علیرضا توکلی کارشناس بازار سهام در یادداشتی در دنیای اقتصاد نوشت: دستورالعمل حجم‌مبنای پویا در بازار پایه فرابورس از شنبه ۱۹مهرماه اجرا شد و حجم مبنای ۶۰درصد نمادهای این بازار به یک برگه سهم تبدیل شد تا پس از چندین ماه، نمادهای عمدتا درگیر در صف فروش و بعضا صف خرید، شاهد تحرکاتی در معاملات روزانه باشند.
هم زمانی این رویداد با حال خوب بازار سبب شد بسیاری از صف‌های فروش جمع شده و جای خود را به تعادل یا صف خرید بدهند و از سویی هم برخی از فعالان بازار را پس از دوسه‌سال دوری از این بازار رنگارنگ (تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز)، به آشتی مجدد ترغیب کند. برای برخی هم خاطره ده سال پیش زنده شد که مدیران فرابورس،بازار پایه را با دامنه نوسان ده درصدی و حجم مبنای یک، از تمام تابلوهای بازار اصلی بورس و فرابورس جذاب‌تر کردند. اینک هم محافظه‌کاری مدیران سازمان بورس در ابقای دامنه نوسان و حجم‌مبناهای سنگین مربوط به شرایط جنگی در تابلوهای اصلی بورس و فرابورس، وضعیت اندکی مشابه آن زمان را پیش آورده است.
درحال‌حاضر محاسبه حجم‌مبنای پویا در پایان هر هفته برای هفته بعد تعیین شده و در طول هفته نیز تغییر نمی‌کند. آنچه در این سه هفته دیدیم آن بود که در هفته اول بسیاری از نمادهایی که حجم مبنای یک گرفتند، رشد (یا افت) متناسب با حجم خریدار(یا فروشنده) داشتند، و برای تعیین حجم‌مبنای هفته دوم اگر تغییر قیمت‌شان متناسب با حجم شناوری سهم بود حجم مبنای یک برایشان تمدید وگرنه به حجم مبنای قبلی برمی‌گشتند و عمدتا هم در دسته دوم قرار گرفتند.
در تعیین حجم مبنای هفته سوم نیز به‌همین شکل براساس معاملات هفته دوم محاسبه انجام شد، یعنی اگر میزان معاملات نسبت به شناوری سهم در هفته دوم قابل‌توجه بود دوباره با یک شدن حجم مبنا در هفته سوم اجازه رشد قیمتی (یا افت قیمتی) به سهم داده‌شد و گرنه با حجم‌مبنای متناسب با شناوری سهم از تغییرات قیمتی ناهنجار جلوگیری شد. به‌بیان‌دیگر با اعمال این فرمول اولا رشد یا افت قیمت سهم متناسب با میزان شناوری سهم خواهد بود و نه کل تعداد برگه‌سهم و ثانیا حجم مبنا براساس میزان معامله سهام(استقبال بازار) تعیین می‌شود و درمجموع اقدام قابل تقدیری از سوی مدیران فرابورس بود.
شرکت ورزشی فرهنگی پرسپولیس صورت‌های مالی منتهی به پایان خرداد امسال را منتشر کرد که در آن حدود ۳۶ تومان زیان ساخته و درنتیجه زیان‌انباشته‌اش از سرمایه حدود یک همتی بالاتر رفت. ده درصد سهام پرسپولیس در اسفند ۱۴۰۰ به خاطر فشار کنفدراسیون فوتبال آسیاو با تلاش مضاعف رئیس سازمان خصوصی‌سازی وقتبا قیمت حدود ۳۳۸ تومان به عموم عرضه شد که از آن استقبالی نشد و نهایتا با فشار روی برخی از حقوقی‌های وابسته به دولت از روی تابلو جمع شد. قیمت فعلی سهم حدود نصف قیمت عرضه، بدون هیچ سودی در طی بیش از سه سال بوده‌است.
اردیبهشت سال گذشته هم ۸۵ درصد آن به بانک‌های طلبکار از دولت واگذار شد که این بانک‌ها حدود ۱.۵ همت برای تیم هزینه کردند و اینک قصد دارند تا در افزایش‌سرمایه‌ای که خرداد امسال به جریان انداختند، به عنوان مطالباتشان تبدیل به سرمایه کنند. این افزایش‌سرمایه فعلا با عدم موافقت سازمان خصوصی‌سازی به نتیجه نرسیده‌است. مجمع سالانه پرسپولیس در روز آخر مهرماه برگزار و به حدنصاب نرسید.
درباره باشگاه استقلال هم در مجمع سالانه هلدینگ خلیج‌فارس(فارس) در آخرین روز مهرماه در پاسخ اعتراض برخی سهامداران به باشگاه‌داری این هلدینگ، مدیرعامل فارس گفت رویکرد وی کسب درآمد از این باشگاه بوده و به هزینه‌کرد برای آن به عنوان مسوولیت اجتماعیمعتقد نیست.
