بازار سهام در مدتی کوتاه کاهش یابد.
بر این اساس به نظر می‌رسد در هفته جاری آنچه که توانسته صعود کم جان بازار سرمایه را در ۷ روز معاملاتی منتهی به روز شنبه با ضعف مواجه کند همین شیوه‌نامه جدید قیمت‌گذاری محصولات فولادی است که صدای ذی‌نفعان فعال در تولید این کالاها را در آورده و منجر به شکل‌گیری شکاف میان بخش‌های فعال در صنعت مربوطه شده است. در این شرایط مقرر شده مقامات اقتصادی و صنعتی بلندپایه کشور گردهم آیند و درصدد کاهش اختلافات شکل گرفته در این خصوص برآیند.
بدیهی است که پس لرزه‌های این اختلافات نیز بازار سرمایه را متزلزل کند و ممکن است شاهد آن باشیم که بسیاری از شرکت‌های فعال در این زمینه در روزهای اخیر با ضعف قابل توجه تقاضا مواجه شوند.
وزن عقبگرد دلار بر بازار سهام
در این میان باید توجه داشت که افت قیمت‌ها در روز معاملاتی اخیر تنها تحت تاثیر عامل یاد شده نبوده است. در بازار داخلی ارز، قیمت دلار همچنان در حال کاهش است. این کاهش اگرچه در روزهای گذشته به شکلی متعادل پیگیری شده و فراز و فرودهایی نیز داشته است؛ با این حال سمت و سوی کلی آن، آن طور که انتظار می‌رفت به افت قیمت دلار آمریکا در بازار داخلی پول‌های خارجی منتهی شده و قیمت این ارز قدرتمند در صرافی‌های دولتی را تا لحظه نگارش این گزارش (ساعت ۱۶ روز سه شنبه) به ۲۵ هزار و ۱۵۰ تومان کاهش داده است. تحولات یاد شده در شرایطی روی داده که طی روزهای گذشته قیمت این ارز در صرافی‌های دولتی به زحمت زیر ۲۶هزار تومان می‌آمد.
به نظر می‌رسد که حالا و با پذیرش ضمنی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از سوی رئیس‌جمهور مستقر یعنی دونالد ترامپ، بازار داخلی، ریاست‌جمهوری جو بایدن را بیش از پیش قطعی دانسته و با افزایش عرضه در بازار نیمه تعطیل ارز که در حال حاضر تقاضای چندانی نیز برای خرید بیشتر دلار ندارد، فرصت را برای استقبال از کاهش ریسک‌های سیاسی مغتنم شمرده است.
همین امر سبب شد در روز گذشته نمادهایی که در صنعت شیمیایی به خصوص پتروشیمی یا سنگ آهنی‌هایی که انتظار می‌رفت از شیوه نامه جدید قیمت‌گذاری محصولات فولادی بیشتر منتفع شوند، نیز با افت قیمت، معاملات خود را به اتمام رسانند.
آن‌طور که به نظر می‌آید بازار سرمایه پس از به اتمام رساندن یک روند صعودی دو سال و نیمه که بیشتر موتور محرک آن را رشد قیمت دلار یا به عبارتی کاهش ارزش پول ملی تغذیه کرده بود، همچنان به این عامل به‌عنوان مهم‌ترین متغیر پیش‌رو می‌نگرد و در نظر دارد تمامی قیمت‌ها به خصوص در آن شرکت‌هایی که محصولاتشان را به دلار می‌فروشند یا با این ارز قیمت‌گذاری می‌کنند را با فراز و فرود قیمت دلار تعدیل کند.
مسلما تحلیل چرایی این مساله در حال حاضر نه در مجال بحث فعلی می‌گنجد و نه در مطلبی به کوتاهی یک گزارش قابل تحلیل است، با این حال بی راه نخواهد بود که اگر فرض را بر این بگذاریم که در روزهای پیش رو فراز و فرود احتمالی قیمت دلار می‌تواند همچنان تاثیر قابل توجه بر قیمت سهام داشته باشد.
