به گزارش «دنیای بورس»، اقتصادنیوز نوشت: با انتشار خبرهایی درباره تست واکسن هایی با ۹۰ درصد موفقیت برای جلوگیری از ابتلا به کرونا، جهان به گذار از دوران کووید ۱۹ امیدوار شد. اما واکسن های در حال توسعه ساخت چه شرکت هایی هستند؟ در چه مرحله‌ای قرار دارند و ویژگی هر کدام از آنها چیست؟
تاکنون در جهان بیش از 54 میلیون نفر به کووید 19 مبتلا شده اند و بیش از 1.32 میلیون نفر در نتیجه این ویروس جان خود را از دست داده‌اند. جهان در هفته گذشته شاهد رکورد‌ها تلخی در ویروس کووید-19 بود. 17 آبان آمار فوتی‌ها در جهان برای اولین بار به بالای 10 هزار نفر رسید. همچنین آمار مبتلایان نیز در این تاریخ به رکورد 660 هزار نفر رسید. آمارهایی که نشان می دهد دولت‌ها بیش از پیش در کنترل شیوع این ویروس همه‌گیر با مشکل مواجه شده اند.
برای مبارزه با کرونا اما 150 واکسن اکنون در حال توسعه هستند. به طور معمول ممکن است 10 تا 15 سال طول بکشد تا یک واکسن وارد بازار شود. در دهه 1960 سریعترین واکسن ( برای اوریون) تنها چهار سال زمان برد. واکسن ها قبل از اینکه برای تأیید به آژانس های نظارتی ارسال شوند ، یک مرحله آزمایش بالینی سه مرحله ای را طی می کنند - این می تواند خود یک فرآیند طولانی باشد.
اما با توجه به نیاز فوری، برخی از تولیدکنندگان واکسن با اجرای همزمان مراحل آزمایشی، روند بالینی را فشرده کرده اند. در ادامه برخی از امید بخش ترین این واکسن ها که در فاز سه بالینی قرار دارند ارائه شده است.
واکسن مدرنا
یک شرکت زیست فناوری مستقر در ماساچوست، آمریکا با همکاری موسسه ملی بهداشت این کشور در حال توسعه واکسن mRNA-1273 است. همان‌طور که از اسم این واکسن معلوم است این واکسن همچنین برای دریافت پاسخ ایمنی به تزریق قطعه های mRNA به سلول‌ها تکیه می کند. این واکسن به دو دوز و با فاصله چهار هفته نیاز دارد. اما به گفته این شرکت بعید است که این واکسن در نیمه اول سال 2021 به طور گسترده در دسترس قرار گیرد.
روز دوشنبه این شرکت اعلام کرد طبق آزمایشات اولیه بالینی خود واکسن یاد شده 94.5 درصد موثر بوده است. به گفته این شرکت تجزیه و تحلیل‌های اولیه داده‌های بیش از 30 هزار داوطلب نشان داد که واکسن مدرنا تقریباً از همه علایم کووید 19 جلوگیری می‌کند. در واقع در مجموع 30 هزار نفر تنها پنج داوطلب که دو دوز واکسن دریافت کرده بودند بیمار شدند، در حالی که 90 داوطلب شرکت کننده‌هایی که دارونما دریافت کرده بودند ، مریض شدند.
همچنین به نظر می رسد این واکسن در پیشگیری از جدی ترین عفونت های کووید 19 موثر باشد. در بین افرادی که واکسن تزریق کرده اند، هیچ مورد شدیدی یافت نشد، در حالی که در داوطلبانی که دارونما دریافت کرده اند، 11 مورد دچار وضعیت وخیم شدند. این واکسن نیز مانند واکسن فایزر به تزریق تکه‌هایی از ماده ژنتیکی ویروس در این مورد mRNA ، به سلول‌های انسان متکی است.
واکسن فایزر
واکسن BNT162b2 که به نام واکسن فایزر شناخته می‌شود، توسط یکی از بزرگترین شرکتهای دارویی جهان، مستقر در نیویورک، با همکاری شرکت بیوتکنولوژی بایون‌تک آلمان در حال توسعه است. این واکسن به تزریق تکه‌هایی از ماده ژنتیکی ویروس در این مورد mRNA ، به سلول‌های انسان متکی است. هر واکسن موفق مبتنی بر این فناوری اولین واکسن mRNA خواهد بود که برای استفاده انسان تأیید می شود.
