چکیده: بار دیگر رکوردی جدید در کارنامه تاریخی بازار سهام ثبت شد و ارزش معاملات خرد روز یکشنبه در دو بازار بورس و فرابورس از ۲۶ هزار میلیارد تومان فراتر رفت. به این ترتیب مجموع ارزش مبادلات بازار سهام در ۱۰۰ روز نخست سال ۹۹ به حدود ۸۲۵ هزار میلیارد تومان رسید تا بورس با فاصله ۷ برابری از رقبای خود یعنی ارز و مسکن جذاب‌ترین مقصد پول‌های سرگردان باشد.
ضمن آنکه بورس تهران به تنهایی از ابتدای سال بازده ۱۹۱ درصدی نصیب معامله‌گران خود کرده است. در حال حاضر ضریب نفوذ بازار سهام در جامعه آن‌چنان تقویت شده است که روزبه‌روز شاهد افزایش جریان نقدینگی ورودی به بازار سهام هستیم. در این هجوم نقدینگی شاخص سهام روز گذشته مرز روانی یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را نیز لمس کرد. شرایطی که تقابل جدی عرضه و تقاضا را به دنبال داشت. معامله‌گران حقیقی اما بیشترین سهم از پول‌های ورودی به بورس تهران را دارند.
بررسی‌ها نشان میدهد بازیگران خرد در سال جاری خالص خریدی بالغ بر ۳۶ هزار میلیارد تومان ثبت کرده و از این منظر سهمی ۷۸ درصدی از کل خرید سهام را به خود اختصاص داده‌اند.
شکاف 7 برابری 3 بازار
به گزارش «دنیای بورس»، دنیای اقتصاد نوشت بورس با فاصله‌ای ۷ برابری نسبت به بازارهای ارز و مسکن جذاب‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاران در ۱۰۰ روز نخست امسال بوده است. محاسبات نشان میدهد در حالی که از اول امسال مجموع ارزش مبادلات انجام شده در بازارهای عمده مبادلات ارز و مسکن به ۱۲۵ هزار میلیارد تومان رسیده؛ بورس به تنهایی ۸۲۵ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات سهام را به ثبت رسانده است.
در این میان روز گذشته با دادوستد بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلاری، رکورد جدید در کارنامه تاریخی بازار سهام ثبت شد. نهمین صعود متوالی شاخص کل بورس تهران در حالی رقم خورد که شاخص کل هم‌وزن پس از رالی ۱۷ روزه در مسیر صعودی، تن به اصلاح داد. دیروز پس از لمس مرز روانی یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد، موجی از شناسایی سود در کلیت بازار فعال و سبب شد تا قیمت سهام برخی از بنگاه‌های بورسی تا کف مجاز روزانه نیز افول کند.
این مهم اما سبب افزایش جذابیت قیمت‌ها به ویژه در میان بزرگان بازار شد. این تقابل جدی میان عرضه و تقاضا اما رکوردی جدید برای ارزش معاملات خرد سهام به ارمغان آورد تا این متغیر در مجموع بورس و فرابورس از ۲۶هزار میلیارد تومان فراتر رود که در نیم قرن تاریخ تالار شیشه‌‌ای نمی‌توان نظیری برای آن یافت. در این میان بررسی ها حکایت از صدرنشینی بازار سهام در جذب نقدینگی از دیگر رقبای خود دارد.
بورس، صدرنشین بلامنازع بازارها: در حال حاضر بازار سهام نه تنها بیشترین بازدهی را در میان رقبای خود در بازارهای سرمایه‌گذاری در اختیار گرفته است که نگاهی به ارزش دادوستدها در سه بازار دلار، مسکن و سهام حکایت از تفاوت فاحش ارقام بازار سهام نسبت به دیگر بازارها است. بررسی‌ها از ارزش معاملات بورس و فرابورس در سه ماه نخست سال ۹۹ حکایت از جابه‌جایی ۸۲۴ هزار و ۶۳۷ میلیارد تومان نقدینگی تنها در سهام دارد.
