- نازنین خالقی | کارشناس بازار سرمایه
در سال‌های اخیر، سهم صنعت بانکداری از کل تولید ناخالص ملی در جهان به‌طور متوسط، ۵ درصد است، این در حالی است که در برخی کشورها، همانند کشورهای حوزه خاورمیانه از جمله ایران، نظام اقتصادی بانک‌پایه است و این صنعت نقش کلیدی در اقتصاد بازی می‌کند. بررسی صنعت بانکداری در ایران نشان می‌دهد حجم سپرده‌ها در سه‌ماهه ابتدایی سال ۹۹، قریب به ۲۶۰۰ هزار میلیارد تومان است که بالغ بر ۸۰ درصد آن را سپرده‌های بلند‌مدت تشکیل می‌دهد.
از سوی دیگر آمار منتشره بانک مرکزی بیانگر این مهم است که تمایل شبکه بانکی به اعطای تسهیلات در حدود یک‌درصد کاهش یافته است. یافتن سرمایه‌گذاری مناسب برای بانک‌ها برای پرداخت سود‌های سپرده با درصد بالا، چالشی است که پیش‌روی این صنعت بوده و هست.
از آنجا که بازار سرمایه در این روزها یکی از ارزان‌ترین بازارها برای سرمایه‌گذاری است (در صورت تحلیل و انتخاب سهام مناسب)، تعلیق ماده ۱۶ و ۱۷ رفع موانع تولید و اعطای مجوز سرمایه‌گذاری در بورس برای بانک‌های ایرانی، می‌تواند فرصتی مناسب همانند شرکت‌های بیمه ایجاد کند تا به ایجاد ارزش‌افزوده بلند‌مدت برای سرمایهگذاران (سهامداران بانک‌های بورسی و فرابورسی) و سپرده‌گذاران بپردازند.
برای بررسی مختصر صنعت بانکداری در شرایط کنونی بورس و پاسخ به سوال احتمالی ارزندگی صنعت مذکور در قیمت‌های کنونی، باید نگاهی به فاکتورهای بنیادین بانک‌ها بیندازیم. در گذشته تنها بررسی درآمدهای مشاع، کارمزدها، بررسی تراز بانک‌ها و سودآوری آنها در راستای انتخاب گزینه مناسب، کفایت می‌کرد؛ این در حالی است که در میان فاکتورهای لازم جهت ارزشیابی سهام بانکی در market behavior کنونی، میزان دارایی‌های مشهود بانک‌ها، مبالغ تسعیر ارز و افزایش سرمایه‌ها از محل تجدیدارزیابی هم در نظر گرفته می‌شود.
بانک ملت چقدر سود شناسایی می‌کند؟
با مروری بر بانک ملت، مشاهده می‌کنیم که ارزش بازار سهام این بانک، در حدود ۳میلیارد دلار است؛ در حالی‌که تراز ارزی دارایی‌های بانک ملت، مبلغی نزدیک به ۷میلیارد دلار است که از کسر کردن ۱۸میلیارد دلار بدهی ارزی از ۲۵میلیارد دلار دارایی ارزی به‌دست می‌آید.
بانک ملت اخیرا پس از انجام افزایش سرمایه از محل تجدیدارزیابی ۳۱۴درصدی با سرمایه ۲۰۷۰۴ میلیارد تومانی بازگشایی شده که پس از بانک‌تجارت با سرمایه بالغ بر ۲۲۴۰۰ میلیارد تومان، در بانک‌های بورسی، در جایگاه دوم از نظر سرمایه قرار دارد. برنامه انجام مجدد افزایش سرمایه حدودا ۴۷درصدی از محل اندوخته و انباشته را نیز درنظر دارد.