نگاهی به واگرایی شکل گرفته میانه شاخص کل بورس تهران و شاخص کل هم وزن که میانگین تغییرات قیمت نمادهای بورسی را بدون در نظر گرفتن وزن آنها در بازار محاسبه می‌کند به خوبی موید این نکته است که نمادهای کوچکتر که عملا تاثیر کمتری از تغییرات لحظه‌ای قیمت ارز و بازارهای جهانی می‌پذیرند، در روز گذشته واکنش کمتری نسبت به تحولات بازارهای موازی نشان داده‌اند.
با آینه آمار
بر این اساس در حالی که روز گذشته افت ۱۸هزار و ۵۹۷ واحدی شاخص اصلی بازار سهام که به رسیدن این نماگر به محدوده یک میلیون و ۳۵۶ هزار و ۹۴۴ واحد منجر شد در حالی روی داد که افزایش ۲۹۶۳ واحدی شاخص کل هم وزن سبب شد تا این سنجه بورس تهران به سطح ۳۹۰ هزار و ۵۷۰ واحد برسد. عامل یاد شده به خوبی نشان می‌دهد که برخلاف ماه‌های گذشته نه تنها نمادهای کوچک بازار سرمایه که در طول چهار ماه ریزش بازار افت قابل توجهی را شاهد بودند، هم اکنون وضعیت بهتری دارند، بلکه دیگر خبری از راکد شدن صف‌های فروش و بی‌تقاضا ماندن سهام در این نمادها نیست.
عواملی از این دست سبب شد تا روز گذشته بورس تهران از میان ۳۵۸ نماد معامله شده شاهد منفی شدن قیمت پایانی ۱۴۲ نماد باشد. این در حالی است که در همین دوره زمانی ۱۹۴ نماد قیمت پایانی مثبت به ثبت رساندند. در این روز ۹۷ نماد بورسی به ارزش ۸۳۷ میلیارد تومان صف خرید داشتند و در مقابل ۸۶ نمادی که شاهد شکل‌گیری صف فروش بودند ۱۲۶۱ میلیارد تومان سهام در این صف عرضه کردند. در این روز ارزش معاملات خرد در بازار یادشده ۱۸ هزار میلیارد تومان بود.
این رقم در حالی به ثبت رسیده که ارزش معاملات با درنظرگرفتن داد و ستد‌های بلوکی به ۱۹ هزار و ۸۳۶ میلیارد تومان رسید. همچنین در این روز فرابورس نیز برخلاف جریان تغییرات موجود در شاخص بورس قدم برداشت و با افزایش ۲۸ واحدی سطح نماگر خود، محدوده ۱۶ هزار و ۶۹۸ واحدی را به دست آورد. در این بازار ۹۱ نماد صفحه خرید ۸۳۷ میلیارد تومانی داشتند و ۷۹ نماد نیز به نظاره صف فروش‌های ۱۲۳۴ میلیارد تومانی نشستند. ارزش معاملات خرد در این بازار با احتساب نمادهای فعال در تابلوهای اصلی و پایه به ۴۳۲۷ میلیارد تومان رسید. گفتنی است، در این روز تغییر مالکیت بورس تهران از اشخاص حقیقی به حقوقی ۳۳۰ میلیارد تومان بود و در فرابورس نیز این رقم در همسویی با بورس به حدود ۲/ ۸۷ میلیارد تومان رسید.
توییت بازان بورسی | عصبانیت سهامداران از «عالیجناب»
دنیای‌اقتصاد نوشت: رفتار حقوقی‌های نماد «شستا» که هفته گذشته بعد از دو ماه و نیم بسته بودن با معرفی بازارگردان باز شده بود، دیروز صدای سهامداران را درآورد. با شروع معاملات دیروز بازار سرمایه در حالی که در مرحله پیش‌گشایش تقاضا بسیار بیشتر از عرضه بود، اما با شروع معاملات عرضه در نمادهایی چون شستا، فارس و فملی باعث شد تا شاخص کل روندی نزولی پیدا کند.
