برای مثال سهم هایوب از سقف تاریخی خود (مرداد 99) تا کنون 35 درصد فاصله دارد. با ورود به سال 1402، درصورتیکه عدماطمینان کاهشیافته است، اما قیمت برخی سهام مانند ثشاهد همچنان فاصله زیادی با سقف قیمتی خود دارد. اما تا به امروز بورس توانسته است تا حدودی به رونق قبل بازگردد و شاخص کل به سقف تاریخی خود نزدیک شده است.
برای مثال سهم ایران تایر با نماد پتایر در سال 1401 حدود 180درصد با قیمت سقف تاریخی خود در سال 99 فاصله داشت اما اکنون در ابتدای سال 1402 با بیش از 130 درصد افزایش، این میزان به 22 درصد کاهش یافته است. اما آیا اعتماد به سرمایهگذاران و بازار بورس برگشته است؟ آیا میتوان سال 1402 را سال رشد بورس دانست؟
عوامل مؤثر بر بورس
بازار سهام یک محیط بسیار نوسانی است که در آن قیمت سهام دائماً در نوسان است. همین نوسان قیمت سهام، سرمایهگذاری در بورس را مخاطرهآمیز میکند. در سال 99 بورس رشد عجیبی داشت و شاخص از کانال بلند مدتی جدا شد و نهایتاً اواخر سال 1400 مجدد به کانال قیمتی بازگشت. قیمت سهام نیز با رشدهای بسیار خوبی همراه بودند. برای مثال سهم ثشاهد از ابتدا تا اواسط سال 99 بالای 2000 درصد بازدهی داشته است.
نمیتوان عملکرد آینده بازار سهام را دقیق پیشبینی کرد. همین امر موجب بیدار نگه داشتن سرمایهگذار میشود که آیا در سهمی سرمایهگذاری کند یا خیر. اما چه چیزی بر بازار سهام آنقدر تأثیر میگذارد که همچنان در نوسان است؟ وقتی صحبت از بازار سهام میشود، عوامل متعددی بر قیمت سهام و در نهایت شاخص تأثیر میگذارد که در تحلیل بازار باید آنها را در نظر داشت و عبارتند از:
عملکرد صنعت
اغلب، قیمت سهام شرکتهای یک صنعت همزمان با یکدیگر حرکت میکند. این به این دلیل است که شرایط بازار بهطورکلی بر شرکتهای همان صنعت تأثیر میگذارد. برای مثال خبر مثبت برای گروه اطلاعات و ارتباطات، علاوه بر تأثیرگذاری بر سهم های وب، بر سهام همگروه آن مانند اپرداز و اوان نیز تأثیرگذار است.
اما گاهی اوقات اگر شرکتها برای همان بازار رقابت کنند، قیمت سهام یک شرکت از یک خبر بد برای رقیب خود سود میبرد.
احساسات سرمایهگذار
احساسات یا اعتماد سرمایهگذار میتواند باعث بالا یا پایینرفتن بازار و افزایش یا کاهش قیمت سهام شود. جهت کلی بازار سهام میتواند بر ارزش سهام تأثیر بگذارد.
عرضه و تقاضا
یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار بر بازار سهام، عدم تعادل بین عرضه و تقاضا است که منجر به افزایش یا کاهش قیمت سهام میشود.
برای مثال با گرانشدن لاستیک و یا کم شدن عرضه آن، تقاضا و قیمت سهام گروه لاستيك و پلاستيك، مانند ایران تایر نیز افزایش مییابد.
نرخ بهره
بانک مرکزی میتواند نرخ بهره را افزایش یا کاهش دهد تا اقتصاد کشور را تثبیت یا تحریک کند که سیاست پولی شناخته میشود. اگر شرکتی برای توسعه و بهبود کسبوکار خود پول قرض کند، نرخ بهره بالاتر بر هزینه بدهی آن تأثیر میگذارد. این میتواند سود شرکت و سود سهامی که به سهامداران میپردازد را کاهش دهد. در نتیجه قیمت سهم کاهش یابد و در زمان نرخهای بهره بالاتر، سرمایهگذاریهایی که سود پرداخت میکنند، برای سرمایهگذاران جذابتر هستند.