این در حالی است که طی همین دوره، بر اساس گزارش‌های دریافتی از سامانه نیما، معادل ۳/ ۳ میلیارد یورو (معادل ۵۹ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان) در سامانه نیما ارز فروخته شده است. در بازار مسکن نیز برآورد‌ها حکایت از دادوستد حدود ۶۵ هزار میلیارد تومان در بهار۹۹ دارد. به این ترتیب بازار سهام با اختلاف در صدر جذب نقدینگی میان بازارهای سرمایه‌گذاری ایستاده است و در این شرایط بازده اعجاب‌انگیزی نصیب معامله‌گران خود کرده است.
واکنش معامله‌گران به مرز روانی جدید: تداوم ورود نقدینگی به بازار سهام که این روزها بیشتر به هجوم پول تبدیل شده است در همان دقایق ابتدایی معاملات سبب شد شاخص کل مرز یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را لمس کند. این وضعیت اما داوم چندانی نداشت و واکنش همیشگی معامله‌گران به اعداد رند سبب تشدید عمومی فشار عرضه در بازار شد.
در این شرایط قیمت بسیاری از سهام از محدوده مثبت عقب نشستند و حتی برخی تا کف‌های مجاز روزانه سقوط کردند. در مجموع طی معاملات روز یکشنبه شاهد نوسان بالای قیمت‌ها در کلیت بازار سهام (بورس، فرابورس و بازار پایه) بودیم. در این شرایط از ۵۵۸ نماد معامله شده در سه بازار مذکور، ۲۲ درصد سهام نوسان قیمت بالاتر از ۱۰ درصد را تجربه کردند. به عبارتی از صف خرید به صف فروش یا بالعکس نوسان داشتند. در این میان ۶۱ درصد سهم‌ها نیز با نوسان بالاتر از ۵ درصد همراه شدند که در نوع خود جالب بود و از تقابل سنگین عرضه و تقاضا حکایت داشت.
رکوردی جدید در جدال عرضه و تقاضا: معاملات روز یکشنبه بورس تهران هر چند با رشد ۷۵/ ۱ درصدی شاخص کل همراه شد اما شاخص کل هم وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، با افت ۳/ ۰ درصدی مواجه شد. به این ترتیب پس از رالی ۱۷ روزه شاخص هم‌وزن در مسیر صعودی این نماگر عقب‌نشینی کرد. در این روز در مقابل رشد قیمت در ۴۴ درصد از سهام فعال بورسی و فرابورسی، ۵۶ درصد از شرکت‌ها با افت قیمت مواجه شدند.
با این حال ثبت رشد دسته‌جمعی در گروه‌های بزرگ بازار شامل کالایی‌ها و دو گروه بانک و خودرو بازوی کمکی رشد شاخص کل بازار شد. جایی که شاخص ۳۰ شرکت بزرگ بازار نیز رشدی معادل ۶/ ۲ درصد را تجربه کرد. به جرات می‌توان اذعان کرد از اوایل اردیبهشت‌ماه سبقت بزرگان در رشد قیمت به روند غالب بازار سهام تبدیل شده است.
جایی که بازده شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از ابتدای سال تاکنون از ۲۵۶ درصد فراتر رفت اما شاخص هم‌وزن به رشد ۱۴۸ درصدی بسنده کرد. در حال حاضر به نظر می‌رسد واگذاری باقی‌مانده سهام دولت در بورس در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) و تصور عمومی مبنی بر تداوم حمایت‌های دولت از این بازار سبب شده تا معامله‌گران تمایل بیشتری به سهامداری در گروه‌هایی داشته باشند که در پرتفوی صندوق‌های مزبور قرار می‌گیرند.
