تیغ قیمت‌گذاری
- سیامک شمس کلاهی | کارشناس بازار سرمایه
صنعت تولید قند و شکر پس از صنعت نساجی از قدیمی‌ترین صنایع کشور محسوب می‌شود و تولید شکر به عنوان یک محصول استراتژیک به دلیل داشتن سهم قابل ملاحظه در تولید و اشتغال بخش‌های صنعت و کشاورزی، همواره مورد توجه دولت بوده است.
با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی در نقاط مختلف جهان، شکر عمدتا از دو محصول چغندر قند و نیشکر استحصال می‌گردد و بزرگترین تولیدکنندگان جهانی این محصول درحال حاضر برزیل و هند با تولید حدود ۴۰ درصد شکر مصرفی جهان هستند.
شکر به عنوان ماده غذایی انرژی‌زا که به لحاظ داشتن مزه و طعم مناسب، مصرف آن در کشور و جهان همواره رو به افزایش بوده است و علاوه بر مصرف خانگی به عنوان ماده اولیه در صنایع بسیاری چون شیرینی، شکلات، بیسکوییت، بستنی و نوشابه‌سازی استفاده می‌شود.
حلقه ارتباطی
صنعت تولید قند و شکر به عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع تبدیلی کشاورزی از مهم‌ترین حلقه‌های ارتباطی بخش کشاورزی و بخش صنعت و بخش بازرگانی محسوب می‌شود. مصرف شکر دارای تقاضای سالانه داخلی حدود ۲/ ۲ میلیون تن است و از آنجا که تولید داخل به طور کامل جوابگوی میزان تقاضای بازار نیست، حداکثر ۹۰ درصد مصرف داخلی یا حدود ۲ میلیون تن توسط تولیدات داخلی چغندر و نیشکر قابل تامین و فاصله بین تولید و مصرف با واردات شکر تامین می‌شود.
با توجه به روند افزایشی تولید این محصول استراتژیک و در صورت اتخاذ سیاست‌های صحیح و مناسب حمایتی، انتظار رسیدن تولید شکر به خودکفایی و عدم نیاز به واردات دور از ذهن نیست. به دلیل اهمیت تامین نهاده‌های تولید یعنی چغندر و نیشکر در چرخه تولید شکر، این صنعت دارای وابستگی شدیدی به بخش کشاورزی بوده و توانایی‌ها یا مشکلات در زمینه تولید محصولات، به شدت بر این صنعت تاثیر می‌گذارند.
سهم هر یک از نهاده‌های چغندر قند و نیشکر در میزان تولید شکر در کشور برابر ۵۲ و ۴۸ درصد است. از محصولات جانبی این صنعت می‌توان به ملاس، الکل و تفاله به منظور تغذیه دام اشاره کرد.
عوامل اثرگذار
از مهم‌ترین عوامل اثرگذار دیگر بر این صنعت، میزان تعرفه و مقدار واردات شکر و سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری دولت برای مواد اولیه و محصولات این صنعت است. از آنجا که در زمان وفور دلارهای نفتی، دولت‌ها برای پایین نگه داشتن قیمت کالاها اقدام به عرضه دلار جهت واردات کالاهای اساسی به قیمت پایین می‌کنند، شکر تولید داخل از لحاظ قیمتی توانایی رقابت با محصولات وارداتی را ندارد و در زمان‌هایی که واردات بیش از نیاز داخل صورت می‌پذیرد، مشکلات صنعت تشدید می‌شود و در زمان تنگناهای ارزی و افزایش قیمت دلار، واردات کاهش و تولید افزایش می‌یابد و شکاف بین تولید و مصرف کاهش و به سمت موازنه یا تعادل نسبی سوق می‌یابد.
در صورت تشدید روند کم آبی و خشکسالی در کشور، تولید و مصرف به تعادل نرسیده و عدم موازنه بین تولید و مصرف تشدید پیدا خواهد کرد. بنابراین برای نیل به ثبات و تولید بیشتر، سیاست‌های کلان دستگاه‌های دولتی باید به دقت بررسی و اعمال شوند.
همچنین با توجه به اینکه قیمت نهاده‌ها و محصول، هر دو در این صنعت دستوری بوده و توسط دولت تعیین می‌شوند، شرکت‌های فعال در این صنعت امکان و انگیزه اعمال استراتژی‌های مبتنی بر قیمت و بازاریابی و تمرکز بر بهبود کیفیت و ایجاد مزیت‌های رقابتی را ندارند و مهم‌ترین عوامل رقابتی این کارخانه‌ها، توانایی تامین مواد اولیه کافی و مرغوب در منطقه و داشتن ظرفیت و توانایی تولید به منظور جذب بیشتر محصول و سهم بیشتر از بازار است.
