مقایسه عملکرد شاخص کل و هم وزن بورس / ریسک و بازدهی نماد‌های سنگین و سبک

به گزارش اکوایران؛ شاخص‌های بورسی در بورس های جهان به عنوان دماسنج بازار شناخته می‌شوند. بورس تهران نیز مشابه سایر بازار اوراق بهادار از شاخص هایی خود برای سنجش ارزیابی بازار استفاده می کند. بورس تهران در حال حاضر 5 شاخص اصلی به جز شاخص های فرابورسی دارد. این 5 شاخص عبارتند از: شاخص کل، شاخص کل هم وزن، شاخص قیمت، شاخص قیمت هم وزن و شاخص سهام آزاد شناور. در این گزارش توجه ما بر بازدهی دو شاخص ابتدایی است. بازدهی شاخص کل و هم وزن در بازه زمانی ماهانه و فصلی بررسی می شود. نکته‌ای که در ارزیابی بازدهی این دو شاخص مورد توجه ما قرار گرفته؛ نسبت بازدهی شاخص کل هم وزن به شاخص کل است. شاخص کل، قیمت سهام بازار را تعدیل شده به سود نقدی با وزن هر سهم نشان می دهد. شاخص کل هم وزن نیز همین قیمت تعدیل شده را با وزن برابر نشان می دهد. به همین دلیل تأثیر سهام‌های سنگین یا به اصطلاح شاخص ساز در شاخص کل بیشتر است و سهام های سبک نیز در شاخص کل هم وزن تأثیر بیشتری به نسبت شاخص کل دارند. تفاوتی که بین شاخص کل و شاخص قیمت وجود دارد؛ تعدیل نسبت به سود نقدی است.

بازدهی فصلی شاخص کل و هم وزن از ابتدای سال 1397

شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال 1397 تا انتهای پاییز امسال هزار و 454 درصد افزایش تراز داشته است. شاخص کل هم وزن نیز در این مدت 2 هزار و 480 درصد رشد تراز تجربه کرده است. با توجه به بازدهی این دو شاخص از ابتدای سال 97، شاخص هم وزن 70 درصد بیشتر از شاخص کل بورس تهران رشد تراز داشته است.

روند فصلی بازدهی این دو شاخص نشان می دهد که از زمستان سال 97 نسبت بازدهی شاخص هم وزن به شاخص کل در حالی که بازدهی بازار مثبت بوده، به بیش از 1.5 رسیده و این روند تا زمستان سال 98 ادامه داشته است. این نسبت در صورتی که بیش از 1 باشد؛ نشان دهنده بازدهی بیشتر سهام‌های سبک بازار نسبت به شاخص ساز‌ها است. در بهار و تابستان 99 که بورس تهران با رشد قابل توجه‌ای همراه بود؛ بازدهی سهام های سنگین بازار بیشتر از سهام های سبک شد و در پاییز و زمستان همین سال نیز اصلاح شاخص کل، باعث ریزش بیشتر شاخص ساز ها نیز شد.

از این روند می‌توان نتیجه گرفت؛ در صورتی که یک روند صعودی با بازدهی بیشتر بخشی از بازار همراه باشد، در اصلاح همان روند نیز بازدهی منفی آن بخش بیشتر است. البته باید به اصلاح های عقب افتاده بازار نیز توجه کرد. برای مثال بازدهی بالای شاخص هم وزن در سال 98 که اصلاحی برای آن شکل نگرفته بود؛ در سال 1400 تأثیرگذار شد. در بهار 1400 بازدهی منفی شاخص هم وزن بیشتر بود و در تابستان نیز بازدهی مثبت آن کمتر شد. پاییز و زمستان این سال نیز همین رویه را تکرار کرد به شکلی که در پاییز 99 شاخص هم وزن 16.2 درصد افت تراز داشت و شاخص کل تنها 4.9 درصد افت تراز کرد. در سال جاری و سه فصل طی شده از آن،  نوبت به سهام های سبک بازار رسیده است. در این مدت نسبت بازدهی هم وزن به کل در فصل های صعودی بازار بیش از یک بوده و در تابستان که بازار با افت تراز مواجه بود؛ این نسبت 55 صدم بوده است.

روند بازدهی ماهانه شاخص کل و هم وزن

بورس تهران پس از مدت ها رکود، از اواخر بهمن سال قبل اندکی به خود تکان داد. شاخص کل از ابتدای اسفند 1400 روندی صعودی در پیش گرفت و این روند را تا اواخر اردیبهشت ماه ادامه داد. مسئله قابل توجه در این روند، بازدهی بالای سهام های سبک بازار بود. این اتفاق را می‌توان نشأت گرفته از افت تراز بیشتر هم وزن به نسبت شاخص کل در سه فصل ابتدای سال 1400 دانست. با این وجود پس از روند صعودی اسفند سال قبل و بهار و اردیبهشت ماه امسال اصلاحی که شکل گرفت، در ابتدا باعث افت تراز بیشتری در شاخص کل هم وزن شد. این اصلاح که در نمودار زیر می توانید آن را مشاهده کنید؛ نکات زیادی را در خود جای داده است. خرداد و تیر ماه که ماه های اولیه اصلاح بودند؛ کاهش تراز بیشتری را برای سهام های سبک درپی داشتند. این روند در مرداد و شهریور امسال ادامه نیافت و در این دو ماه شاخص کل بازار افت تراز بیشتری را تجربه می کرد. نسبت بازدهی هم وزن به شاخص کل که از ابتدای اسفند ماه روندی صعودی به خود گرفته بود، در اردیبهشت ماه شکست و تا شهریور ماه نزول کرد. در مهر ماه با شکست این روند نزولی، بازدهی منفی هم وزن بیشتر از شاخص کل شد اما می‌توان همین اتفاق را یک جریان برای بازگشت روند بازار نیز دانست. در آبان ماه بازار برگشت و آذر ماه نیز بازدهی بازار مثبت بود.

روند بازدهی شاخص کل و شاخص کل هم وزن نشان می دهد که نوسانات سهام های سبک بازار بیشتر از نوسانات نماد های شاخص ساز هست. این مسئله نشان دهنده ریسک بیشتر سرمایه گذاری در نماد های سبک بوده که به خودی خود باعث افزایش بازدهی مورد انتظار سرمایه گذاران در سهمام های سبک به نسبت سهام های سنگین است. بازدهی شاخص کل و شاخص کل هم وزن از ابتدای سال 97 نیز به ما نشان داد که این انتظار به وقوع پیوسته است. در ارتباط با چشم انداز پیش روی بازار می‌ توان گفت که با شکست روند صعودی نسبت بازدهی این دو شاخص باید منتظر بازدهی منفی ماهانه بورس تهران باشیم. از سوی دیگر با توجه به بازدهی بالای سهام های سبک بازار و عقب ماندگی سهم های سبک، احتمال تغییر جریان و افزایش بازدهی شاخص سازان نیز وجود دارد.