به گزارش «دنیای بورس»، بررسی صورت‌های مالی 5 بانک منتخب نشان می‌دهد که با اینکه ارزش بازاری سهام دو بانک صادارت و ملت بیشترین شکاف را با ارزش جایگزینی آنها دارد، اما با این حال آنها به دلیل داشتن رقم بالایی از دارایی‌های مشهود (زمین و مستغلات و...)، دارایی ارزی و اوراق، پتانسیل بالایی برای پر کردن این شکاف در آینده دارند.
مقایسه شاخص‌های مالی 5 بانک منتخب در بازار سرمایه کشور می‌توان حائز نکات مهمی در زمینه ارزندگی سهام آنها در آینده باشد. کارشناسان معتقدند که با توجه به زمینه فعالیت بانک‌ها و شرایط تورمی کشور، مهمترین این شاخص‌ها شامل «شکاف بین ارزش جایگزینی و ارزش بازاری سهام»، «دارایی‌های ثابت مشهود»، «سرمایه‌گذاری در اوراق»، «خالص دارایی ارزی»، «نسبت کفایت سرمایه»، «نسبت مطالبات مشکوک‌الوصول به کل تسهیلات» و «سود خالص» می‌شود.
مقایسه این بانک ها از نظر شاخص اول یعنی شکاف بین حقوق صاحبان سهام و ارزش بازاری سهام آنها نشان می دهد ارزش سهام بانک ملت بیشترین فاصله را با ارزش خالص دارایی های آن دارد.
این رقم به میزان 92.5 هزار میلیارد است. همانطور که در جدول مشخص است بانک تجارت و پارسیان و صادرات در این شاخص به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند. حقوق صاحبان سهام حاصل باقیماندۀ منافع مالکان از دارایی‌های شرکت پس از کسر بدهی‌های آن است که شامل زمین، سرمایه اولیه و سودهای انباشت‌شده طی سال‌های فعالیت اقتصادی آن می‌شود.
اهمیت این شاخص در این است که ارزش واقعی و بنیادین شرکت را فارغ از قیمت بازاری سهامشان نشان می‌دهد و به همین دلیل با ارزش جاگیزینی شرکت‌ها که به عنوان یکی از روش‌های ارزش‌گذاری سهام کاربرد دارد، تطابق دارد. به این معنا با رقم ارزش آن، امکان احداث یک دارایی مشابه وجود خواهد داشت.
به بیان دیگر، اگر فرض کنیم یک شرکت سهامی که 10 سال پیش تأسیس‌شده، قصد جایگزینی دارایی‌های خود را به تاریخ امروز داشته باشد، به مبلغی باید بپردازد تا بتواند همان دارایی را تهیه کند، ارزش جایگزینی گفته می‌شود.
بنابراین ارزش جایگزینی ارزش یک سهم شرکت با قیمت روز است و از همین رو انتظار می رود ارزش بازاری سهام آن شرکت نزدیک باشد. هرچقدر فاصله این شاخص با ارزش بازاری شرکت کمتر باشد، گویای نزدیکی قیمت سهام با ارزش واقعی آن شرکت است، لذا می‌تواند مقیاس بااهمیتی برای ارزندگی و به تبع انگیزه خرید آن به شمار آید.
البته نکته حائز اهمیت در این مقایسه این است که باید تاریخ تجدید ارزیابی دارایی ها سودهای آتی را هم درنظر داشته باشیم؛ هرچقدر فاصله تجدید ارزیابی با روز محاسبه بیشتر باشد، با توجه به میزان تورم تجربه شده در اقتصاد، پتانسیل پر شدن شکاف دو شاخص ارزش جایگزینی و ارزش بازاری بیشتر می شود.
آخرین دوره تجدید ارزیابی دارایی‌های بانک ملت در سال 1398 بوده که مبلغ آن 17 هزار میلیارد تومان بوده است. اما در مقابل بانک صادارت و تجارت آخرین بار در سال 1397 اقدام به تجدید ارزیابی دارایی کرد، از این جهت می توان گفت که بانک صادرات پتانسیل بیشتری برای رساندن رشد ارزش جایگزینی به ارزش بازاری سهام خود را دارد. بانک رفاه هم دو سال است که اقدام به تجدید ارزیابی دارایی نکرده است.
