دنیای اقتصاد: دماسنج اصلی بازار سهام در حالی هفته را با افزایش 2.5 درصدی به پایان رساند که بعد از یک دوره رونق چشمگیر و کسب بازدهی بیش از ۴۰ درصدی مدتی است که سمت‌وسوی نامشخصی را در پی گرفته و در روند پرتلاطمی شاهد تکرار روزهای مثبت و منفی است. موضوعی که نشان می‌دهد معامله‌گران به‌نوعی دچار سردرگمی شده‌اند. ریشه این سرگیجه به تقابل دیدگاه‌ها بازمی‌گردد.
یک طرف با استناد به گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها اعتقاد دارد بازار هنوز به نقطه اشباع نرسیده و قرار است مسیر صعودی خود را ادامه دهد؛ در حالی که دیدگاه دوم با اشاره به متغیرهای کلان، قائل به اتمام ظرفیت رشد بازار سهام بوده و افزایش بیشتر قیمت‌ها را توجیه‌پذیر نمی‌داند.
برآیند این نظرات ناهمسو دو پیام مهم برای فعالان بورسی دربردارد؛ اول آنکه در بازه فعلی جریان ورود نقدینگی، ارزش معاملات بورس تهران بیش از پیش اهمیت دارد و باید مورد رصد دقیق معامله‌گران قرار گیرد. دومین نکته آن است که این تقابل دیدگاه‌ها فرصت را برای بازنگری در سبد سهام سرمایه‌‌گذارانی که تداوم رشد بازار را ناگزیر می‌دانند، فراهم آورده است.
در دیگر سوی بازار سهام که این روزها شاهد حضور نقدینگی‌های متفاوتی است که بازار ارز نیز با سطح مقاومتی در افزایش فروش‌ها روبه‌رو است. اینکه دلار در آستانه یک سطح مقاومتی با افزایش فروش‌ها مواجه شد و مسیر قیمتی خود را تغییر داد، چنین تصوری را به ذهن شماری از معامله‌گران متبادر می‌کرد که سقف کوتاه‌مدت قیمت این ارز پیدا شده است. البته عده‌ای نیز باور داشتند، قیمت تنها یک اصلاح موقت را تجربه کرده است.
در این باره به نظر گزارش هر دو بازار و بررسی روند هفتگی بتواند مسیر روشن‌تری در اختیار فعالان هر دو بازار برای تعیین استراتژی‌های بعدی قرار دهد.
سرگیجه بورس
شاخص سهام پس از ثبت دوره‌ای پررونق و ثبت بازدهی فراتر از ۴۰ درصد، معاملات این هفته را پرنوسان به پایان رساند و رفتاری نامشخص در پیش گرفت. موضوعی که از سردرگمی بورس‌بازان حکایت می‌کند. در ادامه این روند سینوسی، روز گذشته دماسنج اصلی بورس اوراق بهادار تهران با رشد ۱۵۸۶ واحدی به مرز کانال تاریخی ۲۵۳ هزار واحدی نزدیک شد. ریشه سرگیجه بازار سهام را اما می‌توان در تقابل دیدگاه‌ها جست‌وجو کرد.
دیدگاه دو دسته از بورس‌بازان که گروهی با توجه به عوامل بنیادی اعتقاد به تداوم رشد بازار سهام با توجه به ظرفیت‌های موجود دارند و طیفی دیگر که معتقدند رشد شاخص سهام بیش از این توجیه‌پذیر نیست. شرایطی که هوشیاری بیشتر معامله‌گران در انتخاب سهام و رصد جریان ورود نقدینگی به بازار را می‌طلبد.
معاملات روز گذشته بازار سهام باعث شد نماگر اصلی دو بار وارد کانال مقاومتی ۲۵۳ هزار واحدی شود. در هر دو مرتبه با افزایش فشار فروش ناشی از ریسک‌گریزی برخی از سهامداران این کانال واگذار شد و در انتهای بازار، در حالی که رشد بیش از 0.6 درصدی را تجربه کرده بود روی عدد ۲۵۲ هزار و ۸۶۵ واحد متوقف شد. با توجه به معاملات هفته‌های اخیر به نظر می‌رسد اجماعی که سهامداران طی یک سال اخیر بر وضعیت رشد یا نزول سهام داشته‌اند از بین رفته است.