بسیاری از سهامداران فعال در فضای مجازی مقصر اصلی ریزش دیروز بازار را «عالیجناب» دیروز یا همان شستا معرفی کردند. آنان وعده و وعید مدیران شرکت تامین اجتماعی و تاکید آنان بر حضور جدی بازارگردان این نماد را یادآور شدند و از اینکه این وعده‌ها پوچ بوده انتقاد کردند.
به‌عنوان مثال محمد خبری‌زاد، یکی از فعالان بازار سرمایه مصاحبه‌های اخیر مدیران شرکت‌های بورسی را بازنشر کرد و گفت: «ای‌کاش بخش حقوقی سازمان بورس به مصاحبه و وعده‌های مدیران شرکت‌های بورسی نیز ورود می‌کرد.اینکه همه جا مصاحبه کنی و بگویی از سهم حمایت می‌شود (حتی اگر واقعا حمایت شود)، تخلفی بزرگ و جهت دادن به بازار است. بگذریم از اینکه حمایت نمی‌شود و هدف از آن مصاحبه فقط..» امیر فهیمی، دیگر فعال بازار سرمایه هم در همین راستا در توییتر خود نوشت: «خوبه چندماه به بهانه بازارگردان نداشتن، شستا رو باز نکردن اما...»
نوید قدوسی هم با هشتگ شستا توییت زد: «به نظرم یکی از ماژول‌های آموزش بورس باید معرفی مدیران شرکت‌های بورسی باشه تا مردم بهتر بتونن حرف، ادعا، قول و وعده و وعید اونها رو ارزیابی کنند.» یکی دیگر از کاربران توییتر مصاحبه قدیمی مدیرعامل شرکت تامین اجتماعی را بازنشر کرد و نوشت: «مدیرعامل شستا یادتونه می‌گفت ۵ تومن می‌ارزه! الان رو ۲۹۰۰ جمعش نمی‌کنه.»
او با یادآوری این مصاحبه از سهامداران خواست فقط با تحلیل خودشان معاملات کنند و به مصاحبه‌های اینچنینی اعتماد نکنند. سایر کاربران بورسی فضای مجازی هم به رفتار حقوقی‌های «شستا» معترض بودند و با زبان کنایه و طنز به اتفاق دیروز بازار واکنش نشان دادند. مثلا یکی از آنان با تاکید بر اینکه شستا مقصر اصلی ریزش دیروز بازار بود نوشت: «شستا یک زمانی عالیجناب بود، ولی الان یک گدای تمام عیار شده.» دیگری نیز در پاسخ به کاربری که مانند سایرین علت ریزش دیروز شاخص کل را رفتار حقوقی‌های شستا دانسته بود، نوشت: «حال کلیت بازار می‌خواد خوب بشه ولی بزرگانی مثل شستا قراره خرابش کنن!»
در این میان اما برخی فشار فروش دیروز بازار را به پذیرش شکست در انتخابات از سوی ترامپ نسبت دادند. مثلا کاربری به اسم فیروزه نوشت: « نظرم کاملا شخصی است، به نظرم دلیل فشار فروش لیدرهای امروز بازار می‌تواند کاهش دلار باشد. از طرفی هم ترامپ شکست خود را پذیرفته و صرافی ملی هم با گپ منفی باز کرد. امروز کاملا هیجانی رفتار شده پس توصیه دارم مراقب سهم‌های ارزنده تون باشید.»
سعید اسلامی بیدگلی | عضو شورای‌عالی بورس: کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران از مدیران عامل نهادهای مالی و مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری عضو این کانون درباره دامنه نوسان قیمت نظرسنجی کرده. ۹۰ درصد شرکت‌کنندگان بازشدن دامنه نوسان را مفید می‌دانند.