بانک قرض‌الحسنه رسالت (وسالت) با چندماه تاخیر، صورت‌های مالی پایان اسفند سال گذشته خود را منتشر و با زیان ۵۲ تومانی سهامداران را شوکه کرد، چون در دوره مشابه گذشته ۲۲۳ تومان سود ساخته بود. درآمد عملیاتی بانک که سال ۱۴۰۲ بیش از ۴.۵همت بود، تقریبا نصف شده و هزینه‌ها هم، نیم همت افزایش یافته و برای اولین‌بار بالای ۶۰۰میلیاردتومان هزینه مالی به صورت سودوزیان اضافه شده تا به این وضعیت برسد.
هزینه مالی مزبور، جرایم بانک مرکزی بابت اضافه‌برداشت از خزانه است که ممکن است یک‌سوم آن بخشیده شود که البته چندان از زیان وارده نخواهد کاست. در مجمع دوسال پیش وسالت، مدیرعامل وقت انجام کار نیک قرض‌الحسنهو رسیدگی به مشتریانرا ترجیح هیات مدیره(حتی نسبت به سهامداران) در اقدامات خود دانست که اعتراض زیادی از سوی سهامداران در همان جلسه و پس از آن برانگیخت و البته منجر به توضیح بعدی ایشان شد.
ممکن است برخی از سهامداران صورت‌های مالی اخیر را ناشی از آن بی‌مهری(حداقل کلامی) به حقوق سهامداران بدانند. البته باید دانست که براساس استانداردهای بانکداری در دنیا، سهامداران باید در خط‌مقدم زیان‌های احتمالی به بانک قرار گیرند و بیشترین حاشیه امن مربوط به مشتریان بانک است. وسالت در نیمه مرداد مجمع سالانه را باوجود آماده نبودن صورت‌های مالی برگزار کرد که به حدنصاب نرسید و هنوز تاریخ مجمع جدید اعلام نشده است.
اشاره ناظران به ارزش ذاتی
ناظر بازار سرمایه مدتی است که در برخی از نمادها پیغامی را به بازار مخابره می‌کند تا متقاضیان محترم ارزش ذاتی و شفاف‌سازی منتشره در سامانه کدال را در تصمیمات خود لحاظ کنند». البته متقاضیان محترم برای مشاهده ارزش ذاتی شرکت‌ها به جایی ارجاع داده نمی‌شوند و تنها برداشت خواننده این پیام آنست که باید به هشدار ناظر درباره رشد بیش از حد قیمت نمادتوجه کرده و خود را آماده خروج از این سهم کند! جالب اینجاست که این هشدار درباره نمادهایی که افت بیش از حد داشته‌اند و احیانا از ارزش ذاتی خود (به سمت پایین) فاصله گرفته‌اند، نمایش نمی‌یافت اما دو سه هفته‌ای است که این کار هم صورت می‌گیرد.
در بازار پایه اگر پیغام ناظر معطوف به رشد بیش از حد قیمت باشد، ممکن است نماد یک یا چند روز بعد از صدور هشدار به تشخیص فرابورس برای حداکثر یک یا دو هفته بسته شود. اگر پس از بازگشایی، خریداران از دوروبر تابلوی نماد متفرق نشوند، ناظرین بازار پایه یک شگفتانه ویژه دارند که ویژه خودشان است و ناظران بورس و تابلوهای اصلی فرابورس هم نمی‌توانند از آن بهره بگیرند.
این شگفتانه افزایش حجم مبنای نماد به یک درصد سرمایه است که در بازار پایه با شناوری خاص خود، تفاوتی با بستن نماد ندارد. آخرین مورد این فرآیند درمورد شرکت پرحاشیه پلی اکریل ایران از دو هفته پیش به اجرا گذاشته شد. این شرکت که طی چندین ماه روند نزولی داشت در یکی دوماه اخیر با خریدهای مکرر یکی از فعالان حقیقی بازار و کد وابسته‌اش، حدود پنجاه درصد رشد کرد (و البته هنوز ۳۰ درصد با سقف چندساله اخیر خود فاصله داشت) و بنابر دیدگاه ناظر، از ارزش ذاتی خود فاصله گرفت و از آن روز تابلویی با صف فروش نسبتا سنگین و برخی روزها هم حجم معاملات قابل‌توجه بدون تاثیر زیاد در قیمت پایانی را به نمایش گذاشت. البته دو روز هم احتمالا با زور بازیگران سهم بیشتر از حجم مبنای حدود سیصدمیلیون برگه‌ای در صف خرید معامله شد اما دوباره صف‌فروش به سراغ نماد آمد.
فرابورس از مدیران شرکت هم پرسید که چرا قیمت سهام‌تان رشد یافته که آنها هم در پاسخ گفته‌اند که یکی از قراردادهای مهم شپلی با زیرمجموعه‌اش یعنی نماد شمواد(تولید مواد اولیه الیاف مصنوعی) تعیین تکلیف شده و در نیمه دوم شهریور در کدال منتشر شده است. برای دوقفله کردن نماد، ناظر حتی رفع گره را هم با همین حجم مبنای یک درصد سرمایه امکان‌پذیر می‌داند که عملا به معنی انجماد تابوی سهم است.
نشاط پویادر بازار پایه
اجرای دستورالعمل تازه «حجم‌مبنای پویا» در بازار پایه فرابورس، تحرک را به نمادهای راکد برگرداند و بسیاری از صف‌های فروش را جمع کرد؛ تغییری که یادآور روزهای پرنشاط دهه گذشته این بازار است.
