دنیای بورس | در حالی که امروز در بین اهالی بازار سرمایه دستور کار قرار گرفتن بازار برتر (با دامنه نوسان 10 درصدی) در بورس تهران به گوش می رسید، محمدرضا شاه نظری مدیر نظارت بر بازار بورس اوراق بهادار تهران در گفت‌وگویی اختصاصی با «دنیای بورس» عنوان کرد: دستورکار قرار گرفتن بازار برتر (دامنه نوسان 10 درصدی) تا این لحظه قطعی نشده است و به طور کلی این موضوع نه تایید می شود و نه تکذیب.
اکنون نیز راه اندازی بازار برتر در مرحله کارشناسی قرار دارد و چنین موضوعی مطرح نیست اما در صورت تایید زمان اجرای آن نیز متعاقبا اعلام خواهد شد.
پیش‌تر امروز در بازار شایعاتی از افزایش دامنه نوسان شنیده می‌شد. طبق اطلاع از منابع موثق موضوع تکذیب شده و صحت نداشته است. همان موقع «دنیای بورس» از منابع مطلع کسب اطلاع کرده بود که البته بازار برتر از گذشته در برنامه سازمان بورس و اوراق بهادار بوده اما فعلا قصدی برای تغییر دامنه نوسان وجود ندارد.
دامنه نوسان چیست | عوامل موثر بر آن کدامند
تعریف مرسوم دامنه نوسان قیمت در بازار سهام (بورس و فرابورس) بر اساس آیین‌نامه بازار معاملات اوراق تهران عبارت است از پایین ترین تا بالا ترین قیمتی است که در آن دامنه طی یک یا چند جلسه معاملات بورس ،قیمت میتواند بالا و پایین شود.
این عامل یا همان دامنه نوسان شاخصه‌ای است که از ابتدای شروع فعالیت‌های بازارهای مالی و معاملاتی سهام در تمامی دنیا مورد توجه قرار گرفت و اعمال شد. این عامل برای کنترل نوسانات شاخص بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بازارهای سرمایه به دلیل جلوگیری به هم ریختگی و به نوعی تداخل در عرضه و تقاضا قوانین و مقرراتی وجود دارد که تمامی آنها کمک می‌کند بازارهای مالی از افسار گسیختگی و هرج و مرج به دور باشند. بر همین اساس سیاست گذار مدعی است دامنه مجاز نوسان و همینطور استاپ لاس‌ها یا توقف معاملات و دیگر ابزارهایی که در اختیار شما است سبب میشود معامله کردن در این بازارها بیش از پیش ساده و سهل باشند.
موضوعی که درباره بازار سرمایه میتواند بسیار حائز اهمیت و قابل‌تأمل باشد این است که در بعضی از روزهای خاص و تعیین شده این بازار از قوانینی که درباره نوسانات قیمت گفته شد پیروی نمی‌کند.
- بازگشایی سهم‌ها بعد از برقراری جلسه فوق‌العاده برای کاهش یا افزایش سرمایه
- در صورت ۲۰ درصد افزایش سهم در زمان بازگشایی بعد از اعلام افزایش و یا کاهش سود سهم
- در روز بعد از مجمع عمومی برای تقسیم سودها
نکته: بد نیست این نکته را در نظر داشته باشید که شرکت‌هایی که مدتی است نمادهای آنها متوقف شده است پس از بازگشایی نماد شامل دامنه نوسان نمی‌شوند. ممکن است برای شما سؤال پیش بیاید که علت آن چیست که باید گفت به دلیل آنکه اطلاعات مهمی که نماد شرکت به خاطر آن متوقف شده است امکان دارد تأثیری بیشتر از دامنه نوسان از پیش مشخص شده بر قیمت سهام داشته باشد. که اگر چنین حالتی اتفاق بیافتد طبیعی است که بر اساس حراج باید اجازه داده شود تا اطلاعات تأثیر واقعی خود را بر مقدار عرضه و تقاضا و در انتها قیمت سهم‌ها بگذارد.
می‌توان گفت در روزهایی که در بالا به آنها اشاره کردیم سهم ها خرید و فروش می‌شوند اما بدون نوسان قیمت. باید توجه داشت که دامنه نوسان بازار پایه در سه تابلوی مختلف که با رنگهای زرد و نارنجی و قرمز مشخص شده اند معامله می‌شوند که به ترتیب دامنه نوسانات در آنها با توجه به رنگ‌هایشان متفاوت است. نکته‌ای که وجود دارد این است که در صورت وجود تقاضا برای خرید یا فروش در سهم‌های بازار پایه به مدت سه روز پشت سر هم درصدها روی تابلوی قیمت سهام اندکی متفاوت خواهد بود.
