فرصت‌های و تهدیدهای متانول
قیمت هر تن متانول طی هفته‌های اخیر روند صعودی را تجربه کرده است. در پایان هفته گذشته قیمت هر تن متانول تحت قرارداد CFR چین 292 دلار معامله شد. رشد قیمتی متانول بررسی جهش دوباره قیمت این کالا را مطابق با دوره مشابه سال گذشته جذاب کرد.
از اواخر تابستان سال 95 قیمت متانول روند صعودی را در پیش گرفت. در حالی‌که مرداد سال گذشته قیمت هر تن متانول به کف 200 دلار نزدیک شده بود، در ماههای پایانی سال 95 متانول تحت قرارداد CFR چین به بیش از 380 دلار به ازای هر تن نیز رسید. با این حال ضعف تقاضا در برابر عرضه باعث شد که قیمت متانول از ادامه مسیر صعودی بازمانده و افت شدید قیمت متانول تا قیمت‌های 260 دلار به ازای هر تن تحت قرارداد CFR چین رقم خورد. برخی از تحلیل‌گران جرقه صعود قیمت متانول در بازار جهانی در سال گذشته را رشدهای پیاپی قیمت زغال سنگ در تابستان سال 95 عنوان کردند. حدود 40 درصد از ظرفیت تولیدی متانول جهان بر پایه زغال سنگ بوده که عمدتا در چین واقع شده است. در نتیجه رشد قیمت خوراک این واحدها عامل مهمی در آغاز روند صعودی متانول بود.
در شرایط کنونی نیز قیمت هر تن زغال سنگ در بنادر استرالیا طی سه ماه گذشته رشد بیش از 40 درصدی را تجربه کرده است. این موضوع می‌تواند با افزایش بهای تمام‌شده بر حاشیه سود شرکت‌های متانولی چین فشار وارد کرده و به تبع آن قیمت متانول داخلی این کشور افزایش یابد. در این شرایط رشد قیمت زغال سنگ در رشد قیمت متانول در بازارهای جهانی اثرگذار خواهد بود. در این خصوص کارشناسان یکی از دلایل رشد قیمت زغال سنگ در بازار جهانی را انتظار برای محدودیت‌های احتمالی دولت چین بر کاهش تولیدات زغال سنگ با از مدار خارج کردن معادن کم‌بازده و همچنین توقف استخراج از معادن غیر قانونی عنوان میکنند.
با رشد قیمت زغال سنگ بار دیگر قیمت متانول روند صعودی را در پیش گرفته و حتی احتمال رشد قیمتی به بیش از 300 دلار نیز مشاهده می‌شود. علاوه بر زغال سنگ، احتمال رشد قیمت گاز طبیعی در هابهای بین‌المللی با شروع فصل سرما وجود دارد. در این میان واحدهای گازی نیز ممکن است از این موضوع تحت فشار قرار گرفته و این نیز از قیمت‌های متانول حمایت کند. با این حال نکته مهم در سمت عرضه متانول انتظار برای بهره‌برداری از طرح‌های جدید تولید متانول در کشور ما و همچنین دیگر نقاط جهان است. در این میان برخی از کارشناسان افزایش ظرفیت تولید متانول را به عنوان وزنه فشار بر قیمت متانول عنوان میکنند. عده دیگری همچنان تولید با ظرفیت کامل واحدهای جدید MTO (تولید الفین از متانول) در کشور چین را ناگزیر دانسته و این موضوع را در کنار رشد قیمت زغال سنگ و همچنین انتظار برای رشد آتی قیمت گاز طبیعی در فصل سرما به عنوان حامی قیمتی متانول عنوان میکنند.
در این میان نقدهایی بر نظرات مخالفان و همچنین موافقان رشد قیمتی متانول وارد است. در خصوص واحدهای MTO کارشناسان به عدم توجیه اقتصادی این واحدها با رشد قیمت متانول تاکید کرده و در نقطه مقابل نبود تقاضای کافی برای واحدهای پایین‌دستی را سدی در برابر سودده شدن واحدهای تبدیل متانول به الفین عنوان میکنند. در خصوص وارد مدار شدن واحدهای تازه مانند پتروشیمی کاوه در کشورمان نیز کارشناسان بازار جهانی تردیدهایی از زمان راه‌اندازی این طرح‌ها با توجه به نبود خوراک مورد نیاز به خصوص در فصل سرما عنوان میکنند. بر این اساس احتمال راه‌اندازی با ظرفیت کامل این واحدها طی ماههای سرد سال را چندان محتمل نمی‌دانند.
