علی مرتضوی تحلیلگر شرکت بین المللی آلپاری
دلایل شوک منفی بازارهای جهانی
ریزش قیمت سهام در حالی بود که گزارش آماری دستمزد و اشتغال توسط دولت منتشر شد و حاکی از آن بود که افزایش نرخ دستمزد رکورد جدیدی را از سال 2009 به این سو ثبت کرده است. گزارش جدید اشتغال منجر به تکانه‌های مثبتی در انتظارات رشد نرخ تورم گردید و به موجب آن بهره اوراق قرضه افزایش یافت و همین مهم باعث شد تا بازارها با فشار فروش روبرو شوند. نرخ بیکاری کنونی به 4.1 درصد رسیده که سطح مطلوبی برای همراهی با رشد اقتصادی مورد نظر فدرال رزرو است و بسیاری از سرمایه‌گذاران گمان می‌کنند که سرعت تحولات بیشتر از پیش‌بینی‌ها خواهد بود.
سیاستی که بانک مرکزی پس از رکود 2008 اتخاذ کرده بود این بود که با پایین نگه داشتن نرخ بهره و کم کردن از میزان انتشار اوراق قرضه یا دارایی‌های بدون ریسک، میزان مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های عمومی‌را افزایش دهد، از اینرو بازارهای سهام به گزینه جذابی برای سرمایه‌گذاری تبدیل شدند. حالا داده‌های فراتر از پیش‌بینی رشد دستمزد و اشتغال موجب شده تا این جذابیت برای بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاران و مشارکت کنندگان در بازارهای سهام تقلیل یابد.
بررسی داده‌های اشتغال، دستمزد و عرضه مدیران در ژانویه
بر اساس تازه‌ترین گزارش کارگروه نیروی کار دولت آمریکا، اشتغال در بخش غیرکشاورزی طی ماه گذشته از 160 هزار فرصت جدید به 200 هزار فرصت افزایش یافته، در حالی که پیش‌بینی می‌شد تا 184 هزار فرصت شغلی افزایش یابد. از سوی دیگر دستمزد ساعتی هم طی ماه ژانویه رشد 2.9 درصدی داشته و بیشتر از پیش‌بینی بوده است. بر اساس این داده‌ها اقتصاد آمریکا به بالاترین رکورد افزایش نرخ دستمزد از جولای 2009 دست یافته که بالاترین رشد سالانه در 8 سال اخیر محسوب می‌شود.
در کنار این دو فاکتور مهم آنچه که روشن شدن موتور رشد را در اقتصاد آمریکا تایید می‌کند، رشد شاخص ISM یا عرضه مدیران است. این شاخص که بر اساس فعالیت اقتصادی 400 بنگاه صنعتی در زمینه‌های تولید، واردات، صادرات، به کارگیری نیروی کار، سرمایه‌گذاری و طیف وسیعی از فاکتورهای مهم اقتصادی اندازه‌گیری می‌شود، در ماه دسامبر رقم 59.7 واحد را ثبت کرده بود و بر اساس گزارش منتشر شده روز جمعه در ماه ژانویه به رقم 59.1 واحد رسید. در حالی که پیش‌بینی تحلیلگران رسیدن به سطح 58.8 واحد بود، که 0.3 واحد بالاتر از پیش‌بینی‌ها است. این شاخص نشان می‌دهد که حجم فعالیت‌های اقتصادی بنگاه‌ها در کنار ادامه رشد دستمزدها و افزایش اشتغال، بالا رفته و مجموع تحرک اقتصاد در مسیر رشد بیشتر از پیش‌بینی‌هاست. پس سرمایه‌گذاران تقریبا مطمئن شده‌اند که نرخ تورم در سه ماهه دوم افزایش خواهد یافت و فدرال رزرو می‌تواند با اطمینان بیشتری سه بار دیگر در 2018 نرخ بهره را افزایش دهد، به همین دلیل بازارهای سهام با فشار فروش روبرو شدند.
