توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در نوامبر سال گذشته (حدود دو ماه قبل) خوش‌بینی زیادی را درباره بازگشت تعادل به بازار نفت ایجاد کرد. امری که سبب شد در نیمه دسامبر 2016، اختلاف میان قراردادهای آتی 6 ماهه و 12 ماهه سال 2017 (یعنی قراردادهای ژوئن (ماه ششم) و دسامبر (ماه دوازدهم)) به صفر برسد.
به زمانی که قیمت نفت قرارداد بلندمدت (مثلا 12 ماهه) بیشتر از قیمت قرارداد کوتاه‌مدت (مثلا 6 ماهه) باشد وضعیت کنتانگو (contango) گفته می‌شود که نشان از مازاد عرضه در بازار نفت دارد. تخلیه اختلاف بین قیمت این قراردادها نشانه‌ای بود مبنی بر این که بازار انتظار متعادل شدن عرضه و تقاضای نفت را دارد و به تدریج انگیزه‌ای برای ذخیره‌سازی نفت باقی نمی‌ماند و موجودی نفت‌های تجاری کاهش می‌یابد.
اکنون اما اختلاف میان این دو قرارداد به حدود یک دلار رسیده که معنای آن بازگشت نسبی شرایط کنتانگو است. هرچند اختلاف قیمت کمتر از یک دلار، هزینه‌های ذخیره‌سازی نفت را جبران نمی‌کند و هنوز هم می‌توان انتظار کاهش مازاد عرضه نفت را داشت، اما بازگشت نفت شیل ابهامی است که مجددا می‌تواند مانعی در برابر رشد قیمت نفت شود.
چهار پیامد بازگشت سریع شیل
بررسی‌ها نشان می‌دهد در ماه مه 2016 تعداد دکل‌های حفاری به کف خود رسید و از آن زمان تا کنون با حدود 80 درصد رشد تعداد دکل‌های نفت شیل به 566 مورد رسیده است. هرچند این رقم نسبت به اوج تعداد دکل‌ها که 1609 مورد در سال 2014 بود رقم کمتری است، اما افزایش بهره‌وری تولیدکنندگان شیل باعث شده، تولیدات نفت آمریکا افت محسوسی نداشته باشد. به طوری که اوج تولیدات روزانه شیل 9 میلیون و 610 هزار بشکه در روز بوده است که طی هفته گذشته به 8 میلیون و 961 هزار بشکه در روز رسیده است.
این امر تاکید می‌کند با چرخش روند تعداد دکل‌ها، آمادگی زیادی برای افزایش تولیدات نفت در آمریکا وجود دارد. موضوعی که اگر تسریع شود، در ابتدا باعث ریزش قیمت نفت خواهد شد. در ادامه نیز باعث می‌شود توافق اوپک و غیر اوپک بعد از 6 ماه تعیین‌شده تمدید نشود و حتی زودتر از آن برهم بخورد. سومین پیامد بازگشت تولیدکنندگان آمریکایی، احیای استراتژی حفظ سهم بازار میان تولیدکنندگان نفت است که به معنای تولید بدون مرز آنها در آینده و ریزش بیشتر قیمت‌ها است. مساله چهارم نیز، رشد تولیدات گاز است که همگام با تولیدات نفت شیل انجام خواهد شد و بر قیمت گاز نیز اثر منفی دارد.
شیل بازار نفت را غافل‌گیر می‌کند؟
در این خصوص، پیش‌بینی‌ها از رشد تولیدات شیل متفاوت است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) رشد 300 هزار بشکه در روز را برآورد کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی افزایش 170 هزار بشکه‌ای و وزیر نفت عربستان سعودی رشد 200 هزار بشکه‌ای را برای تولیدکنندگان شیل پیش‌بینی کرده‌اند.
اگر میزان افزایش تولیدات شیل بین 200 تا 300 هزار بشکه باشد، به راحتی با رشد تقاضای بازار نفت جبران شده و اوپک نباید نگران این موضوع باشد. با این حال، عملکرد تولیدکنندگان شیل همواره بازار را غافل‌گیر کرده است و اکنون دستیابی به رشد 500 هزار بشکه‌ای تولیدات روزانه امری کاملا ممکن است. مساله‌ای که روند کاهش موجودی نفت در نیمه سال 2017 را کُند خواهد کرد و بر قیمت‌ها فشار می‌آورد.