در ادامه سودآوری پتروشیمی زاگرس به عنوان بزرگترین واحد متانول‌ساز کشور بررسی شده است.
نشانه‌های جذابیت «زاگرس»
به نظر می‌رسد تغییرات اندک در متغیرهای سودآوری پتروشیمی «زاگرس» می‌تواند بر جذابیت این سهم بیافزاید. در این خصوص «زاگرس» در سه ماه نخست سال موفق به پوشش 27 درصد از سود خالص خود شده است. گرچه قیمت متانول سطوح نسبتا پایینی را در تابستان آغاز کرد اما در شرایط کنونی قیمت متانول به سطوح قابل توجهی رسیده که می‌تواند فضا را برای بهبود سودآوری «زاگرس» فراهم سازد. پتروشیمی زاگرس نرخ فروش هر تن متانول را در پیشبینی سال مالی جاری معادل 290 دلار و نرخ هر دلار را معادل 3750 تومان در نظر گرفته است. این شرکت در فصل بهار با فروش نزدیک به 763 هزار تن متانول 110 تومان سود به ازای هر سهم شناسایی کرده است. در صورتی‌که قیمت متانول برای میانگین ماههای باقی‌مانده از سال 300 دلار فرض شود و همچنین نرخ دلار برای فروش صادراتی متانول نیز 3900 تومان در نظر گرفته شود، «زاگرس» توانایی ساخت سود 500 تومانی را در سال جاری خواهد داشت (البته به منظور ایجاد حاشیه امن سودآوری نرخ خرید گاز طبیعی نسبت به پیشبینی 10 درصد رشد داده شد تا اثرات منفی احتمالی رشد نرخ ارز مبادله‌ای یا رشد گاز طبیعی در هابهای بین‌المللی بر سودآوری خنثی شود). نسبت قیمت به درآمد کنونی «زاگرس» با پیشبینی سود 406 تومان معادل 4.6 است که با فرض محقق شدن سود 500 تومانی تا پایان سال نسبت قیمت به درآمد این شرکت به کمتر از 4 خواهد رسید که می‌تواند سهام این شرکت را در نگاه فعالان بازار جذاب کند.
در این شرایط باید به نکات اشاره‌شده در خصوص قیمت متانول توجه ویژه شود. رشد و ثبات قیمت متانول در سطح بیش از 300 دلار می‌تواند به جذابیت پتروشیمی «زاگرس» کمک کند. بر این اساس رصد بازار جهانی متانول جذاب خواهد بود.
نقطه ضعف اوره در برابر متانول
پیش از این «دنیای بورس» در گزارشی تحت عنوان «فرمان اوره در دستان خوراک» به نوسانات نرخ اوره همگام با نوسانات خوراک واحدهای اوره‌ساز در سطح جهان اشاره کرده بود. مطابق انتظارات قیمت هر تن اوره طی ماههای اخیر به کانال 180 دلار به ازای هر تن رسید. در شرایط کنونی بار دیگر اوره مسیر صعودی را در پیش گرفته است. رشد قیمت زغال سنگ بر قیمت اوره اثرگذار بوده است. حدود 30 درصد از واحدهای اوره جهان که عمدتا در کشور چین حضور دارند از زغال سنگ به عنوان خوراک استفاده میکنند. با این حال همان‌طور که در گزارش‌های پیشین «دنیای بورس» به آن اشاره شد ثبات قیمتی اوره در سطوح کنونی به شدت به نرخ گاز وابسته است. در صورتی‌که قیمت زغال سنگ در سطوح کنونی پایدار بماند و همچنین میانگین قیمت گاز طبیعی نیز افزایش یابد احتمال افزایش میانگین سالانه قیمت اوره نیز وجود خواهد داشت. برخلاف متانول که تقاضای جدید از سوی واحدهای تبدیل متانول به الفین باعث شد که این کالا میانگین قیمتی بالاتری را در نیمه نخست 2017 در مقایسه با نیمه نخست 2016 به ثبت برساند اما تمام رشد قیمت اوره طی 3 ماهه دوم سال 2017 تخلیه شد. در شرایطی که بیش از 90 درصد مصرف اوره در تولید کودهای شیمیایی نیتروژن‌دار است انتظار برای تحریک قابل توجه تقاضا نیز اندک است. بر این اساس باید تقاضا از جناح دیگری برای اوره تقویت شده تا بتوان به عنوان یک عامل محرک قیمتی در اوره امیدوار بود. برای مثال استفاده از اوره در موتورهای دیزلی به منظور کاهش میزان آلودگی هوا طی سال‌های اخیر عنوان شده که البته در شرایط کنونی تقاضای چندانی از این جناح برای اوره مشاهده نمی‌شود.