علاوه بر این، تغییر قوانین مربوط به حجم مبنا لنگر سنگین قیمت کوچک‌ترهای بازار شده است. ضمن آنکه عموم سرمایه‌گذاران معتقدند پس از رالی پرشتاب قیمت سهام کوچک‌تر بازار در سال ۹۸، اینک نوبت به بزرگان کالایی رسیده است. از این رو از ابتدای اردیبهشت تاکنون این سهام باارزش بازار بالا بودند که در کانون توجه بورس‌بازان قرار گرفتند.
حقیقی‌ها در میدان ماندند: در روزی که شاخص کل بورس تهران با رشد ۷۵/ ۱ درصدی همراه شد، معامله‌گران حقیقی جایگاه خود در زمین خرید را حفظ کردند. به این ترتیب طی معاملات روز یکشنبه بورس تهران، در مجموع ۷۴۵ میلیارد و ۴۶۰ میلیون سهم به ارزش ۳۶۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد بازار افزوده شد. در این میان بیشترین خالص خرید حقیقی در سهام زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی به میزان ۲۷۵ میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومان ثبت شد.
در این گروه نماد معاملاتی دو پالایشگاه تهران و اصفهان بیشترین توجه معامله‌گران خرد را به خود جلب کردند. «شتران» دیروز شاهد جابه‌جایی ۱۸۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بود. این روند در «شپنا» نیز با جابه‌جایی ۱۲۲ میلیارد تومانی به سمت پرتفوی سهامداران خود همراه شد. صنعت فلزات اساسی از دیگر گروه‌هایی بود که معاملات روز یکشنبه را با اقبال بازیگران حقیقی به پایان رساند.
در این گروه دیروز شاهد جابه‌جایی ۱۸۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بودیم. «فولاد» و «فملی» صدرنشین بیشترین خالص خرید حقیقی در این گروه شدند و به ترتیب جابه‌جایی ۱۴۰ و ۱۰۲ میلیارد تومانی از پرتفوی حقوقی به سبد سهام معامله‌گران خرد بازار را تجربه کردند. در آنسوی بازار اما بیشترین خالص فروش حقیقی‌ها در زیرمجموعه‌های گروه مواد و محصولات دارویی ثبت شد. در این گروه دیروز شاهد حمایت ۱۳۰ میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومانی سهامداران عمده بودیم. بانکی‌ها نیز روز یکشنبه با جابه‌جایی ۷۰ میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی مواجه شدند. در این گروه هرچند بانک ملت با خالص خرید حقیقی ۱۸۵ میلیارد تومانی همراه شد اما در سهام بانک پاسارگاد بیشترین فشار فروش سهامداران خرد به میزان ۱۰۹ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان مشاهده شد.
بازار ارز: دو نیمه متفاوت
در گزارش دیگری آمده است: روز گذشته قیمت دلار به سطح ۱۹ هزار و ۹۹۰ تومان رسید، اگرچه این بازار دو نیمه متفاوت را ثبت کرد. در نیمه نخست بازار، قیمت دلار حتی تا سطح ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان نیز بالا رفت، اما برخی سیگنال‌ها در بازار باعث شد که در نیمه دوم بهای دلار کاهشی شود و به کانال ۱۹ هزار تومانی برود. بررسی‌ها نشان میدهد در حال‌حاضر دو عامل باعث فشار بر حواله درهم و متناسب آن افزایش بهای دلار می‌شود.
موضوع نخست، صف تقاضای فعالان اقتصادی برای ورود به سامانه نیما و تهیه ارز است. موضوع دوم نیز تمایل نداشتن برخی صادرکنندگان برای ارائه یورو و جانشین کردن آن با درهم است. این موضوع باعث شده که فشار برای تهیه ارز در بازار آزاد افزایش یابد. در مقابل سیاست‌گذار در نظر دارد با تنظیم سیاست‌های سمت عرضه، معادله بازار را در روزهای آینده تغییر دهد.