از آنجا که یکی از بزرگترین تهدیدهای پیش روی این صنعت واردات بدون برنامه و مازاد بر نیاز کشور است و به دلیل افزونی تقاضا بر تولید شکر، واردات شکر مورد نیاز توسط دولت و واردکنندگان باید براساس زمان‌بندی مناسب و خارج از زمان تولید و عرضه توسط کارخانه‌های داخلی صورت گیرد تا تداخل و مشکل برای تولیدات داخل به‌وجود نیاید.
تغییرات قیمت چغندر و شکر
جدول بالا تغییرات قیمت چغندر و شکر از سال ۹۳ تا ۹۹ را نشان می‌دهد و همان‌طور که از این جدول می‌توان مشاهده کرد در اکثر این سال‌ها درصد و شیب افزایش نرخ شکر کمتر از درصد و شیب افزایش نرخ چغندر بوده و در بعضی سال‌ها مثل سال ۹۵ افزایش نرخ چغندر ۴/ ۲ برابر افزایش نرخ شکر بوده است که این افزایش قیمت نامتناسب منجر به فشار بر تولیدکنندگان و کاهش چشمگیر حاشیه سود آنها شده است.
در مجموع این دوره ۶ ساله افزایش نرخ چغندر ۲۱۱ درصد و افزایش نرخ شکر ۱۷۴ درصد بوده است. بنابراین به دلیل نقش بیش از ۸۰ درصدی مواد اولیه در بهای تمام شده محصول، اعلام قیمت خرید تضمینی پایین چغندر توسط دولت و تعیین قیمت دستوری برای فروش محصولات باعث فشار مضاعف بر صنعت شده و تعیین قیمت نامتناسب با سایر محصولات کشاورزی رقیب در حالی که قیمت این محصولات افزایش چشمگیری داشته و به طور آزادانه تعیین قیمت می‌شوند، کشاورزان را به سمت کشت سایر محصولات و غیراقتصادی شدن فعالیت کارخانه‌ها سوق می‌دهد و در صورت افزایش پیدا نکردن معنی‌دار قیمت خرید تضمینی چغندر، در آینده نزدیک سطح زیرکشت چغندرقند به شدت کاهش پیدا خواهد کرد.
تولیدکنندگان داخلی
در مجموع در سطح کشور ۳۵ کارخانه شکر چغندری و ۹ کارخانه شکر نیشکری موجود بوده که ۹ کارخانه شکر چغندری به تدریج و به دلیل قدمت و فرسودگی تجهیزات و عدم امکان بازسازی به دلیل عدم توجیه اقتصادی و عدم کشت کافی چغندر در بعضی مناطق به دلیل کمبود آب متوقف و از چرخه تولید کنار رفته‌اند و از ۲۶ کارخانه فعال، سهام ۱۶ شرکت در بورس معامله می‌شود.
با توجه به توزیع جغرافیایی محل احداث کارخانه‌های تولید شکر، می‌توان دریافت که چگونگی توزیع و پراکندگی آنها بستگی زیادی به میزان آب و بسترهای لازم کشاورزی در آن منطقه دارد. نکته قابل ذکر دیگر قرار گرفتن زمین‌های متعلق به بعضی از کارخانه‌های تولیدی قند در داخل محدوده شهرها و افزایش ارزش املاک این کارخانه‌ها و احتمال تبدیل کاربری این املاک به مسکونی، باعث افزایش قیمت شدید سهام بعضی از شرکت‌های قندی شده که ارتباطی به فعالیت و سودآوری واقعی صنعت ندارد.
افزایش نرخ ارز نیز هزینه تامین قطعات فنی مورد نیاز کارخانه‌ها را به شدت افزایش داده که با درنظر گرفتن قدمت صنعت و فرسودگی ماشین‌آلات و نیاز مستمر به تعمیر و نگهداری، خود عامل فشار دیگری بر این واحدهای تولیدی است. برای امکان تداوم تولید و حفظ و تقویت نیروی کار وابسته به صنعت قند و بازسازی کارخانه فرسوده این صنعت که نیاز به سرمایه‌گذاری دارند، اصلاح قیمت خرید چغندر و قیمت شکر تولیدی متناسب با واقعیت‌های روز باید از سوی دستگاه‌های دولتی به طور جدی مورد بررسی قرار گیرد.