در ادامه سودآوری پتروشیمی پردیس به عنوان بزرگترین واحد اوره‌ساز کشور بررسی شده است.
تداوم ضعف «شپدیس»؟
پتروشیمی پردیس در پیشبینی جدید خود که شب گذشته روی سامانه «کدال» قرار داد سود هر سهم برای سال مالی منتهی به شهریور 97 را 772 ریال عنوان کرده است. نرخ فروش هر تن اوره صادراتی معادل 200 دلار و با نرخ تسعیر ارز 3800 تومان در پیشبینی سال مالی آینده لحاظ شده است. در صورتی‌که میانگین نرخ فروش اوره برای سال آینده به ازای هر تن 210 دلار و با دلار 3900 تومانی در نظر گرفته شود سود هر سهم «شپدیس» توانایی رشد تا 98 تومان را خواهد داشت. «شپدیس» نرخ فروش داخلی اوره را معادل سال‌های قبل 612 هزار تومان به ازای هر تن در نظر گرفته است و همچنان امیدی به رشد نرخ اوره داخلی وجود ندارد. حدود 23 درصد از پیشبینی فروش اوره «شپدیس» (معادل 600 هزار تن) برای سال مالی آتی به داخل اختصاص دارد. نرخ هر متر مکعب گاز طبیعی 340 تومان در نظر گرفته شده است که تقریبا معادل آخرین پیشبینی‌ها سال مالی جاری این شرکت است. خوراک گاز طبیعی حدود 33 درصد از بهای تمام‌شده پیشبینی‌شده این شرکت را برای سال مالی آتی به خود اختصاص داده است. در این میان ریسک ارز تک نرخی برای خوراک این مجتمع وجود دارد علاوه بر این اثرپذیری نرخ خوراک از روند قیمت گاز طبیعی در هابهای بین‌المللی نیز می‌تواند میانگین نرخ خوراک را افزایش دهد.
«شپدیس» طی ماههای اخیر افت‌های مداومی قیمت را تجربه کرده است. «دنیای بورس» در گزارش‌های متعددی از اوایل زمستان سال گذشته به ضعف تولید و همچنین انتظار برای کاهش سودآوری این شرکت همگام با کاهش میزان تولید و علاوه بر این انتظار برای ریزش قیمت اوره اشاره کرد. در شرایط کنونی انتظار برای بازگشایی این نماد وجود دارد. سریال تعدیل‌های منفی سال مالی منتهی به شهریور 96 «شپدیس» همچنان در پیشبینی جدید نیز تکرار شده و سود هر سهم سال مالی 96 از 722 ریال به 618 ریال کاهش یافته است. با وجود اصلاح شدید قیمت «شپدیس» طی سال گذشته همچنان احتمال افت بیشتر قیمتی این سهم وجود دارد. در این میان تشدید فضای منفی در صورتی‌که با سیگنال‌های مثبت از رشد قیمتی اوره به خصوص در فصل سرما و همزمان با رشد قیمت گاز طبیعی در بازار جهانی همراه شود احتمالا نوسانات قیمتی سهم را از کف به دنبال داشته باشد. با این حال رشد پایدار قیمت سهم به شدت به قیمت اوره در بازار جهانی وابسته بوده که در این خصوص توضیحاتی ارائه شد. نسبت قیمت به درآمد کنونی «شپدیس» با پیشبینی سال مالی 97 نزدیک به 7 است که با لحاظ آخرین پیشبینی سال مالی جاری به 8.6 خواهد رسید. این موضوع می‌تواند فشار را بر قیمت «شپدیس» افزایش دهد.