به همین دلیل شاهد دو دسته شدن معامله‌گران و در پی آن رفتار سینوسی نماگر اصلی بازار سهام هستیم. دسته اول معامله‌گرانی هستند که به استناد گزارش‌های فصلی و عملکرد ماهانه شرکت‌ها اعتقاد به رشد بیشتر بازار دارند. اما در سمت مقابل بورس‌بازانی قرار گرفته‌اند که اعتقاد دارند بورس تهران به نهایت رشد خود رسیده و نیاز به اصلاح دارد.
دسته دوم که برخی از سهامداران حقوقی هم در این دسته جای گرفته‌اند با توجه به عوامل تکنیکال و بنیادی متعددی بر این اعتقاد خود اصرار می‌ورزند. برخی معامله‌گران با توجه به برخی متغیرها تاکید بر حبابی شدن قیمت سهام در بورس تهران دارند، به نسبت‌های کلان مانند نسبت ارزش بازار به نقدینگی یا ارزش بازار به تولید ناخالص داخلی متوسل می‌شوند. از دیگر دلایلی که این دسته برای غیرواقعی بودن قیمت‌ها در بورس تهران عنوان می‌کنند اما رشد بالاتر شاخص کل نسبت به نرخ دلار است.
لزوم هوشیاری سهامداران
در ۱۰ روز معاملاتی اخیر، شاخص کل ۴ روز معاملاتی خود را در مدار منفی پشت سر گذاشت؛ این در حالی است که در فصل بهار تنها ۱۷ روز بازار سهام با افت ارزش مواجه شده بود. بر این اساس به نظر می‌رسد در حال حاضر رفتار بازار سهام نوسانی و پر افت و خیز شده است، اما رفته رفته مشخص خواهد شد که تفکر کدام دسته از معامله‌گران به بازار چیره شده و مسیر بعدی دماسنج اصلی بورس به کدام سو است. در چنین شرایط پیچیده‌ای لازم است بازیگران بورس تهران هوشیارتر عمل کرده و به بررسی مجدد سبد سهام خود بپردازند.
در این میان از جمله نکاتی که معامله‌گران بازار باید به آن توجه کنند، جریان نقدینگی در بورس اوراق بهادار است. طی معاملات هفته جاری برای دو مرتبه رکورد کمترین ارزش معاملات خرد بازار سهام (با حذف معاملات بلوک و اوراق) از ۱۷ فروردین سال جاری شکسته شد. روز گذشته ارزش معاملات خرد بورس تهران به ۵۹۷ میلیارد تومان رسید که در مقایسه با میانگین روزانه دادوستد سهام در ثلث اول معاملات سال جاری با کاهش ۴۴ درصدی مواجه شده است.
به این ترتیب در صورتی که نقدینگی جدید به بازار سهام وارد نشود، به نظر می‌رسد ورود بورس به رکود و افت سطح عمومی قیمت‌های سهام امری محتمل است. البته دلیلی که برخی از تحلیلگران بورسی برای افت ارزش معاملات عنوان می‌کنند، انتظار سهامداران برای انتشار گزارش عملکرد ماهانه شرکت‌ها برای تعیین تکلیف مسیر بعدی بورس تهران است. اما در همین راستا باید توجه داشت که این انتظار برای مشخص شدن روند بازار سهام خود می‌تواند زمینه‌ساز شروع رکود و افت قیمتی در بورس تهران باشد.
زیر و بم بازار سهام
طی معاملات روز گذشته بورس تهران بار دیگر گروه شیمیایی در صدر فهرست برترین گروه‌های صنعت قرار گرفت. به موجب انتشار گزارش‌های عملکرد سه ماهه پتروشیمی‌ها که در فصل بهار سودآوری مناسب و فراتر از انتظاری را تجربه کرده بودند، اقبال سهامداران به این دسته از نمادها بیش از پیش شده است.