گزارش دو | قیمت‌گذاری شکر در 7 نماد بورسی
شیوه قیمت‌گذاری در صنعت قند و شکر یکی از موضوعات پر‌اهمیت در این صنعت است. در روز‌های اخیر این صنعت یکی از پر‌خبر‌ترین صنایع بوده است. در همین یک ماه، شرکت‌های گروه قند و شکر مجوز افزایش شکر را دریافت کرده و شرکت‌ها در خصوص آن شفاف‌سازی کردند. بعد از آن خبر قیمت‌گذاری در این صنعت توسط تولیدکنندگان منتشر شد، خبری‌که چندان دوام نیافت و موضوع قیمت‌گذاری به ستاد
تنظیم بازار بازگشت.
در آخرین خبر اما مجوز تازه‌ای در خصوص افزایش قیمت محصولات صادر‌شده که البته تاکنون شرکت‌های این گروه به آن واکنش نشان نداده‌اند. در هفته گذشته با نامه متولیان تجاری، شکر از دایره قیمت‌گذاری دستوری خارج شد و تعیین قیمت این کالا با رعایت ضوابط سازمان حمایت به تولیدکنندگان سپرده شد.
مدیرکل نظارت بر محصولات کشاورزی و مواد غذایی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان درباره آخرین تصمیمات گرفته‌شده برای قیمت شکر اعلام کرده است که مطابق مصوبه کارگروه تنظیم بازار حداکثر نرخ فروش هر کیلوگرم شکر فله درب کارخانه برای تمام مصارف ۶۶۵۰ تومان و قیمت مصرف‌کننده شکر بسته‌بندی یک کیلوگرمی ۸۷۰۰ تومان تعیین شده است. به گفته متولیان این تصمیم جدید جایگزین تمام مصوبات قبلی برای تعیین قیمت شکر خواهد شد.
شکر از اواسط مردادماه ۱۳۹۷ با ابلاغیه هیات‌وزیران در فهرست دریافت دلار ۴۲۰۰ تومانی قرار گرفت و تا مدت‌ها با همین روال ادامه داد. در بهمن ۹۸ اما نخستین زمزمه‌ها در‌خصوص حذف شکر از لیست کالاهای دریافت‌کننده دلار ۴۲۰۰ تومانی شنیده شد. هفته گذشته نیز خبر آمد که شکر کاملا از لیست کالاهای اولویت دلاری شماره‌یک حذف شده و در عین حال، تولیدکنندگان این کالا تحت ضوابط اعلام‌شده از سوی سازمان، قادر به تعیین قیمت محصولات خود هستند.
پس از مصوبه جدید ستاد تنظیم‌بازار مبنی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از شکر، انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر قیمت هر کیلوگرم شکر را برای مصرف‌کننده ۸۷۰۰ تومان تعیین کرد. به‌دنبال مصوبه جدید ستاد تنظیم بازار مبنی بر آزادسازی قیمت شکر، انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر قیمت هر کیلوگرم شکر را برای مصرف‌کننده ۸۷۰۰ تومان تعیین کرد.
بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار، ۳۰ درصد تولید کارخانه‌های قند باید بابت تامین نیاز خانوار اختصاص یابد و ۷۰ درصد بقیه نیز با قیمت ۷۳۰۰ تومان به صنوف و صنایع عرضه شود. در عین حال، ۵۰۰ تومان از این مبلغ به دولت تعلق دارد و نرخ قابل ثبت و عمل برای کارخانه‌ها به ازای هر کیلوگرم ۶۸۰۰ تومان خواهد بود. بر این اساس باید شرکت‌های فعال این حوزه به افشای اطلاعات دوباره دست بزنند.
این در حالی است که این شرکت‌ها طی هفدهم و هجدهم همین ماه به انتشار اطلاعیه الف دست زدند. بر اساس این گزارش‌ها۳۰درصد از تولیدات کارخانه برای مصارف مستقیم خانوار در بسته‌بندی‌های یک کیلوگرمی با قیمت مصرف‌کننده نهایی ۸۷۰۰ تومان عرضه می‌شود.
