دنیای بورس: در معاملات روزهای اخیر، اهالی بازار سرمایه به استقبال کاهش قیمت در بازارهای سکه و ارز رفتند. این در حالی است که واکنش بازارهای نقدی با درنگ بیشتری همراه بود؛ امروز این دو بازار نیز با انتظارات فعالان بورسی همراه شدند و مسیر نزولی را در پیش گرفتند.
ریزش قیمت سکه آتی و نقدی
قبل از بررسی روند معاملات بازارهای مختلف، به جهت‌گیری قیمت دلار و سکه در روزهای قبل می‌پردازیم. در روزهایی که نرخ دلار صعودی و در محدوده کنونی (10200-10300) تومان بود و فضای هیجانی بر معاملات روزانه کاملا تسلط داشت، نرخ همزمان دلار هرات و سکه نقدی به ترتیب 9980 تومان و 4 میلیون و 150 هزار تومان بود. با این حال، نرخ دلار هرات در معاملات امروز به زیر 9950 تومان و قیمت سکه نقدی به زیر 3 میلیون و 900 هزار تومان ریزش داشته است. سکه نقدی رفاه و سامان نیز در دقایق پایانی معاملات امروز به ترتیب در قیمت‌های 3 میلیون 814 هزار تومان و 3 میلیون و 792 هزار تومان، یعنی در کف 5 درصدی قیمت روزانه خود معامله شدند و در نهایت با صف فروش به کار خود پایان دادند. این در حالی‌ست که روز سه‌شنبه گذشته قیمت سکه در نمادهای فوق به مرز 4 میلیون و 200 هزار تومان رسید و صف خرید روزانه را تجربه کرد. این اتفاق به معنی ریزش 10 درصدی قیمت سکه تحویل یک‌روزه معاملات بورس کالایی در روزهای اخیر است.
در قرارداد آتی سکه نیز اگرچه محدودیت سفارش‌گذاری کارایی بازار را تا حد بسیار زیادی از بین برده است، اما صف فروش در نمادهای تحویل شهریور، آبان و دی، قیمت پایانی قراردادهای یاد شده را به ترتیب به 3.87، 3.64 و 4.04 میلیون تومان رسانده است. نکته جالب توجه پایین‌آمدن قیمت سررسید‌های آتی(خصوصا آتی آبان) نسبت به قیمت‌های نقدی‌ست.
صندوق‌های طلایی در فشار عرضه
در روزهای نه‌چندان دور و با هجوم سرمایه‌گذاران به خرید سکه و دلار شاهد افزایش خرید در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا نظیر صندوق سرمایه‌گذاری زرافشان، صندوق سرمایه‌گذاری پشتوانه طلای لوتوس و صندوق سکه طلای کیان بودیم. ثبت بازدهی بیش از 100 درصد در بازه چندماهه گواه استقبال سرمایه‌گذاران و بازدهی بسیار خوب صندوق‌های مبتنی بر طلا بوده است. اما در روزهای گذشته قیمت هر واحد قابل‌معامله این صندوق‌ها ریزش قابل‌توجهی را تجربه کرده به‌نحوی که ریزش قیمت صندوق‌های یادشده در محدوده 8.5 تا 10 درصد بوده است.
دو سناریو برای تحلیل وضعیت
معاملات مبتنی بر ارزش‌گذاری طلا در بورس و واکنش سریع‌تر بورس به ریزش قیمت‌ها را می‌توان از دو منظر بررسی کرد. نخست اینکه به نظر می‌رسد اهالی بازار سرمایه با توجه به آشنایی بیشتر با نزول قیمت‌ها در سهام و تحلیل دوطرفه افزایش-کاهش قیمت‌ها، برخلاف اهالی بازار ارز که با یک دارایی منحصربه‌فرد روبه‌رو هستند و قابلیت تنظیم ریسک خود را ندارند، واکنش منطقی‌تری به ریزش قیمت‌ها نشان می‌دهند و در زمان ریزش سعی در مخالفت با روند ندارند.
در سناریوی دوم بحث خوش‌بینی هرچه بیشتر اهالی مرتبط با بدنه بورس به مسائل اقتصادی و وزن‌دهی کمتر آنها به نگرانی‌های غیراقتصادی مطرح می‌شود.
این مساله به معنای نفی اهمیت مسائل غیراقتصادی و چشم‌انداز نگران‌کننده آنها نیست؛ بلکه نگاه تحلیلی سرمایه‌گذاران بورسی نشان می‌دهد که بخش بزرگی از جو به وجود آمده در سیستم ارزی کشور که منجر به پرواز نرخ دلار شده‌است مربوط به نارسایی سیستم ارزی کشور و توزیع ناشیانه منابع ملی در قالب بسط فضای رانتی‌ست. فاصله گرفتن از سیستم واقعی عرضه و تقاضا و کارکرد بازار آزاد تا حد بسیاری در جهش قیمت‌ها موثر بوده و قسمت مهمی از پازل ارزی کشور را تشکیل می‌دهد. بنابراین با اخبار مطرح شده در این خصوص به نظر می‌رسد کارکرد تخصیص بهینه منابع در اولویت سیاست‌گذاران کشور قرار گرفته‌است و سهم زیادی از مسائل مرتبط با برقراری این سیستم از بین می‌رود.
همین موضوع کار را برای مواجهه با ریزش قیمت‌ها و کنار آمدن با آن مانند زمان افزایش قیمت‌ها در بورس آسان کرده‌است. البته در نهایت موضوعی که نباید از آن غافل شد بحث فشار روانی و تاثیر ورود سرمایه افراد غیرحرفه‌ای در بازار سکه و ارز در نوسان‌های اخیر است. اگرچه سرمایه‌های خرد با رویکرد هیجانی در اصل روند صعودی و نزولی بازارها تاثیر چندانی ندارد اما در شکل‌گیری قیمت‌های بعضا عجیب و غریب در کوتاه‌مدت موثر هستند و می‌تواند با اندکی بی‌تدبیری به بسط هیجان برای ورود یا خروج سرمایه‌های بیشتر منجر شود.