یکی از دلایلی که موجب کسب سودهای بالا در این شرکت‌ها شده کاهش نرخ دلاری خوراک پتروشیمی‌هاست. صنایع پتروشیمی خلیج فارس که پس از تقسیم سود «فولاد» بار دیگر لقب باارزش‌ترین شرکت بورسی را از آن خود کرده است، دیروز با افزایش 1.3 درصدی قیمت، توانست اثر مثبت ۱۹۴ واحدی بر دماسنج اصلی بازار سهام بگذارد و در صدر فهرست اثرگذارترین نمادها بر شاخص کل قرار بگیرد.
روز گذشته پالایشی‌ها برای ششمین روز کاری متوالی با افزایش متوسط قیمت‌ها همراه شدند. بررسی صورت مالی سه ماهه این شرکت‌ها، حکایت از سودآوری فراتر از انتظار دارد. در معاملات روز گذشته قیمت سهام پالایشی به‌طور متوسط ۲ درصد افزایش یافت که در بین صنایع پرمعامله‌تر (محصولات شیمیایی، فلزات اساسی، خودرو و سرمایه‌گذاری‌ها) رکورددار بود. در این گروه «شتران»، «شبندر» و «شبریز» در لیست اثرگذارترین نمادها بر شاخص کل قرار داشتند.
دیگر گروهی که در معاملات روز گذشته بازار سهام باعث جلب توجه‌ها شد، گروه خودرو و ساخت قطعات بود. خودرویی‌ها که در پی عملکردهای ضعیف در فصل بهار با زیان‌های سنگین مواجه شده بودند، دو روز متوالی در مدار منفی معاملات قرار داشتند. اما در معاملات روز گذشته ورق به نفع خودرویی‌ها برگشت و شاهد افزایش 1.85 درصدی شاخص صنعت خودرو بودیم.
افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها موضوعی است که بار دیگر موجبات افزایش توجه معامله‌گران به نمادهای زیرمجموعه این گروه را فراهم آورده است. در مجمع ۳۱ تیر ایران‌خودرو به تلاش برای خروج بزرگترین خودروساز کشور از ماده ۱۴۱ قانون تجارت اشاره شده بود. نکته جالب توجه در صحبت‌های مدیران ایران‌خودرو، افزایش سرمایه در گام نخست از تجدید ارزیابی سرمایه‌گذاری‌ها بود. موضوعی که علاوه بر افزایش تقاضا در نماد مذکور، هم‌گروهی‌های این شرکت را نیز مورد اقبال بورس‌بازان قرار داد.
سقف دلار شناسایی شد
روز چهارشنبه، روز فروشنده‌های بازار بود؛ قدرت‌نمایی این دسته مسیر قیمتی دلار و سکه را پس از ۳ افزایش متوالی تغییر داد و زمینه‌ساز ثبت اولین افت قیمتی بعد از روز اول هفته شد. در پنجمین روز هفته، شاخص بازار ارز ۲۷۰ تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۱۲ هزار و ۲۸۰ تومان رسید.
عدم توان دلار برای عبور از محدوده ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومانی و افزایش فروش‌ها در نزدیکی این نقطه که منجر به پایان روند افزایشی دلار در هفته جاری شد، چنین تصوری را در میان برخی معامله‌گران ایجاد کرد که بازار سقف کوتاه‌مدت خود را پیدا کرده است. از نگاه این دسته، بازار از این پس می‌تواند در دامنه ۱۱ هزار و ۸۰۰ تا ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومانی نوسان کند و مدتی در این دامنه زندانی باقی بماند.
در صورتی که دلار از این دامنه خارج شود، از نظر این دسته از معامله‌گران، کف بعدی آن می‌تواند مرز ۱۱ هزار تومانی باشد و نقطه مقاومت بعدی آن نیز می‌تواند در محدوده ۱۲ هزار و ۸۰۰ تومان قرار گیرد.