از سوی دیگر هرچقدر سودهای آتی شرکت بیشتر باشد باز می‌توان انتظار داشت که در زمان کمتری شاهد پر شدن این شکاف باشیم. اما در اینجا دو بانک صادرات و ملت که سال گذشته سود خالص نسبتا بالایی داشتند را درنظر بگیریم.
در ترازنامه این دو بانک به ترتیب رقم های سود 2 هزار و 700 میلیارد و 6 هزار میلیارد تومان شناسایی شده است، در مقابل شکاف بین ارزش جایگزینی و دارایی این دو بانک به ترتیب 54 و 92 هزار میلیارد تومان بوده است، رقم هایی که تراز کردن آن نیاز به حدود 15 تا 20 سال انباشت سود به میزان یادشده در سال گذشته دارد.
خواص سهام بانکی
سهام بانک‌ها از منظر وضعیت تورمی کنونی، تفاوتی اساسی با دیگر شرکت‌های بورسی دارد. این تفاوت به نوع فعالیت آنها برمی‌گردد؛ بانک‌ها برخلاف دیگر صنایع که محصولاتشان یک کالا یا خدمت ملموس به حساب میِ‌آید، سود آنها ناشی از کارمزد و واسطه گری مالی یا همان خالص درآمد تسهیلات و سپرده است.
از همین رو دارایی بانک‌ها به جای تجسد در سرمایه‌های ثابتی مانند ماشین‌آلات، زمین و امثالهم بیشتر در وام های پرداخت شده خلاصه می‌شود، هرچند بانک ها نیز از محل درآمدهای خود سرمایه گذاری زیادی در بخش های تولیدی و خدماتی انجام می‌دهند، اما نسبت آنها با درآمدهای عملیاتی آنها کمتر است.
از همین رو در شرایط تورمی کنونی که قیمت دارایی‌های مشهود افزایش می‌یابد، این تنها دارایی‌های بانک‌ها است که ثابت می‌ماند، زیرا تسهیلات پرداخت شده (در هر دو مورد بخش دولتی و خصوصی) به جز میزانی سود تعیین شده به بانک‌ها برنخواهد گشت. با این حال همانطور که گفته شد درصد کوچکی از دارایی بانک‌ها شامل دارایی‌های مشهود مثل زمین و مستغلات و دارایی ارزی می‌شود که در شرایط تورمی اهمیت بسیاری در رشد حقوق صاحبان سهام و همینطور قیمت آینده سهام آنها دارد.
بنابراین می‌توان گفت که آن دسته از بانک‌هایی که دارایی‌های مشهود بیشتری دارند، همزمان با رشد تورم قیمت سهام آنها هم افزایش خواهد یافت. صورت‌های مالی اخیر 5 بانک منتخب این گزارش نشان می‌دهد که دو بانک صادرات و ملت در مجموع با بالغ بر 31 هزار میلیارد تومان دارایی مشهود و اوراق سهام، بیشترین دارایی ملموس را دارا هستند. همانطور که گفته شد بانک صادرات از سال 97 نسبت به روزآوری ارزش این دارایی‌ها اقدام نکرده است و از همین رو ظرفیت بالایی در رشد سهام این بانک در این زمینه وجود دارد.
یکی دیگر از دارایی‌هایی که بانک‌ها را از نظر میزان ارزندگی سهام قابل مقایسه می‌سازد، خالص دارایی ارزی است. آخرین دستورالعمل بانک مرکزی برای تعیین نرخ اقلام پولی ارزی 28 اسفند 98 بوده که در آن نرخ دلار 9 هزار تومان و یورو 10 هزار و 200 تومان مقرر شده است.
آمارها نشان می‌دهد که بر مبنای این نرخ دارایی خالص بانک ملت 63 هزار میلیارد تومان است که شامل موجودی نقد، مطالبات از بانک‌ها و شرکت‌ها، تسهیلات دولتی و غیر دولتی و ... می‌شود. با تغییر نرخ این ارز‌ها به هر میزانی، دارایی این بانک به همان میزان افزایش خواهد یافت. البته این بانک 2 میلیارد و 793 میلیون دلار نزد بانک مرکزی کره جنوبی و 671 میلیون دلار معادل 7 هزار میلیارد تومان سپرده‌گذاری دیداری نزد بانک‌های خارجی دارد که هر دو آنها به دلیل تحریم‌ها دارایی محدودشده تلقی می‌شوند.