مهدی رباطی | فعال بازار سرمایه: در زمان شروع رشد بازار میانه آن و اکنون در دوره رکود تاکید کردم و مجددا تاکید می‌کنم. بازار سرمایه و بورس که تا ۵ سال قبل اهمیتش از کی‌روش کمتر بود اکنون به لطف اقتصاد بدون نفت به موضوعی مهم در عرصه سیاست‌گذاری اقتصادی تبدیل شده و یقین دارم عامل موثر در انتخابات ١۴٠٠ خواهد بود.
گزارش دو | بازگشت پول‌ها از پناهگاه
دنیای اقتصاد در مطلب دیگری نوشت: در سال ۲۰۲۰ با ظهور پدیده کرونا، بازارهای جهانی تحولات بسیاری را ثبت کردند. فلز زرد در ابتدای سال‌جاری میلادی، کار خود را در سطوح قیمتی ۱۵۰۰ دلار آغاز کرده بود؛ اما با شیوع کرونا و رکود تاریخی اقتصاد، فلز زرد توانست با تکیه بر بسته‌های پولی بانک‌های مرکزی، قله تاریخی را فتح کند و وارد هزاره سوم قیمتی شود.
در حقیقت با افزایش ریسک در فضای اقتصادی، کوچ سرمایه‌ها از بازارهای سهام جهانی به‌سوی پناهگاه‌های امن سرمایه شدت گرفت. اما در هفته‌های اخیر، با انتشار اخبار مثبت ورق بازی برگشت تا ارزش طلا در روز گذشته تا مرز ۱۸۰۰ دلار سقوط کند.
در حال حاضر سه عامل مهم را می‌توان برای ریزش ارزش فلز زرد برشمرد: کشف سه واکسن برای کرونا با کارآیی بالای ۹۰ درصد، دستور ترامپ مبنی‌بر آغاز فرآیند انتقال مسالمت‌آمیز قدرت به دولت آینده آمریکا و انتشار آمارهای مثبت اقتصادی از بهبود کسب‌وکار عواملی هستند که شرایط را برای خروج پول از پناهگاه فراهم کردند.
طلا در شرایطی که توسط اخبار کاهشی محاصره شده است، در دو روز گذشته وارد مسیر نزولی پرشیبی شد تا قیمت این فلز ارزشمند به پایین‌ترین سطح خود در چهار ماه اخیر برسد. طلا در حالی که تا روز آخر معاملاتی هفته قبل در حوالی مرز قیمتی ۱۸۷۰ دلاری نوسان می‌کرد و بسیاری از تحلیل‌گران خط حمایتی ۱۸۵۰ دلاری را پشتوانه‌ای محکم برای طلا در نظر می‌گرفتند، روز دوشنبه ۸۵/ ۱درصد و روز سه‌شنبه نیز بیش از ۵/ ۱ درصد دچار افت ارزش شد تا قیمت این فلز ارزشمند در روز گذشته برای ساعاتی تا قیمت ۱۸۰۳ دلاری نیز پایین بیاید.
در روزهای گذشته به طور کلی می‌توان سه عامل اساسی را برای کاهش قیمت طلا برشمرد. خبرهایی که با فشار بر تقاضای طلا، سبب خروج سرمایه‌ها از بازار و ورود آنها به بازارهای تامین مالی مانند بازارهای سرمایه‌ای و بورس می‌شوند؛ عاملی که می‌تواند نویددهنده خروج از رکود جهانی و رونق بازارها باشد.
سه عامل اصلی سقوط طلا
مورد اول اخبار امیدوارکننده واکسن است که از دو هفته گذشته فشار بالایی به قیمت طلا وارد کرده است. روز گذشته آسترازنکا، سومین شرکت داروسازی نیز طی ۱۴ روز به جمع تولیدکنندگان واکسن کرونا پیوست. خبر دومی که روز گذشته ضربه دیگری به ارزش طلا زد، توییت دونالد ترامپ بود که در آن خبر از آغاز فرآیند انتقال دولت به وسیله سازمان خدمات عمومی ایالات‌متحده می‌داد.