این واکسن به دو دوز با فاصله 21 روز نیاز دارد. در تاریخ 9 نوامبر ، دو شرکت اعلام کردند که یک تجزیه و تحلیل موقت از مطالعه مرحله سه نشان می دهد که این واکسن بیش از 90 درصد در جلوگیری از COVID-19 موثر است و هیچ نگرانی جدی در زمینه ایمنی ندارد. اما هنوز هیچ اطلاعاتی برای اثبات ادعا ارائه نکرده اند.
واکسن گامالیا
واکس اسپاتنیک 5، که توسط یک مؤسسه تحقیقاتی روسی به نام مرکز ملی اپیدمیولوژی و میکروب شناسی گامالیا با مشارکت صندوق سرمایه گذاری دولتی روسیه که اداره می شود، در حال توسعه است. واکسن گامالیا نیز برای تقویت پاسخ ایمنی بدن به تزریق دوم بعد از 21 روز نیاز دارد. دو روز پس از اعلام فایزر در مورد نتایج موقت خود، گامالیا گزارش داد که با تجزیه و تحلیل موقت آزمایش فاز سه خود، واکسن سپاتنیک 92 درصد در جلوگیری از کرونا موفق بوده است.
این گزارش تنها بر اساس 20 پرونده بوده، که به گفته کارشناسان، تعداد اندکی برای قانع کننده بودن آن است. در ماه اوت، روسیه واکسن Sputnik V را برای استفاده گسترده تأیید کرد و آن را به عنوان اولین واکسن کووید-19 ثبت شده در بازار معرفی کرد. این ادعا‌ها البته در حالی است که در آن زمان قبل از شروع آزمایش‌های فاز سه و علیرغم عدم وجود شواهد منتشر شده، صورت گرفته است.
واکسن‌های دیگر کرونا
واکسن جانسون و جانسون: یکی از بزرگترین شرکتهای چند ملیتی جهان، مستقر در نیوجرسی، آمریکا متخصص در محصولات بهداشتی و دارویی در حال توسعه واکسن JNJ-78436735 است. ابتدا این شرکت مدعی بود که تحقیقات آنها نشان می‌دهد با تنها یک دوز، محافظت «کامل یا تقریباً کامل» فراهم می شود. کمتر از دو ماه پیش اما این شرکت اعلام کرد، به دلیل بیماری‌های غیر منتظره، آزمایش‌های خود را موقتاً متوقف می‌کند.
واکسن آسترازنیکا: دانشگاه آکسفورد با همکاری شرکت زیست دارویی آسترازنیکا در حال توسعه واکسن ChAdOx1 nCoV-19 است. این واکسن که به نام «اسب تروآ » شناخته ابتدا امید بخش‌ترین واکس درحال توسعه شناخته می‌شد.
واکسن نوآواکس: یک شرکت بیوتکنولوژی مستقر در مریلند، آمریکا است در حال توسعه واکسنی به نام NVX-CoV2373 است. این واکسن نیز به دو دوز در فاصله 21 روز نیاز دارد.
واکسن سینوواک: یک شرکت زیست‌دارویی چینی در همکاری با مرکز تحقیقاتی برزیلی بوتانتان در حال توسعه واکسن CoronaVac است. فاز سوم این واکسن قرار است در اندونزی و بنگلادش بررسی و تست شود.
گزارش دو | سلاح دوم نبرد با کرونا
دنیای‌اقتصاد نوشت: خبر تولید واکسن جدیدی با نزدیک به ۹۵ درصد موفقیت توسط یک شرکت آمریکایی اعلام شد. شرکت مدرنا از واکسن خود رونمایی کرد و خبر داد تا چند هفته آینده برای تایید واکسن خود به منظور استفاده انبوه اقدام خواهد کرد. پیش از این موفقیت واکسن شرکت دارویی فایزر در سطح ۹۰ درصد مخابره شده بود. البته واکسن فایزر همچنان در انتظار مجوز سازمان بهداشت جهانی است.
