شروین شهریاری| تحلیلگر بازارهای مالی
بازار سهام هفته گذشته روندی مثبت با شیب قابل توجه نزدیک به ۶ درصدی را پشت سر گذاشت تا در عمل نسبت به برخی نااطمینانی‌ها در حوزه سیاسی و نیز توقف عوامل مساعد موثر بر سودآوری شرکت‌ها از جمله نرخ ارز آزاد بی‌تفاوت بماند.
رکورد‌شکنی‌های پی در پی بازار سهام که در ادامه یک صعود ممتد و پرقدرت تزریق نقدینگی از سوی بازیگران حقیقی صورت می‌گیرد که باعث رشدهای انفجاری سهام و ایجاد نوعی از حالت بی تفاوتی به فاکتورهای بنیادین و اصول ارزش‌گذاری به ویژه در صنایع کوچک‌تر نزد بسیاری از مشارکت‌کنندگان در بازار شده است.
در نقطه مقابل، در سهام شرکت‌های بزرگتر، همگام با رشد نرخ‌های ارز پایه در بورس کالا و سامانه نیما نقش‌آفرینی مثبت عوامل محیطی بر سودآوری شرکت‌ها ادامه یافته است. در دو روز پایانی معاملاتی هفته البته نشانه‌هایی از اقبال به سهام بزرگتر نیز دیده شد. با توجه به اصل بازگشت قیمت به سمت ارزش ذاتی، انتظار می‌رود مسیر آینده بورس تهران از مسیر تعدیل دو گانه محبوبیت شرکت‌های کوچک و مهجوری شرکت‌های بزرگ بگذرد؛ وضعیتی که می‌تواند رالی‌های توفنده در سهام پیشتاز صنایع کوچک در هفته‌های اخیر را متوقف کند.
بنابراین در شرایط کنونی سهامداران باید در تحلیل خود از آینده بورس به پنج فاکتور مهم توجه کنند. اول، تحولات سیاسی است که در مهم‌ترین رویداد هفته گذشته نشست کمیسیون مشترک برجام بود که به عقیده مقامات کشور در آن گام‌هایی هرچند ناکافی اما مثبت برداشته شد. دومین مساله به رشد نامتوازن صنایع کوچک و بزرگ و احتمال چرخش روند آنها برمی‌گردد. پیامدهای افت شتاب تورم، تحولات بازار ارز آزاد و نیما و همچنین آینده بازار جهانی نیز سه عامل دیگری هستند که در سرنوشت بورس تهران اثرگذار خواهند بود.
پیامد ترمز تورمی برای بورس
گزارش خرداد ماه مرکز آمار ایران سیگنال اقتصادی مهمی را به فعالان اقتصادی صادر کرده است. بر این اساس، نه تنها تورم ماهانه با ثبت افزایش 0.9 درصدی کمترین افزایش در ۱۵ ماه اخیر را ثبت کرده است بلکه تورم نقطه‌ای نیز برای نخستین بار در دوره مشابه افت کرده و از قله ۵۲ درصدی به محدوده ۵۰ درصد عقب نشسته است.
این تحول مهم می‌تواند نشانگر تخلیه بخش مهمی از فشار تورمی ناشی از تعدیل ارزی باشد که از ۱۸ ماه پیش آغاز شده و نرخ تورم را به سمت بالاترین سطوح تاریخی در چهل سال گذشته سوق داده است. همگام با این تحول، در گزارش‌های ماهانه برخی شرکت‌های وابسته به بازار مصرف نیز نخستین نشانه‌های توقف روند پرشتاب صعود قیمت‌های فروش و در مواردی افت جزئی مشاهده می‌شود که می‌تواند نشان دهنده تعدیل شتاب فزاینده قیمت‌ها باشد.
ادامه مسیر کنونی با فرض ثبات ارزی می‌تواند نشان دهنده ورود فضای اقتصاد ایران به یک دوره کاهنده از رشد ماهانه تورم ۱۲ ماهه باشد؛ وضعیتی که پیامد آن برای شرکت‌های بورسی کم توان شدن یکی از مهم‌ترین محرک‌های رونق تورمی یعنی رشد شتابان نرخ فروش به‌ویژه در بخش کالایی خواهد بود.