چشمانداز بازار بورس در ایران
باتوجهبه اینکه دولت کنترل زیادی بر بازار سرمایه دارد و این بازار بسیار تحتتأثیر تصمیمات دولت قرار گرفته است، رشد بورس نسبت به بازارهای موازی کمتر بوده است اما انتظار میرود در سال 1402 این روند بهبود یابد.
در حال حاضر با عدم وجود تکنولوژی جدید و تحریمها، اما صنایع با نرخهای فروش صعودی و شرکتها با افزایش تولید و فروش (مقداری و ریالی) همراه هستند. علاوه بر این، صنایعی مانند پتروشیمی، سیمان و فولاد از قیمتگذاری دستوری خارج شدند و محصولات خود را در بورس کالا به قیمت روز بفروش میرسانند، همین موضوع موجب رشد صنایع شده است که توانسته چشمانداز مناسبی را برای بازار سرمایه ایران فراهم آورد و موجب سوقدادن نقدینگی به بازار بورس شده است.
چشمانداز بازار بورس در ایران حاکی از آن است که در سال 1402 در صورت کاهش تنشهای سیاسی در کشور و تثبیت نرخ دلار، انتظار بهبود عملکرد بازار سرمایه نسبت به بازارهای موازی وجود دارد.
درصورتیکه شرایط اقتصاد جهانی پایدار و قیمت کامودیتیها در سطح بالا باقی بماند، انتظار افزایش سودآوری شرکتهای کامودیتی محور وجود دارد که در قیمت سهام تأثیرگذار خواهد بود. چون بازار تحتتأثیر سهام بزرگ است، شاخص نیز افزایش مییابد که موجب بهبود کلی بازار میشود که این امر خود موجب فضای بهتری برای سهام و صنایع کوچکتر و غیردلاری نیز خواهد شد.
بالعکس اگر عاملی مانند احیا برجام موجب ثبات و یا کاهش قیمت دلار و کالاهای اساسی شود، اثر عکس بر سهام دلاری بازار و شاخص بورس خواهد داشت. در این صورت، سهام گروههای غیردلاری (خودرو و بانک و...) بازدهی بهتری خواهند داشت و احتمالاً به گروههای پیشرو بازار تبدیل خواهند شد.
اما با وجود تورم که ناشی از کسری بودجه است، احتمال کاهش قیمت دلار کمتر است و انتظار میرود گروههای پتروشیمی، پالایشگاهی، فلزات و معادن عملکرد مثبتی داشته باشند. به عبارتی در حال حاضر که بورس یکی از بازارهایی است که نسبت به بازارهای موازی خود عقبمانده است، درصورتیکه بتواند موجب جلباعتماد سرمایهگذاران شود، میتوان بورس را در سال 1402 سپر تورمی دانست که موجب حفظ سرمایه مردم خواهد شد.
در پایان
سرمایهگذاری در بازار سهام به دلیل نوسانات بازار میتواند مخاطرهآمیز باشد، اما بازده آن نیز بیشتر از سایر ابزارهای سرمایهگذاری است. بااینحال، میتوان عاقلانه با یک پرتفوی متنوع سرمایهگذاری کرد تا زیان را به حداقل رساند. بنابراین، درک عوامل مؤثر بر بازار سهام مهم است.
با وجود عدماطمینان در مورد سال جدید، با یک چشمانداز محتاطانه به نظر میرسد روندهای بلندمدت و هنجارهای سرمایهگذاری در حال تغییر هستند. در حالت واقعبینانه اگر شاخص بورس روی میانه کانال 50 هفته حرکت کند (انتهای سال 1402) به عدد 3.700.000 واحد خواهد رسید و انتهای کانال حرکتی شاخص در انتهای سال 1402 را میتوان 2.800.000 واحد در نظر داشت.