حالا نتایج تحقیقات جدید حاکی از اثرگذاری بیشتر واکسن مدرنا بوده و به همین علت این خبر مورد توجه رسانه‌ها و مردم قرار گرفته است. هر دو شرکت سازنده واکسن از پیشینه بلندی در تولید دارو برخوردارند و برای تولید واکسن‌های خود از روش‌های خلاقانه و تجربی مورد تایید استفاده کرده‌اند. با این حال داده‌های اولیه کافی نیستند و سوال‌های مهمی در ارتباط با واکسن مدرنا بی‌جواب است.
کیفیت واکسن
در مراحل آزمایش این واکسن ۳۰ هزار نفر در ایالات‌متحده مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در مرحله اول به نیمی از افراد با فاصله چهار هفته دو دوز واکسن تزریق شد. به بدن افراد نیمه دیگر نیز تزریقات ساختگی انجام شد.
مدرنا برای ارزیابی اثرگذاری، ۹۵ نفر از جامعه مورد آزمایش را که نشانه‌های ابتلا به کرونا را داشتند تحت بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که تنها ۵ نفر متعلق به گروهی بودند که واکسن دریافت کردند و ۹۰ نفر باقی جزو گروهی بودند که تزریق ساختگی داشته‌اند. شرکت پس از دستیابی به این آمار درصد محافظت واکسن خود در برابر کرونا را ۵/ ۹۴ درصد گزارش کرد. رئیس بخش پزشکی شرکت مدرنا عنوان کرده «در مجموع تاثیرگذاری واکسن چشمگیر بود. امروز روز بزرگی است.»
تردیدهای واکسن
کارشناسان هنوز نمی‌دانند ایمنی واکسن تا چه مدت در بدن داوطلبان آزمایش دوام می‌آورد. سنجش این متغیر مستلزم دنبال کردن نتایج واکسن بر افراد در بازه‌های بلندمدت‌تر است. همچنین داده‌ای وجود ندارد که نشان دهد واکسن تا چه میزان بر سالمندان اثرگذار است.
با این وجود رئیس بخش پزشکی مدرنا اعلام کرده طبق مشاهدات به‌نظر نمی‌رسد واکسن با بالا رفتن سن تاثیر خود را از دست بدهد. در مورد اینکه واکسن از شدت بیماری در افراد جلوگیری کند یا باعث عدم‌انتقال کرونا توسط بیمار به دیگران شود، اطلاعاتی در دست نیست. پاسخ تمام این سوالات می‌تواند در نحوه استفاده از واکسن تعیین‌کننده باشد.
امنیت واکسن
گرچه هنوز گزارش مورد قبولی از مشکلات ایمن بودن واکسن ارائه نشده اما باید توجه داشت که طبق تجارب هیچ دارویی ۱۰۰ درصد ایمن نیست. تا به حال خستگی کوتاه‌مدت، سردرد و درد پس از تزریق در برخی بیماران گزارش شده است. پروفسور پیتر اپنشاو از امپریال کالج لندن در مورد این مساله بیان می‌کند که «این موارد نشانه‌هایی است که ما از یک واکسن موثر و دارای ایمنی انتظار داریم.»
مدرنا در مقابل فایزر
هر دو واکسن از یک روش برای دستیابی به بخشی از کد ژنتیکی ویروس استفاده می‌کنند. داده‌های اولیه نیز برای واکسن‌های مدرنا و فایزر بسیار مشابه بوده است؛ حدود ۹۰ درصد موفقیت برای فایزر و نزدیک به ۹۵ درصد توفیق برای شرکت مدرنا در محافظت از افراد در مقابل کرونا. با این حال آزمایش‌های مقدماتی همچنان در حال اجرا هستند و ممکن است اعداد نهایی تغییر کنند. به‌نظر می‌رسد واکسن مدرنا شرایط نگهداری آسان‌تری از همتای خود دارد.
واکسن شرکت مدرنا در دمای منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد تا ۶ ماه ماندگاری دارد و در دمای استاندارد فریزر نیز تا یک ماه قابل استفاده است. واکسن فایزر برای ذخیره‌سازی نیاز به دماهای بسیار پایین در حدود منفی ۷۵ درجه سانتی‌گراد دارد و در فریزر عادی نیز تا ۵ روز دوام می‌آورد. در مورد واکسن روسی اسپوتنیک هم اطلاعات اندکی وجود دارد. بر اساس خبرها این واکسن ۹۲ درصد اثرگذاری داشته است.
