به گزارش «دنیای بورس»، دنیای اقتصاد نوشت: شیل که در سال‌های گذشته به‌طور مداوم در حال افزایش تولید در آمریکا بود و انقلابش این کشور را به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل کرد، آینده‌ای نه‌چندان روشن پیش‌رو دارد. از طرفی این صنعت که میزان تولیدش به دلیل کاهش تقاضای ناشی از همه‌گیری کرونا با افت شدید مواجه شده، با رشد قیمت نفت به محدوده ۴۰ دلار بر بشکه خود را برای بازگرداندن چاه‌های تعطیل شده به تولید آماده می‌کند. از سوی دیگر، بسیاری از کارشناسان بر این باورند شیل برای بازیابی کامل تولید باید چند سال صبر کند.
چشم‌انداز خاکستری نفت شیل
نظرسنجی بلومبرگ از پنج منبع نفتی نشان می‌دهد آنها معتقدند تولید شیل در بهترین حالت ممکن در سال ۲۰۲۳ به بهبودی کامل خواهد رسید. این موسسات همچنین تخمین زده‌اند تولید شیل در ۱۸ ماه آینده یعنی تا پایان سال بعد میلادی ۱۶ درصد پایین‌تر از اوج خود در ماه فوریه خواهد بود. کارشناسان دلیل طولانی شدن بازیابی توان شیل را به دو عامل مهم مربوط می‌دانند.
به گفته آنان، چاه‌های شیل ساختار زمین‌شناختی خاصی دارد که باعث می‌شود نیازمند حفاری مداوم باشند تا حجم تولید کاهش نیابد. اینجاست که بستن چاه‌های عملیاتی به تولید برای همیشه ضربه می‌زند و به این دلیل، حتی زمانی که بهای نفت آمریکا مسیر منفی شدن را پیش گرفته بود، شرکت‌های نفتی آمریکا از تولید دست نمی‌کشیدند.
حال آنکه تعداد دکل‌های حفاری فعال در این کشور نیز به پایین‌ترین سطح خود از سال ۲۰۰۹ یعنی زمانی که نفت شیل وارد بازار شد، رسیده است. تحلیلگران برای پیش‌بینی میزان تولید در آینده به تعداد دکل‌ها رجوع می‌کنند. همین روش به ما نیز کمک می‌کند تولید شیل آمریکا در ۶ ماه تا یک سال آینده را کاهشی ببینیم.
اما اگر بلندمدت‌تر به این موضوع بنگریم، مشکلات مالی شرکت‌های نفت و گاز شیل مهم‌ترین مانع برای افزایش تولید خواهند بود. ابتدا باید به ضرردهی کلان این شرکت‌ها اشاره کرد که حاصلش چیزی جز خسارت ۳۴۰ میلیارد دلاری در ۱۱ سال گذشته نبوده است.
علاوه بر این، خود این شرکت‌ها نیز در سال جاری هزینه خود را به نصف کاهش داده‌اند که نشانگر دید منفی آنها به آینده است. مهم‌تر از همه اما از دست رفتن اعتماد بانک‌های وال‌استریت به شرکت‌های شیل است. وال‌استریت در سال‌های گذشته حمایت زیادی از این شرکت‌ها کرده بود اما با آشکار شدن ضعف بنیادی آنان در بحران کرونا، معلوم نیست بانک‌ها رویه پیشین را ادامه دهند. از این رو، برخی تحلیلگران تغییر پارادایم را برای صنعت شیل ناگزیر می‌دانند.
پس از یک هفته با بازدهی مثبت، شاخص‌های نفتی در هفته معاملاتی پیش با کاهش قیمت روبه‌رو شدند. نفت خام آمریکا جمعه با قیمت ۴۹/ ۳۸ دلار بر بشکه هفته را به پایان برد که ۲/ ۳ درصد افت هفتگی را نشان می‌دهد. همزمان نفت برنت نیز در آخرین روز هفته اندکی کاهش یافت تا با قیمت ۰۲/ ۴۱ دلار در هر بشکه بسته شود. برنت نیز در این هفته ۷۷/ ۲ درصد کاهش یافت. به گفته کارشناسان، دلیل افت هفتگی نفت بالا رفتن تعداد آمار مبتلایان کرونا در آمریکا بود که منجر به نگرانی از سر رسیدن موج دوم کرونا شد. همچنین افزایش موجودی نفت آمریکا برای سومین هفته پیاپی و انتشار گزارش‌های ناامیدکننده اقتصادی از دیگر عوامل مهم در کاهش قیمت بودند.