رفت و برگشت دلار: بازار ارز در ابتدای روز گذشته با هیجان شروع به فعالیت کرد، اگرچه هرچه زمان گذشت، این هیجان کاذب فروکش کرد و رفتار منطقی معامله‌گران در بازار حکمفرما شد. بهای دلار که روز شنبه در سطح ۱۹ هزار و ۷۰۰ تومان قرار داشت، به یکباره تا سطح ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان نیز رشد کرد، اما پس از آن یک روند نزولی در بازار حکمفرما شد، تا در نهایت شاخص بازار ارز در سطح ۱۹ هزار و ۹۹۰ تومان قیمت‌گذاری شود.
به‌نظر می‌رسد انتشار خبر عرضه ارز در هفته گذشته نیز بر انتظارات کاهشی اثرگذار بود. روز گذشته اعلام شد که در هفته قبل رکورد بالاترین میزان فروش ارز در سامانه نیما به ثبت رسید. رقم عرضه‌شده ارز در سامانه نیما در هفته قبل ۴۲۹ میلیون یورو بود که رشد ۹۲ درصدی را نسبت به هفته قبل از آن ثبت کرد.
سیاست‌گذار با اعلام این خبر اعلام کرد ورودی بازار در هفته گذشته به خوبی تقویت شد و انتظار عکس‌العمل قیمتی آن در بازار وجود خواهد داشت. روز گذشته قیمت سکه نیز متناسب با افزایش قیمت ارز روند افزایشی به خود گرفت تا به سطح ۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان برسد. البته قیمت سکه نیز کمی بالاتر از این سطح قیمت‌گذاری شده بود که با تصحیح قیمتی در انتهای بازار روبه‌رو شد.
دو عامل فشار در بازار ارز: اگرچه گزارش‌ها نشان میدهد عرضه ارز در بازار تقویت شده، اما به‌نظر می‌رسد دو عامل در هفته‌های اخیر باعث فشار بر قیمت‌ها می‌شود. گزارش‌ها حاکی از آن است که در حال‌حاضر تامین ارز برای واردات، با موانعی برای فعالان اقتصادی همراه شده است. در سامانه نیما، هم عرضه ارز صورت می‌گیرد و هم تقاضا برای تامین ارز وجود دارد. به‌نظر می‌رسد در حال‌حاضر، صفی از متقاضیان ارز در سامانه نیما به وجود آمده و ورود به سامانه نیما برای تامین ارز با یک وقفه زمانی همراه شده است.
در نتیجه برخی از فعالان تصمیم گرفتند بخشی از منابع خود را از بازار آزاد تامین کنند و این موضوع باعث ایجاد فشار بر قیمت‌ها شده است. البته این امکان وجود دارد که با تقویت ورودی سامانه نیما، این مانع در روزهای آینده برطرف شده و در نتیجه سرعت تامین ارز واردکنندگان بیشتر شود. نکته دیگر این است که در حال‌حاضر برخی از صادرکنندگان به‌جای اظهار ارز یورویی به‌خصوص یورو در اروپا، سعی می‌کنند درهم را جایگزین آن کنند زیرا به‌نظر می‌رسد ارزش یوروی اروپایی تا ۵ درصد بالاتر از ارزش آن در بازار باشد.
در نتیجه این موضوع باعث افزایش تقاضا برای تامین درهم شده و سطح قیمتی آن را افزایش داده است. در نتیجه بررسی‌ها نشان میدهد قیمت معادل حواله درهم بالاتر از نرخ نقدی دلار است و این موضوع فشار را بر افزایش بهای دلار نگه داشته است. البته باید توجه داشت که در حال‌حاضر، بازارهای جهانی با توجه به شیوع کرونا با کاهش تقاضا روبه‌رو شدند و این موضوع نیز باعث اثرگذاری بر صادرات کشور در ماه‌های اخیر شده است. اما با توجه به کاهش محدودیت و بهبود روند صادراتی، به مرور عرضه ارز نیز شدت گرفته و این موضوع می‌تواند موانع تامین ارز وارداتی را در کشور کاهش دهد. بنابراین این احتمال وجود دارد که در هفته‌های آینده، فشارهای افزایشی بر قیمت ارز به مرور کمرنگ‌تر از گذشته شود.