واکسن چه زمانی به دست مردم می‌رسد؟
این مساله بستگی به کشور و گروه سنی دارد. مدرنا اعلام کرده واکسن خود را برای اخذ تاییدیه، طی هفته آینده به سازمان‌های مربوطه در آمریکا ارائه می‌کند. طبق گزارشهای انتظار می‌رود ۲۰ میلیون دوز از این واکسن در آمریکا در دسترس قرار بگیرد؛ در حالی‌که محققان ابراز می‌کنند نتایج به دست‌آمده بهتر از تصورات قبلی بوده است اما دسترسی به واکسن در سطح انبوه تا چند ماه آینده صورت نخواهد گرفت. تخمین زده می‌شود انتظار جهانی تا بهار سال آینده ادامه یابد.
شرکت مدرنا ابراز امیدواری کرده تا در کشورهای دیگر نیز اجازه استفاده از این واکسن را بگیرد و سال آینده یک میلیارد دوز از واکسن را در دسترس مردم سراسر جهان قرار دهد. در حال حاضر کمپانی مدرنا توافق‌هایی با کشورهای آمریکای شمالی و خاورمیانه انجام داده است. در مرداد ماه امسال دولت آمریکا برای تامین ۱۰۰ میلیون دوز از واکسن با شرکت مدرنا به توافق رسیده بود. دولت ایالات‌متحده امکان خرید ۴۰۰ میلیون دوز اضافی را نیز دارد.
نکته قابل‌توجه نیز سرمایه‌گذاری ۹۵۵ میلیون دلاری دولت آمریکا برای توسعه تحقیقات واکسن در شرکت مدرناست؛ مبلغی که سرمایه‌گذاری این شرکت دارویی را به ۴۸/ ۲ میلیارد دلار رسانده است. در زمان عقد این قرارداد مدرنا اعلام کرده بود قیمت واکسن برای مصرف‌کنندگان به ازای هر دوز بین ۳۲ تا ۳۷ دلار خواهد بود. همچنین در ارتباط با کاهش قیمت در قراردادهای عمده تردیدهایی وجود داشته است.
واکنش‌ها به واکسن
خبر نتایج آزمایشات مدرنا بسیار هیجان‌انگیز بود و به شکل قابل‌توجهی خوش‌بینی را در سراسر جهان افزایش داد. مردم خوشحالند که تا چند ماه دیگر می‌توانند انتخاب‌ها و امکانات مختلفی برای واکسن کرونا داشته باشند. گرچه بیانیه مطبوعاتی مدرنا نیاز به جزئیات کاملی دارد اما این اعلان، خوش‌بینی عمومی را افزایش داده است.
پروفسور ترودی لنگ از دانشگاه آکسفورد در مورد واکسن مدرنا گفته است: «دستیابی به یک واکسن دیگر با کارآیی بالا خبر خوبی است اما این داده‌ها حاصل یک تجزیه و تحلیل موقت هستند. اطلاعات و داده‌های معنی‌دار دیگری نیز در بین داوطلبان واکسن وجود دارد که می‌تواند به تحلیل و ارزیابی محققان کمک کند تا تشخیص دهند کدام‌یک از مشاهدات تحت‌تاثیر واکسن اتفاق افتاده و چه مواردی مربوط به واکسن نیست.
تلاش برای واکسن
ساعت به ساعت بر آمار تلفات این بیماری افزوده می‌شود و تلاش محققان هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. فایزر و مدرنا دو شرکتی بودند که پیش از بقیه اقدام به اعلام نتایج اولیه تحقیقات گسترده خود کردند. گزارش‌ها حاکی از آن است که ۱۰ شرکت دیگر نیز در حال انجام مراحل بزرگ آزمایشات خود برای تهیه واکسن کرونا هستند. در حالی که بیش از ۳/ ۱ میلیون نفر به علت ابتلا به پاندمی کرونا فوت کرده‌اند، تلاش‌ها در کشورهای استرالیا، بریتانیا، چین، هند و روسیه نیز در حال انجام است.