با نگاهی به سایر اندوخته‌های این بانک، مبالغ ۸ هزار میلیارد تومان تسعیر ارز سال ۹۷ و حدودا ۱۱ هزار میلیارد تومان تسعیر ارز در سال ۹۸ مشاهده می‌شود که در سال‌جاری، بخشی از آن را به‌عنوان افزایش سرمایه لحاظ خواهد کرد. همچنین این بانک ۲ میلیارد و ۷۹۳ میلیون دلار نزد بانک مرکزی کره‌جنوبی و ۶۷۱ میلیون دلار سپرده‌گذاری دیداری نزد بانک‌های خارجی دارد که هر دو به دلیل تحریم‌ها، دارایی محدودشده تلقی می‌شوند.
از سوی دیگر بانک ملت در سال ۹۸، سال مالی خود را با ۶۶۰۰ میلیارد تومان درآمدهای مشاع و ۱۸۵۰۰ میلیارد تومان درآمدهای غیرمشاع و سود خالص ۲۵۰۰میلیارد تومانی به پایان رساند و با سرمایه ۵هزار میلیارد تومان، توانست سود هر سهم بالغ بر ۵۰ تومان را کسب کند. پیش‌بینی می‌شود با مفروضاتی از قبیل نرخ تسعیر ارز اعلامی برابر با ۱۵هزار تومان و نرخ اسپرد ۵/ ۳، حداقل سود سال‌جاری این بانک ۱۹۰ تومان به ازای هر سهم باشد.
خرید سهام برای سودآوری یا دارایی‌ها؟
در کنار بانک‌هایی همچون ملت، خریداران سهام، بانک‌های دیگری را نیز که دارایی‌های مشهود قابل‌توجهی دارند، در لیست سرمایه‌گذاری‌های خود دارند. بانک‌هایی همچون بانک‌آینده (در کنار تسعیر ارز ۷۰۰ میلیارد تومانی سال‌جاری‌اش) و بانک گردشگری را سرمایهگذاران به‌خاطر سودآوری‌شان نمی‌خرند، بلکه دارایی‌های ارزشمندی که در زیرمجموعه‌هایشان دارند و در لیست انتظار ورود به بورس هستند تا پایان سال را از نظر می‌گذرانند.
بررسی ارزش هر سهم « وآیند »
بانک آینده دارایی‌های مشهودی از قبیل ایران‌مال (که در زیرمجموعه توسعه بین‌الملل ایران‌مال با مالکیت ۱۰۰درصدی بانک‌آینده منظور شده است)، مجتمع فرمانیه (زیرمجموعه ۱۰۰درصدی در مالکیت شرکت ارزش‌آفرینان‌آینده) و مشهدمال (با مالکیت ۴۴درصد شرکت ستاره‌تابناک هشتم‌توس از زیرمجموعه‌های بانک‌آینده) را در کنار سایر املاکی از قبیل هتل دزاشیب و پروژه مرکز مالی بین‌المللی ایران در لیست دارایی‌های مشهود خود دارد.
گرچه ارزش‌گذاری ایران‌مال به‌دلیل امکانات و مشاعات متعدد آن کمی پیچیده است، شنیده‌ها حاکی از آن است که با ارزش بازار حداقل ۱۲۰ هزار میلیارد تومان در بازار سرمایه عرضه خواهد شد که با توجه به بهای تمام‌شده آن که برابر با مبلغ حدودا ۳۳ هزار میلیارد تومانی برای بانک آینده است، سودآوری مناسبی برای بانک خواهد داشت. با نگاهی به ارزش مستغلات بانک، ارزش هر سهم حداقل برابر با ۸۱۵۰ تومان است.
میزان ارزندگی دارایی‌های « وگردش »
با مروری بر دارایی‌های بانک گردشگری نیز به دارایی‌هایی همچون شرکت نگین‌گردشگری، سیتی‌سنتر اصفهان، میکامال کیش، فولاد بناب، گردشگری آیلند، داحیا استیل فولادبافت، پرستیژ‌لند و شرکت صنایع‌ماهان برمی‌خوریم که قریب‌به‌اتفاق آنها در شرف ورود به بورس هستند و ارزش‌گذاری دارایی‌های بانک، ارزش بازاری بالاتر از ارزش روز کنونی را به ذهن متبادر کند.