کارخانه‌هایی که دارای امکانات بسته‌بندی نیستند، مکلفند شکر را در کیسه‌های ۵۰ کیلوگرمی به نرخ ۶۳۰۰ به اشخاص حقیقی و حقوقی معرفی‌شده از سوی شرکت بازرگانی تحویل دهند. همچنین نرخ فروش ۷۰ درصد تولید جهت عرضه به صفوف و صنایع برای هر کیلوگرم ۷۳۰۰ تومان درب کارخانه تعیین شده که از این مقدار ۵۰۰ تومان به دولت تعلق دارد.
گزارش سه | قندی‌ها در مهرماه چه کردند؟
قثابت: گزارش فعالیت یکماهه منتهی به ۳۰/ ۷/ ۱۳۹۹ شرکت کارخانه‌های تولیدی و صنعتی ثابت خراسان نشان می‌دهد میزان فروش شرکت در مهر امسال ۲ میلیارد و ۳۹ میلیون تومان بوده که نسبت به شهریور ۹۹ رشد ۱۴۸ درصدی را نشان می‌دهد.
بیشترین میزان فروش شرکت در مهر امسال، تفاله خشک به مبلغ یک میلیارد و ۴۸۵ میلیون تومان بوده است. شرکت در مهرماه فروش صادراتی نداشته است. همچنین قثابت از ابتدای سال مالی تا انتهای مهر ۹۹ در مجموع مبلغ ۳ میلیارد و ۶۱۱ میلیون تومان فروش داشته که نسبت به فروش شرکت در مدت مشابه سال ۹۸ رشد ۹۰۱۹۷ درصدی داشته است.
قهکمت: گزارش فعالیت یکماهه منتهی به ۳۰/ ۷/ ۱۳۹۹ شرکت قند هکمتان نشان می‌دهد میزان فروش شرکت در مهر امسال ۴۱ میلیارد و ۱۵۸ میلیون تومان بوده که نسبت به شهریور ۹۹ رشد ۱۹۸ درصدی را نشان می‌دهد. مقایسه فروش شرکت در مهر ۹۹ با ماه مشابه در سال ۹۸ نشان می‌دهد میزان فروش شرکت ۲۷ درصد افزایش یافته است.
بیشترین میزان فروش شرکت در مهر امسال، شکر سفید تولیدی از چغندر به مبلغ ۱۶ میلیارد و ۴۱۹ میلیون تومان بوده است. شرکت در مهر ماه فروش صادراتی نداشته است. شرکت از ابتدای سال مالی تا انتهای مهر ۹۹ در مجموع مبلغ ۴۱ میلیارد و ۱۵۸ میلیون تومان فروش داشته که نسبت به فروش شرکت در مدت مشابه سال۹۸ رشد ۲۷ درصدی داشته است.
قصفها: گزارش فعالیت یکماهه منتهی به ۳۰/ ۷/ ۱۳۹۹ شرکت قند اصفهان نشان می‌دهد میزان فروش شرکت در مهر امسال ۷۰ میلیارد و ۲۰۸ میلیون تومان بوده که نسبت به شهریور ۹۹ رشد ۷۲۲ درصدی را نشان می‌دهد. مقایسه فروش شرکت در مهر ۹۹ با ماه مشابه در سال ۹۸ نشان می‌دهد میزان فروش شرکت ۳۰۴ درصد افزایش یافته است. میزان فروش داخلی شرکت در ماه مهر مبلغ ۶۸ میلیارد و ۷۵۹ میلیون تومان بوده که رشد ۸۸۰ درصدی را نسبت به شهریور ۹۹ نشان می‌دهد.
بیشترین میزان فروش داخلی شرکت در مهر امسال شکر تولیدی از چغندر به مبلغ ۶۱ میلیارد و ۱۷۸ میلیون تومان بوده است. شرکت در مهر امسال هیچ فروشی از صادرات نداشته است. جمع درآمد ارائه خدمات شرکت در مهر امسال مبلغ یک میلیارد و ۴۴۸ میلیون تومان بوده است. شرکت از ابتدای سال مالی تا انتهای مهر ۹۹ در مجموع مبلغ ۲۳۲ میلیارد و ۸۵۸ میلیون تومان فروش داشته که نسبت به فروش شرکت در مدت مشابه سال ۹۸ رشد ۵۸ درصدی داشته است.
قلرست: گزارش فعالیت یکماهه منتهی به ۳۰/ ۰۷/ ۱۳۹۹ شرکت قند لرستان نشان می‌دهد میزان فروش شرکت در مهر امسال ۴۴ میلیارد و ۲۷۴ میلیون تومان بوده که نسبت به شهریور ۹۹ افزایش ۱۳۴۴۴ درصدی داشته است. مقایسه فروش شرکت در مهر ۹۹ با ماه مشابه در سال ۹۸ نشان می‌دهد میزان فروش شرکت ۱۴۱ درصد افزایش یافته است.
