پویا ناظران؛ اقتصاددان

جهش ارزی هفته‌ها و ماه‌های اخیر، همه ما را نسبت به آینده اقتصاد کشور نگران کرده است. قصد این یادداشت کنار هم گذاشتن نگرانی مخالفان افزایش نرخ ارز و ادله مدافعان افزایش نرخ ارز است تا بتوانیم از این تحلیل‌ها در تصویر کردن شرایط اقتصاد کشور در دو سه سال آینده استفاده کنیم. در طول بهار ۹۶، دلار حدود ۳۷۵۰ تومان بود. تا اواخر تابستان به ۳۹۰۰ تومان رسید و نیمه مهرماه از ۴۰۰۰ تومان عبور کرد.

بر مبنای دو مصوبه بانک مرکزی که براساس بندهایی از آیین نامه اجرایی ماده 20 قانون رفع موانع تولید صورت گرفت، در مصوبه اول، این امکان برای واردکنندگان فراهم شده که در صورت تحویل سند حمل به بانک‌های عامل در موعد مقرر، بتوانند با نرخ ارز زمان صدور حواله، تسویه حساب خود را انجام دهند. اما چنین امکانی برای واردکنندگانی که به شکل اعتباری برای کالاهای خود ارز تهیه کردند، وجود ندارد. در مصوبه دوم وضعیت بدهکاران ارزی که از حساب ذخیره ارزی وام گرفته بودند، تعیین تکلیف شده است.

در پی التهابات اخیر بازار ارز، دستورالعمل جدید مدیریت بازار ارز در یک ابلاغیه ۱۶ بندی از سوی هیات‌وزیران منتشر شد. بر مبنای این مصوبه، از این پس نرخ دلار به‌طور یکسان برای همه مصارف ارزی با قیمت ۴۲۰۰ تومان با اعمال محدودیت‌هایی در اختیار متقاضیان قرار خواهد گرفت.

بازار ارز در چند روز گذشته، موج جدیدی از التهاب را تجربه کرد و سکوت مسوولان دولتی و بانک مرکزی، سرانجام با اعلام نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای دلار تک نرخی شکسته شد.

خیلی‌ها از ساعت‌های ابتدایی صبح منتظر عرضه دلار با قیمت ۴۲۰۰ تومان هستند ولی تا این لحظه یعنی حدود ساعت ۱۱ صبح، خبری از عرضه دلار با این نرخ نیست. در حوالی میدان فردوسی تقریبا همه چیز فریز شده؛ خریدارها و فروشنده‌های پرشور دیروز حالا یا با موبایل شان حرف می‌زنند یا نگاهشان به در ورودی صرافی هاست که شاید باز شود و دلار مورد نیازشان را بخرند.

مشاهدات بازار ارز در صبح امروز حاکی از آن است که عملا هنوز این اتفاق نیفتاده و برخی از دستفروشان و دلالان دلار را با نرخ بیش از ۵۵۰۰ تومان عرضه می‌کنند. در میان صرافی‌ها همچنان تعداد زیادی از خرید و فروش دلار خودداری می‌کنند و تنها چند صرافی به شکل محدود که عمدتا صرافی بانک‌ها هستند، دلار می‌فروشند.

گزارش‌های میدانی «ایسنا» نشان می‌دهد روی تابلوی اعلام قیمت‌های این صرافی‌ها براساس آنچه معاون اول رییس جمهوری اعلام کرده، نرخ خرید و فروش دلار ۴۲۰۰ تومان ثبت شده است، اما عملا با این نرخ فروخته نمی‌شود.

پویا جبل‌عاملی؛ اقتصاددان

هفته گذشته، بانک مرکزی در اقدامی مناسب، با پذیرش قیمت بازار، ارز مداخله‌ای خود را بیش از 300 تومان افزایش داد و با قیمت بازار، به صرافی‌های منتخب فروخت. با این اقدام، قیمت بازار تغییر محسوسی نکرد و به شرایط باثبات خویش پس از اجرای بسته بانک مرکزی ادامه داد. در حالی که شاید برای برخی از ناظران، افزایش قیمت ارز مداخله‌ای آن هم به یکباره و به این میزان خود منشا شوکی دیگر در بازار قلمداد می‌شد.

روز گذشته سیاست‌گذار ارزی در یک گام مثبت قیمت دلار در حجم عمده را به انتهای کانال ۴ هزار و ۷۰۰ تومان برد تا هم زمینه‌های رانت و آربیتراژ را در بازار از میان ببرد و هم صف‌های ارزی را خلوت‌تر کند. این در حالی بود که در روزهای گذشته بازارساز عرضه خود را در کانال ۴ هزار و ۴۰۰ تومان قرار داده بود؛ پدیده‌ای که به‌واسطه اختلاف قیمت با بازار غیررسمی زمینه کسب رانت را در بازار فراهم آورده بود.

روز شنبه، دلار آمریکا بر تابلوی صرافی‌های منتخب ۴‌هزار و ۴۹۹ تومان قیمت خورد که ۲ تومان بالاتر از روز پنج‌شنبه بود. این رشد در حالی رخ داد که متقاضیان خرید ارز از سوی این صرافی‌ها کاهش پیدا کرده بودند. بیشتر صرافی‌های عرضه‌کننده ارز اطلاعیه‌ای را چنانکه در گزارش پیشین «دنیای اقتصاد» به آن اشاره شده بود، پشت درب خود درج کرده بودند که فروش ارز را به مسافران محدود می‌کرد.

روز پنج‌شنبه هفته گذشته برخی صرافی‌ها با نصب اطلاعیه‌ای خبر از مشروط شدن فروش دلار دادند. براساس این اطلاعیه، صرافی‌های مذکور اعلام کردند از این پس دریافت دلار منوط به احراز ۶ شرط است. داشتن کارت ملی، پاسپورت، ویزا، بلیت و عوارض خروج از کشور ۵ شرط ابتدایی بودند که به همراه کپی این مدارک برای دریافت ارز لازم بود. در کنار اینها، ارز تنها به مسافرانی تعلق می‌گرفت که از ۳ روز قبل از سفر برای دریافت ارز مراجعه کنند.