ارزشمندی دارایی‌های بانک‌ها، تراز ارزی مثبت برخی از آنها، ارزش‌افزوده سرمایه‌گذاری‌های مستغلات آنها به‌دلیل تورم یک‌سال اخیر، وصول بخشی از مطالبات مشکوک‌الوصول آنها به‌دلیل داشتن وثایق ملکی که اخذ کرده‌اند، به‌‌روز کردن ارزش واقعی دارایی‌هایشان، عرضه اولیه دارایی‌ها، همه و همه این صنعت را برای سرمایه‌گذاری در ارزش‌های کنونی جذاب می‌کند.
گزارش دو | گزارش‌های ماهانه بانک‌ها
بانک تجارت (وتجارت) : درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۲۴۰۱ میلیارد تومان بوده که ۳۳ درصد بیشتر از متوسط درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی ۵ماه گذشته بوده است. تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۶۷/ ۱ درصد کمتر از تسهیلات وصولی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است.
بیشترین درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی در شهریور‌ماه امسال، سایر تسهیلات به مبلغ ۱۳۱۱میلیارد تومان بوده است. سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری تحقق‌یافته (هزینه) طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۱۶۰۱ میلیارد تومان بوده که ۳۳/ ۶درصد بیشتر از متوسط هزینه تحقق‌یافته سپرده سرمایه‌گذاری طی ۵ماه گذشته بوده است. بیشترین سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری در شهریور‌ماه امسال، سپرده‌های بلند‌مدت یک‌ساله به مبلغ ۹۵۷ میلیارد تومان است.
حاشیه سود ناخالص عملیات بانکی (مابه‌التفاوت درآمد تسهیلات اعطایی و سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری) طی دوره شهریور‌ماه ۱۳۹۹ مثبت و برابر با ۲۹/ ۳۳ درصد است، این درحالیست که متوسط این شاخص طی ۵ماه گذشته برابر با ۳۱/ ۱۶ بوده است.
پست بانک ایران(وپست) : درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر۱۷۰ میلیارد تومان بوده که ۳۵درصد بیشتر از متوسط درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی ۵ماه گذشته بوده است.
تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۸ درصد بیشتر از تسهیلات وصولی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است. بیشترین درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی در شهریور‌ماه امسال، سایر تسهیلات به مبلغ ۷۳ میلیارد تومان بوده است.
سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری تحقق‌یافته (هزینه) طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۱۰۴ میلیارد تومان بوده که ۲۰درصد بیشتر از متوسط هزینه تحقق‌یافته سپرده سرمایه‌گذاری طی ۵ماه گذشته بوده است. سپرده‌های جذب‌شده طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۴ درصد بیشتر از سپرده‌های تسویه‌شده طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است.
همچنین حاشیه سود ناخالص عملیات بانکی (مابه‌التفاوت درآمد تسهیلات اعطایی و سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری) طی دوره شهریور‌ماه ۱۳۹۹ مثبت و برابر با ۳۹ درصد است، این درحالیست که متوسط این شاخص طی ۵ماه گذشته برابر با ۳۱درصد بوده است.
بانک صادرات ایران (وبصادر) : درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۲۴۹۳ میلیارد تومان بوده که ۶۴ درصد بیشتر از متوسط درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی ۵ماه گذشته بوده است.
تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۵۸/ ۱۱درصد بیشتر از تسهیلات وصولی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است. بیشترین درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی در شهریور‌ماه امسال، سایر تسهیلات به مبلغ ۶۶۰ میلیارد تومان بوده است.
سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری تحقق‌یافته (هزینه) طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۲۲۳۱ میلیارد تومان بوده که ۸۲/ ۳۵ درصد بیشتر از متوسط هزینه تحقق‌یافته سپرده سرمایه‌گذاری طی ۵ماه گذشته بوده است. سپرده‌های جذب‌شده طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۲۱/ ۴ درصد بیشتر از سپرده‌های تسویه‌شده طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است.