به‌طور خلاصه می‌توان گفت، عده‌ای از معامله‌گران با توجه به تغییر مسیر بازار در روز چهارشنبه استدلال می‌کنند که بازار سقف خود را پیدا کرده است؛ از نگاه آنها این ارز کف خود را نیز در هفته گذشته در حوالی دو محدوده ۱۱ هزار و ۸۰۰ و ۱۱ هزار و ۱۰۰ تومان یافت. در این شرایط برای آینده بازار در کوتاه‌مدت نوسان بین این محدوده‌ها را پیش‌بینی می‌کنند.
با این حال، افراد دیگری نیز در بازار حضور داشتند که کاهش روز پنجم هفته را چندان جدی نگرفتند. این عده اعتقاد دارند پس از چند افزایش متوالی که حدود ۷۰۰ تومان رشد ظرف ۳ روز بود، بازار به طور طبیعی کمی با فشار فروش شماری از معامله‌گران مواجه شد که به‌دنبال ذخیره کردن بخشی از سود خود بودند.
به باور آنها، این عده پس از فروش ارز خریداری شده در قیمت‌های پایین، با ذخیره سود خود، طی روزهای آتی بار دیگر در موقعیت خرید قرار خواهند گرفت و می‌توانند زمینه‌ساز عبور دلار از محدوده ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومانی شوند. به‌رغم این تناقض دیدگاه‌ها، نوسان بازار در روز چهارشنبه کمی کمتر از روز سه‌شنبه بود و به‌نظر می‌رسد بازارساز نیز بیشتر به‌دنبال آن است که شدت تغییرات قیمتی بازار را مدیریت کند.
البته پس از ساعت ۴ بعدازظهر، ریزش دلار کمی بیشتر شد و خبرها حاکی از آن بود که حدود ساعت ۵ بعدازظهر قیمت این ارز تا محدوده ۱۲هزار و ۲۰۰ تومانی پایین رفته بود. اخیرا برخی از معامله‌گران تلاش می‌کنند هم‌زمان با نزدیک شدن به پایان ساعات کار صرافی‌های بانکی، معاملات خود را در فضای نیمه تعطیل بازار بیشتر کنند و دامنه نوسانات را کمی بیشتر کنند.
در روزی که دلار به مسیر کاهشی وارد شد، سکه تمام بهار آزادی نیز از فاز افزایشی خارج شد و با خروج از کانال ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومانی به اواخر کانال ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی ریزش کرد.
روز چهارشنبه، هر سکه تمام بهار آزادی ۶۵ هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۴ میلیون و ۲۸۵ هزار تومان رسید. این کاهش قیمت در شرایطی رخ داد که بهای اونس در بازارهای جهانی تا ساعت ۴ بعدازظهر تغییرات قیمتی خاصی نداشت و در همان محدوده هزار و ۴۲۰ دلاری عمده نوسانات خود را انجام داد. در واقع روز چهارشنبه طلای جهانی به عنوان محرک یا عامل فشاری در بازار داخلی عمل نکرد و کاهش بهای سکه نیز بیشتر ناشی از افول بهای دلار بود.
کاهش سکه در شرایطی رقم خورد که در روزهای یکشنبه، دوشنبه و سه‌شنبه به ترتیب، ۱۰۷، ۲۰ و ۱۳۰ هزار تومان افزایش قیمت را به ثبت رسانده بود.
به نظر فعالان، سکه برای اینکه مسیر صعودی خود را ادامه دهد، نیاز دارد که در ابتدا از سطح مقاومتی ۴ میلیون و ۴۵۰ هزار تومانی با قدرت عبور کند. آنچه مسلم است اینکه حدود ۲ هفته پیش کف قیمت سکه همین عدد ۴ میلیون و ۴۵۰ هزار تومان بود، ولی پس از نزول شدید هفته گذشته، این عدد هم اکنون به عنوان نقطه مقاومتی بازار شناخته می‌شود.