دنیای بورس: پس از گذشت بیش از دو دهه، یکی از قدیمیترین موانع معاملاتی بازار سرمایه ایران کنار گذاشته شد. هیاتمدیره سازمان بورس و اوراق بهادار به روز پیش با تصویب حذف حجم مبنا، به محدودیتی ۲۲ساله پایان داد.
تصمیمی که از ابتدای دیماه ۱۴۰۴ اجرایی خواهد شد و بر اساس آن، حجم مبنای تمامی نمادهای پذیرفتهشده در بورس تهران و فرابورس ایران برابر یک سهم تعیین میشود؛ هرچند برخی کارشناسان، معتقد بودند که حذف حجم مبنا باید تدریجی انجام بگیرد. همزمان با این اقدام، مقررات گره معاملاتی نیز از ساختار معاملات حذف خواهد شد؛ اقدامی که میتواند تحرک بازار را افزایش دهد.
صادق توکلی، کارشناس بازار سرمایه، در گفتوگو با ما، با ارزیابی تصمیم سازمان بورس برای حذف حجم مبنا اظهار کرد: از نظر من این اقدام بسیار خوب و سازنده است. ممکن است در بازارهای منفی برخی با این تصمیم مخالف باشند، اما چه در روند مثبت و چه در روند منفی، اثر کلی آن برای بازار مثبت خواهد بود و باعث میشود سهام زودتر به تعادل برسند.
وی با اشاره به اثر این تصمیم بر نقدشوندگی بازار افزود: حذف حجم مبنا به بهبود نقدشوندگی بازار کمک میکند و برای صندوقهای بازارگردان نیز اقدام مثبتی محسوب میشود. در شرایط فعلی و با وجود حجم مبنا، دامنه و حجم مبنای سهام بر اساس یک فرمول واحد تعیین میشود که در برخی موارد باعث میشود شرایط متفاوت شرکتها نادیده گرفته شود و بهاصطلاح «تر و خشک با هم بسوزند».
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: تعداد قابلتوجهی از نمادها به دلیل حجم مبنای بالا، با استقبال کمتری از سوی بازار مواجه بودند. در روندهای مثبت، سرمایهگذاران ترجیح میدادند به سراغ سهامی بروند که حجم مبنای پایینتری دارند و سریعتر به سقف دامنه نوسان میرسند، نه سهامی که برای تکمیل حجم مبنا زمانبر هستند. حذف این محدودیت میتواند تمایل بازار به این دسته از سهام را افزایش دهد.
توکلی با تأکید بر آثار کلی این تصمیم گفت: بهطور خلاصه، این اقدام از دو جهت مثبت است؛ نخست اینکه سهام در روندهای مثبت و منفی سریعتر متعادل میشوند و دوم اینکه سهمهایی که به دلیل حجم مبنای بالا مورد بیتوجهی بازار قرار گرفته بودند، دوباره میتوانند مورد اقبال قرار گیرند.
وی در پاسخ به نگرانیها درباره اثر این تصمیم در شرایط بحرانی یا تنشهای سیاسی و اقتصادی اظهار کرد: اجرای این سیاست مستلزم تقویت همزمان بازارگردانهاست. با حذف حجم مبنا، سهام ممکن است در بازار منفی سریعتر اصلاح شوند و در بازار مثبت نیز با شتاب بیشتری رشد کنند، بنابراین لازم است بازارگردانها از نظر منابع مالی و توان عملیاتی تقویت شوند تا بتوانند هیجانات احتمالی بازار را کنترل کنند.
این کارشناس بازار سرمایه درباره نگرانی از اجرای یکباره این تصمیم نیز گفت: به نظر من حذف حجم مبنا در شرایط فعلی بازار تنش جدیدی ایجاد نمیکند. بازار اکنون در روندی نسبتاً مثبت قرار دارد و اثرات منفی احتمالی در شرایط نزولی هنوز تجربه نشده، اما در مجموع فکر میکنم زمان اجرای این تصمیم مناسب بوده و اقدام درستی انجام شده است.
توکلی در پایان با اشاره به موضوع دامنه نوسان تصریح کرد: حذف کامل دامنه نوسان در شرایط فعلی بازار زود است، اما میتوان دامنه نوسان را بهصورت تدریجی و متناسب افزایش داد. برای مثال، در سهام بزرگ و پرمعامله میتوان دامنه نوسان را به سطوح بالاتر از ۵ درصد رساند تا کشف قیمت به شکل بهتری انجام شود و در سهام کوچکتر نیز این فرآیند بهتدریج اجرا شود.
تبعات حذف یک مانع معاملاتی مهم در بازار بورس
با حذف حجم مبنا بازارگردانها باید تقویت شوند
یک کارشناس بازار سرمایه معتقد است با حذف حجم مبنا، سهام سریعتر به تعادل میرسند و آن دسته از نمادهایی که پیشتر به دلیل حجم مبنای بالا کم اقبال بودند، دوباره میتوانند مورد توجه بیشتر بازار قرار گیرند؛ اما این اقدام نیازمند تقویت بازارگردانها برای کنترل هیجانات احتمالی بازار است.