افزایش نرخ سود اوراق قرضه
اتفاق مهم دیگری که آتش نزول را در بازار سهام داغ‌تر کرد، افزایش سود اوراق قرضه بود. در واقع، وقتی سود اوراق قرضه بلندمدت افزایش می‌یابد و شاخص بازارها با رشد قیمت‌ها در اوج تاریخی هستند، یعنی سرمایه‌گذاری بدون ریسک ارزانتر شده است، پس سرمایه‌گذاران را به خود جذب می‌کند. جدول زیر را ببینید:
سود اوراق قرضه ده ساله روز جمعه به 2.84 درصد رسید که حاکی از یک رشد 2.16 درصدی است. این رقم بالاترین سطح بازدهی این اوراق از ابتدای سال 2014 است. پس از بحران مالی 2008 و از اواخر 2009 که سود اوراق قرضه کاهش پیدا کرد، این سومین باری است که سود اوراق ده ساله از 2.84 درصد بیشتر می‌شود.
بر اساس تحقیقات اختصاصی موسسه سرمایه‌گذاری هوریزون، نسبت قیمت به سود یا P/E بازار سهام آمریکا معادل 18.2 واحد است و این در حالی است که بازدهی شاخص S&P500 در ماه قبل 5.56 درصد بوده که از بازدهی متوسط 6.7 درصدی اش کمتر است. در این شرایط نزدیک شدن نرخ سود اوراق قرضه به 3 درصد موجب شده تا واقعاً جذابیت سهام کاهش یابد.
چشم انداز بازار سهام آمریکا
مکانیسمی‌که عملاً فعال شده است، جابجایی از دارایی سهام و صندوق‌های قابل معامله و شناسایی سود اوراق قرضه رشد کرده، به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعالی است که برای کسب سود در روبرو شدن با افزایش نرخ بهره استراتژی مشخصی دارند. بررسی آمارهای منتشر شده صندوق‌های ثبت شده در بازار آمریکا نشان می‌دهد که در ماه قبل، سرمایه‌ای معادل 7.2 میلیارد دلار از صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری سهام به سمت ETFها یا صندوق‌های قابل معامله خارج شده ولی آن‌ها توانسته‌اند، طی هفته گذشته 2.4 میلیارد دلار سرمایه جدید جذب کنند. این در حالی است که داده‌های کمیسیون معاملات کالاهای پایه آمریکا در 30 ژانویه نشان می‌دهد که ورود صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران ریسک پذیر به بازار سهام برای سومین هفته متوالی افزایش یافته است. بر اساس داده‌های این کمیسیون این سرمایه‌گذاران، عمدتاً موقعیت‌های بلند مدت سرمایه‌گذاری را اتخاذ کرده‌اند. همچنین طی این هفته نیمی از شرکت‌های حاضر در شاخص S&P500 صورت‌های مالی سه ماهه چهارم خود را منتشر کردند و براساس این صورت‌های مالی 78 درصدشان سودی بیشتر از پیش‌بینی تحلیلگران محقق نموده‌اند. این امر موجب شده تا بازدهی سه ماهه چهارم این شاخص از پیش‌بینی 12 درصدی اول ژانویه به 13.6 درصد افزایش یابد. با این حال افت سنگین بازارها موجب شده تا حجم معاملات کاهش محسوسی داشته باشد و به 5.4 میلیارد دلار تنزل کند در حالی که میانگین معاملات روزانه بازار سهام آمریکا طی بیست روز اخیر 7.33 میلیارد دلار بوده است. شاخص نوسانات S&P500 نیز به دنبال افت روز جمعه، افزایش قابل ملاحظه‌ای داشت و با 3.8 واحد رشد به 17.86 واحد رسید که بالاترین سطح در نزدیک به دوسال اخیر و حاکی از رشد 28.5 درصدی است.
نگاهی به گروه‌های مختلف حاضر در بازار سهام آمریکا نشان می‌دهد که بیشترین کاهش در صنایعی که وابستگی بیشتری به نرخ سود اوراق قرضه دارند رقم خورده است. بر این اساس گروه املاک و مستغلات 3.7 درصد و گروه انرژی 4.6 درصد از ارزش خود را طی ماه گذشته از دست داده‌اند. با این حال برخی تحلیلگران حتی در شرایط فعلی نیز به سهام شرکت‌های گروه مالی و شرکت‌های گروه تکنولوژی امیدوارند، چرا که آن‌ها را گروه‌هایی می‌دانند که از رشد تورم و افزایش نرخ بهره زودتر و بیشتر از سایر گروه‌ها منتفع می‌شوند.