اساسنامه و نحوه نرخ گذاری باید تغییر کند

دنیای بورس: در حالی که طی هفته‌های اخیر فضای عمومی بازار بورس نسبت به قبل  بهتر شده و بخشی از شاخص‌ها روندی مثبت را تجربه می‌کنند، بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد وضعیت نهاد‌های مالی بازار سرمایه همچنان نگران‌کننده است. بسیاری از فعالان حوزه مالی معتقدند رشد شاخص‌ها لزوماً به معنای بهبود واقعی ساختار بازار نیست و بخش‌هایی مانند کارگزاری‌ها، هنوز با مشکلات بنیادین مواجه‌اند؛ مسائلی که اگر مورد توجه قرار نگیرد، می‌تواند آینده این صنعت را با ریسک‌های جدی همراه کند.
مونا کابلی فعال صنعت کارگزاری در گفت و گو با ما  با اشاره به سابقه بیش از ۲۱ ساله خود در بازار سرمایه و حدود ۱۴ سال فعالیت مستقیم در صنعت کارگزاری، گفت: کارگزاری‌ها مادر بسیاری از نهاد‌های مالی در بازار سرمایه هستند. بسیاری از ساختار‌های بنیادین صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های سبدگردانی و حتی شرکت‌های تأمین سرمایه از دل صنعت کارگزاری بیرون آمده است. اما امروز این صنعت به‌رغم مسئولیت سنگینی که در بازار بر عهده دارد، با مشکلات ساختاری عمیقی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
به گفته او، طی چند سال اخیر فشار‌های کم‌سابقه‌ای بر کارگزاری‌ها وارد شده است؛ از افت ارزش معاملات و نوسانات شدید بازار گرفته تا رشد سرسام‌آور هزینه‌ها و تغییرات ناگهانی مقررات.
کابلی با اشاره به وضعیت مالی کارگزاری‌ها گفت: برآورد‌ها نشان می‌دهد صنعت کارگزاری در سال گذشته حدود ۵ همت زیان عملیاتی ثبت کرده است؛ رقمی که به‌روشنی می‌گوید مدل درآمدی فعلی بازار قادر به تأمین هزینه‌های واقعی این صنعت نیست. این در حالی است که کارگزاری‌ها علاوه بر نقش مستقیم در معاملات، مسئولیت سنگین خدمات‌رسانی به میلیون‌ها سهامدار را نیز بر عهده دارند.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است: نرخ گذاری درستی در صنعت کارگزاری صورت نگرفته است. توزیع درآمدی میان کارگزاری‌ها و  نهاد‌های دیگر مانند شرکت‌های خدمات دهنده زیرساخت، تامین سرمایه‌ها، سبدگردان‌ها و ...   به خوبی صورت نگرفته است.  
او همچنین از سختگیرانه شدن مقرارت انتقاد کرد و گفت از سال ۹۹ سختگیری‌ها و ریسک‌های صنعت کارگزاری افزایش یافته است و هیچ امکانی هم برای مقابله با این ریسک‌ها وجود ندارد. درآمد صنعت کارگزاری صرفا از طریق کارمزد است که این مسئله هم ارتباط مستقیم با وضعیت بازار سرمایه دارد و از سال ۹۹ درآمد‌های کارگزاری‌ها به شدت کاهش یافت.  
کابلی درباره افزایش شدید هزینه‌های زیرساختی کارگزاری‌ها گفت: بازار سرمایه امروز بدون فناوری معنا ندارد. پشتیبانی از سامانه‌های معاملاتی، امنیت اطلاعات، سرور‌های پرقدرت، سیستم‌های مدیریت ریسک و ابزار‌های نظارتی، همه نیازمند سرمایه‌گذاری مستمر و پرهزینه است. اما وقتی ساختار درآمدی صنعت اجازه ندهد این هزینه‌ها به شکلی منطقی تأمین شود، کارگزاری‌ها ناچار می‌شوند یا از کیفیت خدمات بکاهند یا از لحاظ مالی به مرحله خطر نزدیک شوند.
به گفته این کارشناس، بسیاری از کارگزاری‌ها برای سرپا نگه داشتن سیستم‌ها ناچار به کاهش هزینه‌های دیگر شده‌اند؛ موضوعی که در بلندمدت می‌تواند توان رقابتی و حتی ایمنی مالی آنها را کاهش دهد.
کابلی با اشاره به برخی تصمیمات، گفت: در سال ۱۳۹۹ بخشی از درآمد نقدی کارگزاری‌ها به صندوق توسعه بازار منتقل شد. این تصمیم بدون آن‌که مسیر مشخصی برای استفاده بهینه از این منابع ترسیم شود، اجرایی شد و نتیجه آن کاهش جدی توان نقدی و سرمایه‌ای کارگزاری‌ها بود.
او افزود: آن زمان شاید هدف، حمایت از بازار بود، اما نتیجه جانبی آن ضربه به ساختار مالی کارگزاری‌ها شد. اکنون اثرات همان تصمیم‌ها را می‌بینیم؛ صنعت کارگزاری که باید ستون قدرتمند بازار باشد، امروز با بدنه‌ای ضعیف‌تر و آسیب‌پذیرتر از گذشته مواجه است.
کابلی وضعیت فعلی کارگزاری‌ها را چنین توصیف کرد: کارگزاری‌های بزرگ و فول‌سرویس به دلیل تنوع خدمات و برخورداری از شرکت‌های زیرمجموعه شرایط بهتری دارند، شاید بتوان گفت امروز این شرکت‌ها  در منطقه خاکستری تیره قرار دارند؛ نه در وضعیت بحران کامل، نه در شرایط مطلوب.  
او افزود: اما اگر بخواهیم واقع‌بین باشیم، شرکت‌هایی که تنوع کمتری در حوزه خدمات دارند فقط از ریسک ورشکستگی فاصله گرفته‌اند، اما هنوز وارد فضای امن نشده‌اند. بخش عمده‌ای از کارگزاری‌ها هنوز با ریسک‌های مالی و عملیاتی قابل توجهی مواجه هستند.