انتظار سه‌ساله
با رسیدن بهای نفت به محدوده ۴۰ دلار در هر بشکه پس از گذر از قعری که به دلیل پاندمی کرونا گرفتارش شده بود، احساسی در بازار پدید آمده که شیل در حال بازگشت به تولید است. در همین حال، برخی شرکت‌های نفتی مانند کانتیننتال ریسورسز، ای‌او‌جی ریسورسز و پارسلی انرژی گفته‌اند به دنبال بازگشایی چاه‌های بسته هستند.
با این حال، موسسات نفتی که به پیش‌بینی می‌پردازند تصویری به مراتب تیره‌تر از آینده شیل ترسیم می‌کنند. آنها می‌گویند گشایش دوباره چاه‌ها آنچنان به بازیابی رشد تولید این صنعت که به‌طور فزاینده‌ای دچار کمبود منابع مالی است، کمک نمی‌کند. حتی پیش از درگرفتن بحران کرونا نیز سرمایه‌گذاران از شرکت‌های شیل درخواست می‌کردند بیش از درآمدشان هزینه نکنند.
این مساله اکنون به مانعی برای رشد تولید شیل در آینده تبدیل شده است. بلومبرگ در این رابطه از پنج موسسه نفتی نظرسنجی کرده که بر اساس اطلاعات منتشر شده در این رسانه، برآیند نظر این نهادها نشان می‌دهد تولید آمریکا در ۱۸ ماه آینده و در پایان سال ۲۰۲۱، ۱۶ درصد پایین‌تر از سطح تولید فوریه که بیش از ۱۳ میلیون بشکه در روز بود، خواهد شد.
علاوه بر این، این موسسات بر این باورند دست‌کم تا ۲۰۲۳ طول می‌کشد تا شیل آمریکا به‌طور کامل بازیابی شود. برنادت جانسون، نایب رئیس تحلیل راهبردی در «انوروس» که یک شرکت پژوهشی و اطلاعاتی است به بلومبرگ گفته چاه‌های بسیار کمی در حال بازگشایی هستند. در نظرسنجی دیگری که فدرال رزرو دالاس در آمریکا انجام داده ۸۰ درصد مدیران گفته‌اند سطح حفاری در این کشور دست‌کم تا ۲۰۲۱ زمان می‌برد تا به دوران پیش از کرونا برگردد. این در حالی است که ۱۶ درصد پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی بر این باور بودند که این صنعت هرگز به عملکرد پیشین خود بازنمی‌گردد.
با وجود پیش‌بینی تیره و تار از وضعیت آتی شیل، این گزارش هشدار می‌دهد اوپک کماکان باید به مدیریت بازار نفت بپردازد چراکه انقلاب شیل که آمریکا را به بزرگ‌ترین تولیدکننده و یک صادرکننده خالص نفت تبدیل کرد، پتانسیل تخریبی خود در بازار را حفظ خواهد کرد. نهادهایی که در نظرسنجی بلومبرگ شرکت کرده‌اند می‌گویند به احتمال زیاد شیل بتواند به‌سرعت بخش اعظم کاهش تولید خود در ماه‌های گذشته را جبران کند به شرطی که بهای نفت در بازار آتی بین ۵۵ تا ۶۵ دلار تثبیت شود.
نوشابه گازدار شیل
مانع اصلی رشد تولید شیل در بازه حدود ۶ماه تا یک سال آینده که جلوی راه این صنعت قرار دارد، ساختار زمین‌شناختی چاه‌ها است که با نفت سنتی و متعارف فرق دارد. تولید نفت شیل را به یک نوشابه گازدار که تکان داده شده تشبیه می‌کنند، چراکه در ابتدای کار، تولید به‌صورت جهشی است اما در سال اول سقوطی ۶۰ درصدی را تجربه می‌کند. این موضوع باعث می‌شود شرکت‌های شیل به‌طور پیوسته در حال حفاری باشند تا تولید را در سطح پایداری نگه دارند. این امر به سرمایه زیادی نیازمند است.
کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند اگر هیچ چاه جدیدی حفاری نشود، تولید در ۱۲ ماه ابتدایی ۳۵ درصد کاهش خواهد یافت. این مقدار هفت برابر نرخ متوسط جهانی افت تولید نفت در جهان است. این در حالی است که تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا به ۱۸۸ واحد رسیده که کمترین سطح از سال ۲۰۰۹ است و کاهشی بیش از ۷۰ درصدی را از ماه مارس نشان می‌دهد.
اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آخرین گزارش خود گفته تولید نفت شیل این کشور در ماه جولای به ۶۳۲/ ۷ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که ۹۳ هزار بشکه کمتر از سطح ماه ژوئن است. این سطح از تولید کمترین در دو سال گذشته است. در همین حال خبرگزاری رویترز گزارش کرده دست‌کم دو بانک دولتی روسیه در نظر دارند ۴۰۰ میلیارد روبل (معادل ۶ میلیارد دلار) را با نرخ بهره تقریبا صفر به شرکت‌های نفتی اعطا کنند تا ۳ هزار چاه نفتی حفر کنند.
این چاه‌ها البته به‌طور کامل حفر نخواهند شد و ناتمام می‌مانند تا به محض بازگشت تقاضای نفت، روسیه تولید را به‌سرعت افزایش دهد. به این ترتیب روسیه می‌تواند بخشی از سهم بازار شیل آمریکا را در اروپا از آن خود کند.
وال‌استریت علیه شیل؟
صنعت شیل که در آستانه تولد ۱۵ سالگی خود است، از ابتدای شروع به کارش پیش‌بینی‌ها از شکست در افزایش تولید را نفی کرده است. در این دوره، تولید شیل دو برابر شده و به حدود ۸ میلیون بشکه رسیده است که سمت عرضه را در بازار نفت تقویت کرده که خود منجر به بروز مازاد عرضه در سال‌های گذشته شده است.
تولید شیل که از منابع غیرمتعارف نفت به شمار می‌رود، از مجموع تولید عراق و کویت در خاورمیانه بیشتر است. با این حال چنین تولیدی به قیمتی گزاف برای آمریکا به وجود آمد. تولیدکنندگان شیل در طول ۱۱ سال گذشته ۳۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌سوزی کرده‌اند و به بدهی‌ها افزوده‌اند. این رویه منجر به کاهش سرمایه مالکان سهام انرژی شده که به ۳ درصد «شاخص اس‌اند‌پی ۵۰۰» به لحاظ وزنی در سال جاری میلادی رسیده است.
تولیدکنندگان شیل از زمان کاهش قیمت نفت در مارس همه چیز از جمله تعداد دکل‌ها و کارگران را کاهش داده‌اند و برآورد می‌شود حدود ۷۵/ ۱ میلیون بشکه از تولیدشان کاسته شده باشد زیرا در یافتن مشتری به مشکل برخورده‌اند.
بانک‌های وال‌استریت در سال‌های رونق شیل به شدت از این صنعت حمایت کردند و سرمایه‌گذاری عظیمی انجام دادند. با این حال اکنون شرایط تفاوت‌های زیادی با آن زمان دارد. با همه‌گیری کرونا در جهان و کاهش شدید تقاضا، آسیب‌پذیری این صنعت هویدا شد. در این حالت سرمایه‌گذاری خود شرکت‌های فعال در صنعت شیل نیز به نصف کاهش پیدا کرد.
در یکی، دو ماه گذشته با افزایش قیمت نفت، نشانه‌های بازگشت تولید شیل ظاهر شد اما این اتفاق از یکسو می‌تواند کوتاه‌مدت باشد و از سوی دیگر بازگشت تولید با این سطح قیمت فقط برای مناطق و تولیدکنندگانی رخ می‌دهد که استخراج نفت شیل را با کمترین هزینه انجام می‌دهند. اگر قیمت به ۵۰ دلار برای هر بشکه نفت برسد، تولیدکنندگان برای بازگشت ترغیب خواهند شد.
با این حال خوش‌بین‌ترین موسسات مانند ریستاد انرژی رسیدن به سطح تولید فوریه آمریکا پیش از ۲۰۲۳ را نامحتمل می‌دانند. مرحله بعدی نفت رسیدن به محدوده ۶۰ تا ۶۵ دلاری است که به گفته جانسون، در این بازه قیمتی تولید می‌تواند به رشدی برابر یک میلیون بشکه در روز افزون بر ۱۳میلیونی که پیش از این استخراج می‌کرده، برسد.
با این وجود سوال بزرگ اینجاست که تولیدکنندگان شیل چگونه می‌خواهند اعتماد از دست‌رفته‌شان نزد بانک‌های وال‌استریت را بازگردانند تا به آنها تسهیلات بدهند. در واقع در آن حالت تولیدکنندگان توانایی افزایش تولید خواهند داشت اما سرمایه‌ای که برای آن نیاز است را خیر.