به گزارش دنیای بورس، در سال‌های اخیر، موضوع تأمین مالی بنگاه‌ها از مسیر بازار سرمایه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در حالی که ابزارهای بدهی سهم قابل‌توجهی در این حوزه دارند اما کارشناسان معتقدند تقویت بازار اولیه و استفاده از ظرفیت پذیره‌نویسی می‌تواند به شکل‌گیری سرمایه و توسعه فعالیت‌های اقتصادی کمک کند.
در همین زمینه، برای بررسی ابعاد مختلف این روش تأمین مالی، با ابراهیم ابراهیمی، مشاور مالی و فعال بازارهای پولی و سرمایه، گفت‌وگو کردیم تا درباره جایگاه پذیره‌نویسی در ساختار مالی کشور و چالش‌های آن توضیح دهد.
ابراهیمی، درباره روند تامین مالی بنگاه ها از طریق پذیره نویسی گفت: تأمین مالی بنگاه‌ها همواره از دو مسیر اصلی صورت می‌گیرد؛ ابزارهای بدهی و ابزارهای سرمايه اي. در ابزار بدهی، شرکت‌ها با نرخ سود مشخص اقدام به استقراض می‌کنند و بازپرداخت آن ارتباطی با عملکرد شرکت ندارد. در تامین مالی از مسیر ابزارهاي سرمايه اي، عملکرد شرکت مهم تر است زیرا کسی که سهام می خرد و در افزایش سرمایه یا پذیره نویسی شرکت می‌کند، برایش مهم است که عملکرد شرکت چه بوده و چه آینده‌ای در انتظار آن است.
او افزود: در کتب مالی بارها ذکر شده که پذیره نویسی سهام، گران‌ترین نوع تامین مالی است زیرا افرادی که مشارکت می‌کنند، در بلندمدت در سود شرکت شریک می شوند. از طرف دیگر مکانیزم‌های این روش، طولانی‌تر از استفاده از اوراق بدهی است .
ابراهیمی با اشاره به طولانی بودن فرآیند اجرایی پذیره نویسی گفت: در ایران انجام پذیره‌نویسی مستلزم تأیید چندين نهاد ناظر است. به‌طور مثال، بانک‌ها و لیزینگ‌ها باید از بانک مرکزی مجوز بگيرند يا بيمه ها بايد از بيمه مركزي مجوز بگيرند. این موضوع می‌تواند روند کار را چندین ماه تا یک سال به تأخیر بیندازد .
به گفته ابراهیمی موفقیت در پذیره نویسی به چند عامل بستگی دارد. در وهله اول به تجربه و اعتماد سازی موسسان در آن صنعت بستگی دارد. هرچه تركيب موسسان از تجربه خوبي در صنعت برخوردار باشند و يا شهرت خوبي داشته باشند؛ پذيره نويسي موفق تر است. عامل دوم نیز وجود بازار ثانویه فعال است. یعنی اگر رکود در بازار حاکم باشد، پذیره نویسی سخت‌تر انجام می‌شود زیرا اقبال مردم در بازار کمتر خواهد بود و پذیره نویسی دیرتر صورت می‌گیرد. در چنین شرایطی حتی وجود رکن متعهد پذیره‌نویسی نیز نمی‌تواند تضمین‌کننده موفقیت کامل باشد، زیرا متعهد هم در یک بازه زمانی باید آن سهام را واگذار کند. اگر بازار ثانویه فعال نباشد، سهام خریداری‌شده قابل واگذاری نخواهد بود.
او با بیان اینکه نوع فعالیت شرکت نیز در جذب سرمایه‌گذار مؤثر است، افزود: اگر کسب و کار پروژه‌ای و سرمایه‌‌بر باشد، نیاز به سرمایه‌گذارانی با نگاه بلندمدت دارد اما اگر این کسب و کار به سمت بازرگانی پیش برود، سرمایه‌گذارانی با نگاه کوتاه‌مدت‌تر نیز به استقبال آن می‌روند و احتمال جذب منابع بیشتر می‌شود. زیرا مردم به دنبال آن هستند که سرمايه شان زود برگردد. در غیر این صورت باید بازارگردانی فعال روی سهم وجود داشته باشد که ریسک نقدشوندگي به سهامداران منتقل نشود.
به باور این کارشناس، تقویت بازار اولیه از طریق پذیره‌نویسی، یکی از الزامات توسعه اقتصادی است. او اظهار کرد: در کشورهای پیشرفته، بورس محل تشکیل سرمایه است؛ جایی که مردم با مشارکت در پذیره‌نویسی‌ها، منابع مالی لازم برای ایجاد یا توسعه کسب‌وکارها را فراهم می‌کنند. اما در ایران بازار اولیه هنوز رشد کافی نداشته و بیشتر تمرکز بر بازار ثانویه است.
ابراهیمی تأکید کرد: از سوی دیگر شاهد آن هستیم که در زمان رشد بازار ثانویه، عرضه اولیه‌های محدودتری داشتیم و توجه جدی به بازار اولیه نمی‌شود. همچنین زمانی که بازار در رکود است، به محض ارائه یک عرضه اولیه، هجمه‌های افکار عمومی علیه بورس و فرابورس شکل می‌گیرد، زیرا مسیر پول را از سمت و سوی بازار سهام که عمق کمی دارد، به سمت یک عرضه جدید می‌برد. اما این هجمه‌ها درست نیست، بورس محلی برای تشکیل سرمایه است و البته بايد با توجه به شرايط حاكم بر بازار، منظم صورت پذيرد.. بنابراین تشکیل بازار اولیه ضروری و حیاتی است و به بزرگ شدن بخش واقعی اقتصاد نیز کمک می‌کند، زیرا یک بیزنس را توسعه می دهد و یا خلق می کند و جذابیت بیشتری برای کسب و کارها کمک ایجاد می‌کند. رشد بازار اولیه به تنوع شرکت‌های بورسی و در نتیجه، تنوع سبد سرمایه‌گذاران نیز کمک می‌كند. همچنين ابزارهاي لازم براي توسعه بازار اوليه بايد طراحي شود مثلا توجه به صندوق هاي سرمايه گذاري متمركز بر شركتهاي عرضه شده در بازار اوليه و نيز SPACها هم لازم است.
ابراهیمی درباره شرایط ورود شرکت‌ها به فرآیند پذیره‌نویسی، گفت: قانون الزام مشخصی برای ورود شرکت‌ها ندارد، اما باید طرح کسب‌وکار شفاف و مشخصی ارائه دهند و در صورت نیاز، مجوزهای لازم از نهادهای ناظر را کسب کنند.
در گفت‌وگو با دنیای بورس بررسی شد
مسیر دشوار پذیره نویسی در ایران؛ از اعتمادسازی تا چالش‌های بازار ثانویه
به گفته کارشناسان، هرچند پذیره‌نویسی گران‌ترین شکل تأمین مالی است، اما در بلندمدت می‌تواند به رشد واقعی اقتصاد کمک کند. یک فعال بازار سرمایه می‌گوید: «بازار اولیه ایران هنوز به اندازه کافی فعال نیست و تمرکز بیش از حد بر بازار ثانویه، مانع از شکل‌گیری سرمایه در بخش واقعی اقتصاد شده است.»