بورس کالا: پیچیدگی‌های بازار مصنوعات فلزی
در گزارش دیگری آمده است: به‌رغم بیم و امیدهای نرخ ارز آزاد و نیمایی، بازار مس و روی در بورس کالا التهاب شدیدی را تجربه نکرده‌اند. بررسی‌ها درباره دلایل این امر نشان میدهد مسیر منطقی این بازارها برای خودنمایی واسطه‌ها فضای چندانی باقی نگذاشته است. این رفتار قیمتی به وضوح اثر معکوس قیمت‌گذاری‌های دستوری را نشان میدهد، گویی آزادی بازارها خود جلوی نوسان غیرمنطقی قیمت‌ها را گرفته است.
اثر ارز و خلع ید: در روز هشتم تیرماه نرخ ارز در برخی ساعت‌ها تجربه قیمت بالای ۲۰ هزار تومانی را داشت؛ روند افزایشی در نرخ ارز و همچنین بار روانی خبر خلع ید وزارت صمت از قیمت‌گذاری دستوری فولاد، به رشد قیمت محصولات فولادی در بازار آزاد منجر شد اما برخلاف تصور رایج بازار خروج این وزارتخانه از قیمت‌گذاری در میان و بلندمدت نه‌تنها رشد قیمت را درپی نخواهد داشت که به ثبات بازار نیز منجر می‌شود و تنها از سود دلالان این بازار می‌کاهد.
آرامش در بورس؛ آشفتگی در بازار: مشاهدات از روند مبادلات روز یکشنبه نشان میدهد؛ برخلاف آشفتگی در بازار آزاد محصولات فولادی، رینگ معاملاتی محصولات صنعتی در بورس کالا از آرامش نسبی برخوردار بود. اگرچه همچنان سطح تقاضا برای شمش روی و کاتد مس عرضه شده در بورس کالا فراتر از میزان عرضه بود اما روند کاهشی نرخ ارز مانع از رشد قابل‌توجه قیمت در این محصولات شد. همچنین معاملات شمش روی در بورس کالا نیز با وجود تقاضای دوبرابری نسبت به عرضه اما رشد قیمتی معقولی را تجربه کرد و در واقع آشفتگی بازار ارز نتوانست تاثیر چندانی در این بازارها داشته باشد.
خلق یک داستان احتمالا تازه: روز گذشته اما مصوبه جدیدی برای تنظیم بازار فولاد مخابره شد که بازهم می‌تواند پیچیدگی‌های این بازار را تعمیق کند. در بند ۵ این دستورالعمل به بحث نرخ‌های پایه (۹۵ درصد بهای فوب صادراتی با احتساب دلار نیمایی) اشاره شده ولی عنوان شده که قیمت خرید برای خریدار داخلی نباید بالاتر از نرخ‌های صادراتی باشد. این مطلب اگرچه در نگاه اول جذاب است ولی احتمالا داستان‌های جدیدی را به همراه خواهد داشت.
عامل گرانی در بازار میلگرد: دیروز قیمت اغلب محصولات فولادی در بازار آزاد افزایشی بود به‌نحوی که میلگرد سایز ۱۶ با ۸۰ تومان رشد در هر کیلوگرم با نرخ ۷ هزار و ۹۸۰ تومان به ازای هر کیلوگرم معامله شد. افزایش نرخ دلار در ساعات ابتدایی روز یکشنبه علت اصلی این گرانی بود. علاوه بر این موضوع خبر خروج وزارت صمت، از قیمت‌گذاری دستوری نیز پارامتری مثبت برای رشد قیمتی محصولات فولادی در بازار آزاد بود.