طبق آمار ۵۰ کاندیدای دیگر برای واکسن نیز در مراحل ابتدایی تست‌های خود قرار دارند. خبر موفقیت چشمگیر واکسن مدرنا باعث شد ارزش سهام این شرکت داروسازی در معاملات پیش از بازار نزدیک به ۱۰ درصد رشد کند. به‌نظر می‌رسد خوش‌بینی فزاینده‌ای در میان سرمایه‌گذاران در ارتباط با شانس کنترل کرونا توسط واکسن‌های تولیدی وجود دارد. همچنین اعلام خبر واکسن مدرنا مانند گزارش شرکت فایزر بر بازارهای سهام اروپا و آمریکا و همینطور قیمت نفت تاثیرگذار بود و اثرات مثبتی بر آنها گذاشت که در گزارشهای دیگر «دنیای‌اقتصاد» به آن پرداخته شده است.
بازگشت به زندگی عادی در زمستان سال آینده
واکسن کرونا، احتمالا تا یک سال دیگر، نمی‌تواند زندگی را به شیوه معمول خود بازگرداند. یکی از سازندگان واکسن شرکت فایزر ابراز امیدواری کرده که در تابستان آینده، تاثیر واکسن دیده شود و در زمستان زندگی به شیوه معمول خود بازگردد.
پروفسور اوگور شاهین، از بنیان‌گذاران شرکت آلمانی بایون‌تک و یکی از سازندگان واکسن دو شرکت فایزر و بایون‌تک، گفته واکسن جدید باعث کاهش تعداد مبتلایان در زمستان پیش‌رو خواهد شد. حدود ۴۳ هزار نفر در مرحله آزمایشی واکسنی شرکت کرده‌اند که این دو شرکت تهیه می‌کنند. فایزر مدعی شده نتایج به دست آمده از آزمایش‌های این واکسن نشان می‌دهد که این واکسن حدود ۹۰ درصد کارآیی دارد.
پروفسور شاهین، به بی‌بی‌سی گفته امیدوار است این واکسن باعث جلوگیری از ابتلای گروه گسترده‌ای به کرونا شود. همچنین او گفت واکسن باعث کاهش علائم بیماری در دیگرانی می‌شود که به صورت کامل ایمن نشده‌اند. واکسن شرکت فایزر، در شش کشور جهان آزمایش شده است.
این واکسن دو مرحله دارد که به فاصله سه هفته از هم به افراد تزریق می‌شود. کشورهای زیادی از حالا سفارش خرید این واکسن را داده‌اند. اما به‌نظر می‌رسد هنوز یکی، دو ماه زمان لازم است تا کشورها، واکسن‌های سفارشی خود را بگیرند. پروفسور شاهین گفته امیدوار است تا فروردین سال آینده ۳۰۰ میلیون دز از این واکسن به سراسر جهان ارسال شود و تازه از آن زمان است که می‌توان تاثیر واکسن را دید.
از سوی دیگر، میشل رابرتز، سردبیر بخش سلامت بی‌بی‌سی، معتقد است باید به چند نکته مهم درباره اخبار مربوط به واکسن کرونا توجه کرد. اول اینکه، هنوز مشخص نیست مقام‌های بهداشتی جهانی عملکرد این واکسن را تایید می‌کنند یا نه. مساله دوم این است که هنوز اطلاعاتی منتشر نشده که نشان دهد این واکسن بر سالمندان هم موثر است یا نه.
هر چه باشد، آنها بیشتر از بقیه گروه‌های سنی در خطر این بیماری هستند. نکته سوم این است که مشخص نیست کسانی که واکسن به آنها تزریق می‌شود آیا همچنان می‌توانند ناقل ویروس به دیگران باشند یا خیر. نکته چهارمی که هنوز درباره این واکسن مشخص نیست، این است که آیا این واکسن احتیاج به تزریق سالانه دارد یا فقط یک بار استفاده از آن کافی است تا فرد در تمام عمر به این بیماری ایمن شود. آقای شاهین هم به‌نظر می‌رسد پاسخ مشخصی برای این سوال‌ها ندارد.
او گفته چند هفته‌ای طول می‌کشد تا بتوانند برای این سوال‌ها، پاسخی داشته باشند. او گفته که بعضی از افراد که در آزمایش این واکسن حضور داشتند، عوارض جانبی داشته‌اند. مثلا درد در ناحیه تزریق و تب. اما عوارض جانبی به حدی نبوده که آنها بخواهند آزمایش را متوقف کنند. به جز واکسنی که این دو شرکت در حال ساخت آن هستند، ۱۰ شرکت دیگر هم واکسن‌هایی درست کرده‌اند که در مرحله آزمایش هستند.