حاشیه سود ناخالص عملیات بانکی (مابه‌التفاوت درآمد تسهیلات اعطایی و سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری) طی دوره شهریور‌ماه ۱۳۹۹ مثبت و برابر با ۵۱/ ۱۰ درصد است.
بانک پارسیان (وپارس): درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۹۱۸میلیارد تومان بوده که ۴۵/ ۰درصد بیشتر از متوسط درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی ۵ماه گذشته بوده است. تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۸۰/ ۲۰ درصد بیشتر از تسهیلات وصولی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است. بیشترین درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی در شهریور‌ماه امسال، مشارکت مدنی به مبلغ ۴۳۲میلیارد تومان بوده است.
سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری تحقق‌یافته (هزینه) طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۱۳۱۱ میلیارد تومان بوده که ۰۳/ ۶ درصد بیشتر از متوسط هزینه تحقق‌یافته سپرده سرمایه‌گذاری طی ۵ماه گذشته بوده است. سپرده‌های جذب‌شده طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۰۹/ ۳درصد بیشتر از سپرده‌های تسویه‌شده طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است.
بیشترین سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری در شهریور‌ماه امسال، سپرده‌های بلند‌مدت یک‌ساله به مبلغ ۹۸۸میلیارد تومان است. حاشیه سود ناخالص عملیات بانکی (مابه‌التفاوت درآمد تسهیلات اعطایی و سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری) طی دوره شهریور‌ماه ۱۳۹۹ منفی و برابر با ۸۴/ ۴۲ درصد است، این درحالیست که متوسط این شاخص طی ۵ماه گذشته برابر با ۳۲/ ۳۵ بوده است.
بانک دی (ودی): درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۲۵ میلیارد تومان بوده که ۸۴/ ۷۸درصد کمتر از متوسط درآمد تحقق‌یافته تسهیلات‌اعطایی طی ۵ماه گذشته بوده است. تسهیلات‌اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۷۷/ ۸۱ درصد بیشتر از تسهیلات وصولی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است. بیشترین درآمد تحقق‌یافته تسهیلات‌اعطایی در شهریور‌ماه امسال، سایر‌تسهیلات به مبلغ ۱۶ میلیارد تومان بوده است.
سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری تحقق‌یافته (هزینه) طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۴۰۶میلیارد تومان بوده که ۷/ ۴ درصد بیشتر از متوسط هزینه تحقق‌یافته سپرده سرمایه‌گذاری طی ۵ماه گذشته بوده است. سپرده‌های جذب‌شده طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۲درصد بیشتر از سپرده‌های تسویه‌شده طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است.
بیشترین سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری در شهریور‌ماه امسال، سپرده‌های بلند‌مدت یک‌ساله به مبلغ ۳۲۸ میلیارد تومان است. حاشیه سود ناخالص عملیات بانکی (مابه‌التفاوت درآمد تسهیلات اعطایی و سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری) طی دوره شهریور‌ماه ۱۳۹۹ منفی و برابر با ۷۶/ ۹۳ درصد است، این درحالیست که متوسط این شاخص طی ۵ماه گذشته برابر با ۶۹/ ۱۵۰۳- بوده است.
بانک خاورمیانه (وخاور): درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بالغ بر ۳۲۱میلیارد تومان بوده که ۱۷/ ۳۱درصد بیشتر از متوسط درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی طی ۵ماه گذشته بوده است. تسهیلات اعطایی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ حدود ۶۸/ ۱۸درصد بیشتر از تسهیلات وصولی طی شهریور‌ماه ۱۳۹۹ بوده است. بیشترین درآمد تحقق‌یافته تسهیلات اعطایی در شهریور‌ماه امسال، سایر تسهیلات به مبلغ ۲۲۵میلیارد تومان بوده است.