آرامش ارزی به بازار فلز سرخ رسید: رینگ معاملات کاتد مس در بورس کالا در روز هشتم تیر ماه برخلاف معاملات هفته گذشته از آرامش بیشتری برخوردار بود. درحالی‌که برای عرضه ۴ هزار تنی این محصول تقاضای ۵ هزار و ۳۰۰ تنی به ثبت رسید اما خریداران رقابت چندانی بر قیمت پایه نداشتند. از آنجا که استقبال بی‌نظیر از رینگ معاملات کاتد مس در هفته گذشته از افزایش نرخ دلار نشات می‌گرفت، ایجاد آرامش در این بازار و ورود دلار به فاز کاهش باعث شد تا هجوم خریداران به این بازار نیز کنترل شود در حالی‌که همچنان سطح تقاضا از عرضه محصول بیشتر بود اما خریداران حاضر به رقابت قابل‌توجهی بر قیمت پایه نبودند.
در روز هشتم تیر ماه در مجموع ۹۰ تن شمش روی در رینگ معاملات بورس کالا به ثبت رسید که برای این میزان عرضه تقاضایی دوبرابری به ثبت رسید. قیمت پایه درنظر گرفته شده برای هر تن شمش روی ۳۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود که رقابت برای خرید این محصول نرخ نهایی را با ۳/ ۳درصد رشد به ۳۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر تن محصول رساند.
بازار مسکن: بورس آپارتمان‌های نقلی
همچنین در گزارش دیگری آمده است، قیمت‌های پیشنهادی در بازار آپارتمان‌های نقلی در حالی افزایش یافته که بسیاری از این آپارتمان‌ها در مناطق کاملا مصرفی شهر واقع شده‌اند و مراجعان به بنگاه‌های املاک در این مناطق انتظار دارند بتوانند با بودجه کمتری خانه‌دار شوند.
تب افزایش قیمت پیشنهادی مسکن که در بخش‌هایی از بازار مسکن مشاهده می‌شود، در بازار املاک نقلی نیز مشهود است. تحقیقات میدانی از بازار مسکن حاکی است سطح بودجه متقاضیان خرید آپارتمان‌های تا ۶۰ مترمربع عموما زیر یک میلیارد تومان است اما در تعدادی از محله‌های متوسط و بعضا متوسط به پایین شهر، یافتن آپارتمان با این ویژگی در حدود یک میلیارد تومان میسر است.
البته هر منطقه از قاعده قیمت‌گذاری متفاوتی پیروی می‌کند اما نکته قابل‌توجه این است که برخی از فروشنده‌های مسکن، اصرار دارند قیمت‌های یک میلیارد تومانی یا بیشتر برای املاکی اعلام کنند که تا یکی دو هفته اخیر هم قیمت عرضه آنها متفاوت بوده است.
واسطه‌های ملکی اصرار به افزایش قیمت را که در بخش‌های مختلف بازار از جمله بازار آپارتمان‌های نقلی مشهود است، بیش از هر چیز به نوسان قیمت ارز نسبت می‌دهند و معتقدند صف خریداران واقعی در این سطوح قیمتی بسیار کوتاه است و عده کمی را می‌توان خریدار واقعی نامید.
در عین حال قیمت‌های مطلوب‌تر و به سطوح واقعی (قیمت آخرین معاملات انجام شده) نزدیک‌تر هم در بازار مسکن نقلی کم نیست. آپارتمان‌های ۱۰ سال ساخت به بالا اغلب در محدوده قیمتی معقول هر منطقه قرار دارند اما در مورد آپارتمان‌های نوساز، انتظار افزایش قیمت در میان برخی فروشنده‌ها شکل گرفته و انجام خرید قطعی در این بازار را دشوار کرده است.
هشدار واسطه‌های ملکی به خریداران مسکن این است که مراقب قیمت‌های پرت که به بهانه تغییر نرخ دلار توسط فروشنده‌ها اعلام می‌شود، باشند و پیش از انجام خرید از وضعیت آخرین قیمت‌های منطقه اطلاع کافی پیدا کنند.