زمانی که یک شرکت افزایش سرمایه می‌دهد به همان اندازه میزان سهام آنها نیز افزایش پیدا می کند. زمانی که تعداد سهام‌ها افزایش پیدا می‌کنند در حالت عادی و بر اساس روال عادی این حالت ایجاد میشود که مالکیت کسانی که قبل از افزایش سرمایه نسبت به خرید سهام شرکت مورد نظر اقدام کرده بودند به همان نسبتی که سهام اضافه شده است، مالکیت آنها کم میشود.
از همین رو براساس قوانینی که در کتاب تجارت نوشته شده است بعد از افزایش سرمایه برای کسانی که از قبل سهام دار بوده‌اند این حق محفوظ است که قبل از آنکه بتوانند از افزایش سهام جدید سهمی داشته باشند آنها می‌توانند آنها را خریداری نمایند. به این نوع سهام سهام حق تقدم نیز گفته میشود.
به هر میزان که برای سهام عادی دامنه نوسان در نظر گرفته شده است برای سهام حق تقدم این میزان می‌بایست ضربدر دو شود به عبارتی خرید و فروش نماد سهام حق تقدم دو برابر سهام عادی در نظر گرفته میشود. به عبارتی نماد سهام حق تقدم در زمانی که بازار معاملاتی یعنی بورس در حال فعالیت است این امکان و توانایی را دارد تا به اندازه + ده درصد و – ده در صد نسبت به قیمت‌هایی که در روز گذشته بسته شده است تغییر کند.
این بدان معنی است که اگر قیمت شرکت الف در روز قبل با عدد ۱۰۰۰ ریال برای هر سهم بسته شده است در روز بعدی میتواند به اندازه‌ی ۱۰۰ ریال افزایش برای هر سهم و ۱۰۰ ریال کاهش برای هر سهم را به ثبت برساند. در نتیجه کسانی که اقدام به خرید و فروش سهام حق تقدم می‌کنند باید با مدیریت ریسک آشنایی کامل داشته باشند تا بتوانند با آگاهی کامل نسبت به خرید و فروش آن اقدام کنند تا مبادا سرمایه آنها از بین برود.
دامنه نوسان بورس سایر کشورها
دامنه نوسان در بورس یکی از ابزارهایی است که از آن برای جلوگیری رفتارهای هیجانی سهامداران برای خرید یا فروش سهامی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این صورت که ممکن است در اثر شنیدن اخبار یا اتفاقی عده‌ای از سهامداران سهام شرکت خاصی را خرید و فروش کنند در نتیجه امکان دارد این سیگنال ها سبب افزایش یا کاهش جهشی در قیمت‌ها شود که از همین رو سبب میشود تا بازار با نوسانات زیادی رو به رو باشد که بسیاری از آنها هیجانی است.
بورس توکیو دامنه نوسان بسیار زیادی دارد و این دامنه از ۱۰ تا ۶۰ درصد متغیر است که می‌توان آن را یکی از بازارهایی در نظر گرفت که این دامنه را تا حد بسیار زیادی باز در نظر گرفته اند ،سایر کشورهای شرق آسیا که سهامداران در بازارهای مالی عملکرد آزدانه تری برخوردار هستند مانند مالزی و فیلیپین نیز از چنین درصدهایی برخورد هستند مانند بورس کوالالامپور نیز از دامنه نوسان ۳۰ درصدی در معاملات خود استفاده می‌کند.
در بازارهای مالی اروپا این عدد تا حدی به تعادل می رسد و از ۵ درصد تا ۲۰ درصد متغیر است، به طور مثال در کشور فرانسه که از اقتصاد قوی برخوردار است، شما با دامنه نوسان ۱۰ تا ۲۰ درصدی رو به رو خواهید بود که این میزان در کشور مانند فنلاند به عدد ۱۵ درصد می‌رسد.
اما اگر می‌خواهید هیچ عامل خارجی و ابزاری نتواند جلوی صعود یا سقوط یک شبه‌ی شما را بگیرد بهتر است سری به نیویورک بزنید زیرا دامنه نوسان بورس نیویورک صفر است و به عبارتی هیچ ابزاری نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد و شما دامنه نوسان نامحدود را تجربه می‌کنید. چنین حالتی را نیز در یونان و همینطور برزیل نیز می‌توانید داشته باشید. در بازار سهام ایران (بورس تهران و فرابورس ایران) نیز حداقل و حداکثر میزان نوسان نیز در سهام عادی ۱ تا پنج درصد است.