با اینکه ترامپ مجددا در توییت خود اعلام کرده است که در نتیجه نهایی انتخابات پیروز خواهد شد، اما گفت که به رئیس سازمان خدمات عمومی و تیم مربوطه دستور داده است که کارهای لازم را برای فرآیند انتقال قدرت به جو بایدن آغاز کنند.
در حالی ترامپ گفته است که با توجه به منافع آمریکا چنین تصمیمی گرفته است که یکی از عوامل حمایت‌کننده طلا تنش بر سر نتایج انتخابات بود و این تصمیم تا حدودی وضعیت را آرام کرده است و در نتیجه تقاضای طلا نیز به عنوان پناهگاه دارایی در مواقع نااطمینانی کاهش پیدا کرد.
سومین عامل نیز انتشار داده‌های مربوط به شاخص مدیران خرید (PMI) آمریکا در ماه نوامبر بود. در حالی که پیش‌بینی می‌شد این شاخص برای ماه نوامبر به ۵/ ۵۲ واحد برسد، عدد اعلام شده سطح این شاخص را ۷/ ۵۶ نشان می‌دهد که این مقدار حکایت از بهبود فضای کسب‌وکار بزرگ‌ترین اقتصاد جهان و انتظارات از آن دارد. این سه عامل دست در دست هم طلا را به نزدیکی مرز ۱۸۰۰ دلاری کشانده‌اند.
تغییر ذائقه سرمایه‌گذاران
تحلیل‌گران بر این باورند که انتشار اخبار امیدوارکننده مربوط به واکسن کرونا سبب شده است، سرمایه‌گذاران بدون در نظر گرفتن حقایق کنونی اقتصاد و احتمال رکود مجدد به دلیل افزایش تعداد مبتلایان، دست به فروش دارایی‌های کم ریسک بزنند.
علاوه بر کاهش قیمت طلا، تغییر ذائقه سرمایه‌گذاران و گرایش بیشتر آنها به بازارهای پرریسک شواهد دیگری نیز دارند؛ تقریبا تمامی شاخص‌های سهام آسیایی و اروپایی نیز روز گذشته یکدست سبزپوش بودند. شاخص STOXX ۶۰۰ که در برگیرنده سهام‌های اروپایی است روز گذشته در حدود ۶/ ۰ درصد افزایش پیدا کرد. صعود شاخص‌های اروپایی در ادامه روز صعودی شاخص‌های آسیایی از جمله شاخص نیک‌کی ژاپن بود که طی یک روز ۵/ ۲ درصد افزایش در ارزش را رقم زد.
تحولات سیاسی امریکا
از سوی دیگر اطمینان سرمایه‌گذاران از انتقال قدرت کم‌تنش‌تر میان دونالد ترامپ و رئیس جمهور منتخب جو بایدن سبب شده است تا روند متزلزل ریکاوری اقتصادی، اکنون با خطرات کمتری مواجه شود. با توجه به شرایط پیش آمده برای طلا، تحلیل‌گران تکنیکال بازار فلز گرانبها بر این باورند که با توجه به روند نزولی طلا در روزهای اخیر، اکنون احتمال ورود این فلز ارزشمند به کانال ۱۷۰۰ دلاری نیز وجود دارد.
شاید تنها خبری که در حال حاضر امیدواری برای سرمایه‌گذاران بازار طلا به‌وجود آورده است، صحبت از انتخاب جنت یلن رئیس سابق فدرال رزرو برای تصدی پست وزیر خزانه‌داری آمریکا است. تحلیل‌گران بر این باورند در صورتی که یلن بتواند جانشین استیون منوچین در دولت آینده آمریکا شود، شانس تصویب بسته‌های حمایتی با ابعادی قابل توجه افزایش پیدا می‌کند و این موضوع می‌تواند مجددا سبب آغار روند صعودی جدیدی برای طلا باشد.