تحولات ارزی در بزنگاه مهم
در سال جاری سیاست‌های ارزی بانک مرکزی با یک روش گام به گام و تدریجی به سمت افزایش انعطاف و آزاد‌سازی نسبی در بخش واردات و صادرات حرکت کرده است. در آخرین تحول، بر اساس گزارش‌های میدانی، تخصیص ارز در سامانه نیما هم به‌صورت اولویت‌بندی در ثبت سفارش برای کالاهای اساسی و نیز مواد اولیه و تجهیزات کارخانه‌ها انجام می‌شود و سایر متقاضیان ارزی عملا باید برای تامین نیاز ثبت سفارش خود از مجوز واردات در برابر صادرات استفاده کنند.
تفسیر این تحول گویای آن است که بخش عمده‌ای از واردات اکنون از محل ۵۰ درصد ارز صادرکنندگان غیر نفتی که الزام به عرضه در سامانه نیما ندارند تامین خواهد شد. این تحول مهم از سوی مقابل، تمایل شرکت‌های فعال در زمینه صادرات برای تبدیل درآمد ارزی خود با نرخ حاشیه بازار را افزایش می‌دهد که انگیزه جدی برای بازگشت ارز‌های صادراتی فراهم می‌کند.
در همین راستا، در برخی مجامع روز شرکت‌های بورسی نیز بحث تزریق منابع ناشی از صادرات حتی انباشت مربوط به سال گذشته هم پس از اجرایی شدن این مصوبه مطرح شده که به خوبی نشان دهنده تغییر فضای سیاست‌گذاری است.
در همین حال، برخی ناظران، ورود این عرضه صادراتی به بازار را از دلایل اصلی ثبات بازار آزاد ارز عنوان می‌کنند ضمن اینکه انگیزه واردات نیز به دلیل حذف رانت تخصیص ارز ارزان‌تر سامانه نیما از میان رفته است. به‌این ترتیب انتظار می‌رود شرکت‌های بزرگ صادر‌کننده به ویژه در گزارش‌های عملکرد ماه‌های آتی، رشد درآمد ناشی از تبدیل ارز در فروش‌های خارجی را به بازار منعکس کنند که خبر مثبتی برای سهامداران آنها خواهد بود.
نگاه سرمایه‌گذاران به آینده روابط چین و امریکا
تحولات دو هفته قبل به دلیل ایجاد افق تسهیل سیاست‌های پولی از سمت بانک‌های مرکزی اروپا و آمریکا، برای فعالان بازارهای بین‌المللی خوشایند بود. هفته گذشته نیز سرمایه‌گذاران به دنبال رصد نشانه‌های مثبت از نشست سران بیست اقتصاد بزرگ جهان (موسوم به گروه ۲۰) در ژاپن بودند.
مهم‌ترین واقعه در این نشست به دیدار روسای جمهور آمریکا و چین برمی‌گردد که امیدهای تازه‌ای را برای فعالان اقتصادی زنده کرد. دونالد ترامپ دیدار با شی جین‌پینگ را عالی توصیف کرده و معتقد است مذاکرات تجاری به مسیر صحیح بازگشته است. البته هنوز مشکل مربوط به قرار گرفتن شرکت بزرگ چینی هوآوی در لیست تحریم‌ها پابرجاست که قرار است آمریکا مجددا طی هفته جاری آن را بررسی کند. این مساله می‌تواند در بازگشایی بازار جهانی از فردا تحولات مثبتی را به همراه داشته باشد که البته پایداری آن به ادامه‌دار بودن مذاکرات تجاری چین و آمریکا وابسته است.
واقعیت این است که اقتصاد جهان به ویژه غرب، پس از بیش از یک دهه رشد بی وقفه مثبت اقتصادی و عملکرد صعودی بازارهای سهام اینک به دورانی وارد شده که به لحاظ طول عمر دوران رونق بسیار آسیب‌پذیر است یعنی مترصد تاثیر پذیری از عوامل منفی و افتادن به ورطه رکود است.
از همین رو، تعقیب تحولات مربوط به مذاکرات تجاری چین و آمریکا نه تنها برای این دو کشور بلکه برای همه سرمایه‌گذاران بین‌المللی حائز اهمیت است. سهامداران بورس تهران نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ چرا که به گواه تاریخ، سریع‌ترین و شدیدترین واکنش‌ها نسبت به رکود اقتصاد جهانی در قیمت نفت، فلزات و محصولات پتروشیمی آن هم با شتاب زیادی منعکس خواهد شد. از این رو با توجه به وابستگی قیمت‌گذاری محصولات شرکت‌های بزرگ بورس تهران به ویژه صادرکنندگان کالایی، رصد تحولات روابط چین و آمریکا برای فعالان بازار تهران هم مهم ارزیابی می‌شود.