بیشترین میزان فروش داخلی شرکت در مهر امسال، شکرچغندری به مبلغ ۴۲ میلیارد و ۴۰۵ میلیون تومان بوده است. شرکت از ابتدای سال مالی تا انتهای مهر ۹۹ در مجموع مبلغ ۴۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان فروش داشته که نسبت به فروش شرکت در مدت مشابه سال ۹۸ رشد ۹۷درصدی داشته است.
قمرو: گزارش فعالیت یکماهه منتهی به ۳۰/ ۷/ ۱۳۹۹ شرکت قند مرودشت نشان می‌دهد میزان فروش شرکت در مهر امسال ۱۶ میلیارد و ۳۲۲ میلیون تومان بوده که نسبت به شهریور ۹۹ رشد ۵۲۴ درصدی را نشان می‌دهد. مقایسه فروش شرکت در مهر ۹۹ با ماه مشابه در سال ۹۸ نشان می‌دهد میزان فروش شرکت ۱۴ درصد کاهش یافته است.
بیشترین میزان فروش داخلی شرکت در مهر امسال، شکر سفید به مبلغ ۲ میلیارد و ۵۲۹ میلیون تومان بوده است. شرکت در مهر امسال هیچ فروشی از صادرات نداشته است. شرکت از ابتدای سال مالی تا انتهای مهر ۹۹ در مجموع مبلغ ۲۰ میلیارد و ۶۲۷ میلیون تومان فروش داشته که نسبت به فروش شرکت در مدت مشابه سال ۹۸ کاهش ۳۲ درصدی داشته است.
قشهد: گزارش فعالیت یکماهه منتهی به ۳۰/ ۷/ ۱۳۹۹ نشان می‌دهد شرکت قند خوی در مدت ذکر شده افزایش ۱۳۲۰ درصدی مبلغ فروش را نسبت به شهریور ۹۹ کسب کرد. مبلغ فروش شرکت ۲۸ میلیارد و ۵۳ میلیون تومان بوده است. همچنین قشهد افزایش ۱۱۷۰ درصدی مقدار فروش نسبت به شهریور ۹۹ را نیز از آن خود کرد. بر این اساس قشهد با رشد ۷۵۶۵ درصدی تولید نسبت به شهریور ۹۹ توانست صعود چشمگیری در کارنامه فعالیت خود ثبت کند.
سهم محصولات اصلی شرکت از این قرار است: شکر چغندر بهاره ۵۲ درصد از تولید، تفاله خشک آزاد ۸ درصد از تولید، تفاله خشک سهمیه چغندرکاران ۷ درصد از تولید، ملاس ۷ درصد از تولید، تفاله‌تر ۱۷ درصد از تولید و شکر سهمیه چغندرکاران یک درصد از تولید. نرخ فروش‌های شرکت نیز با کاهش و افزایش همراه بوده که از این قرار است: رشد ۷۴ درصد نرخ فروش شکر چغندر بهاره، کاهش ۳ درصد نرخ فروش تفاله خشک آزاد و رشد ۲ درصد نرخ فروش ملاس.
قنیشا: گزارش فعالیت یکماهه منتهی به ۳۰/ ۷/ ۱۳۹۹ نشان می‌دهد شرکت قند نیشابور میزان فروش شرکت در مهر امسال ۱۶ میلیارد و ۶۷ میلیون تومان بوده که نسبت به شهریور ۹۹ کاهش ۸۵ درصدی را نشان می‌دهد. مقایسه فروش شرکت در مهر ۹۹ با ماه مشابه در سال ۹۸ نشان می‌دهد میزان فروش شرکت ۳۳ درصد کاهش یافته است. بیشترین میزان فروش داخلی شرکت در مهر امسال، شکر سفید حاصل از چغندر قند به مبلغ ۱۱ میلیارد و ۸۴۴ میلیون تومان بوده است.
شرکت در مهر امسال هیچ فروشی از صادرات نداشته است. شرکت از ابتدای سال مالی تا انتهای مهر ۹۹ در مجموع مبلغ ۱۶ میلیارد و ۶۷ میلیون تومان فروش داشته است که نسبت به فروش شرکت در مدت مشابه سال ۹۸ کاهش ۳۳ درصدی داشته است. به بیانی دیگر شرکت از ابتدای سال مالی هیچ فروشی نداشته است.