- محمد گرجی را| کارشناس بازار سرمایه
در بورس تهران نزدیک به 65 درصد ارزش بازار مربوط به شرکت های تولید کننده کامودیتی و یا شرکت های سرمایه گذاری های مادر آنهاست و لذا توان صادرات کامودیتی ها و دریافت پول حاصل از صادرات یکی از مهم ترین متغیرهای کلانی است که تحلیلگران بازار با آن سروکار دارند. با توجه به آنکه در گزارش اخیر FATF هنوز موارد ذکر شده در Action Plan ایران اجرایی نشده بود، تنها 4 ماه دیگر به ایران فرصت پیاده سازی برنامه اجرایی پیشنهادی FATF داده شد.
در حوزه سیاست گذاری گروهی مدافع پیاده سازی هستند و در دفاع از این تفکر ذکر می شود اگر ایران به لیست اقدام متقابل منتقل شود دیگر بخشی از اقتصاد ایران که در حال حاضر با شرکت های بین المللی کار می کند امکان این وجود دارد که ادامه کار برای آنها مشکل شود و کشور دچار ناترازی ارزی گردد. اشکالی که می توان به رویکرد فوق وارد دانست آن است که در حال حاضر نیز شرکت های داخلی که صادرات محور هستند با شرایط پیش از تحریم ها نمی توانند با شرکای تجاری بین المللی خود کار کنند و در حال حاضر نیز عملا دسترسی به منابع ارزی ناشی از صادرات و مشکلات مربوط به حمل و بیمه با مقصد یا مبدا ایران برقرار است.
لذا در حال حاضر که تحریم های آمریکا بر اساس CISADA و ISA در رابطه با ایران اعمال می شود به نظر می رسد اجرای برنامه اجرایی FATF بیشتر به اثربخشی تحریم های طرف غربی کمک خواهد کرد تا کمک به تجارت خارجی ایران.
لذا در صورتی که در چهار ماه آینده مهلت ایران برای اجرای برنامه پیشنهادی از سوی FATF تمدید نشود به نظر می رسد که مشکلات تحریمی که پیشتر در سال 91 و 92 نیز دچار آن بودیم بر صنایع صادرات محور سایه خواهد انداخت و امکان دارد در کوتاه مدت بخشی از فروش مقداری صادراتی آنها دچار چالش شود ولی تجربه نشان داده است که در صورت رفتن ایران به گروه اقدام متقابل فروش مقداری شرکت های صادراتی پس از مدتی به روند طبیعی خود باز می گردد و راههای دور زدن تحریم با تخفیف های قیمتی فروش و کارمزد های بالاتر انتقال وجه وجود خواهند داشت.
از این بابت به نظر می رسد که شرکت های بورسی صادراتی در صورت عدم تمدید مهلت ایران متناسب با تجربه سالهای تحریم نزدیک به 5 الی 10 درصد دچار افت مبلغ دلاری فروش خواهند شد ولی باید توجه داشت که این امر موجب افزایش قیمت ارز نیز می تواند بشود که در نهایت مبلغ ریالی فروش دستخوش تغییر چندانی نمی گردد.
آنچه که در جمع بندی می توان گفت به نظر می رسد که در صورتی که توافقی احتمالی میان طرفین درگیر این کشمکش سیاسی رخ ندهند پیاده سازی برنامه اجرایی FATF به خودی خود ارزشی نخواهد داشت و در ایران نیز به علت آن که فعلا مقدمات مذاکرات سیاسی بین المللی فراهم نیست لذا پیاده سازی نظام گزارشگیری FATF نیز حداقل با دسترسی بین المللی منتفی به نظر می رسد و تحلیلگران باید در مدل های خود متناسب با تجربه سال های تحریم درصدی برای کاهش مبلغ دلاری فروش نیز در نظر بگیرند. به نظر می رسد آنچه که در بازار از بابت FATF و تأیید عدم پایبندی ایران رخ خواهد داد بیشتر از جنبه های روانی موضوع خواهد بود و تأئیر عملیاتی آن چندان شدید نخواهد بود.