دنیای بورس: با یک صعود ۱۰ هزار واحد شاخص کل بورس تهران در ارتفاع ۶۰۷ هزار ایستاد. این در حالی است که هم‌زمان باقی ماندن صف‌های خرید متعدد نویدبخش ادامه روند افزایشی قیمت‌ها است. دیگر نیازی به تکرار نحوه ورود و تشدید جذب نقدینگی به بازار رویایی اقتصاد کشورمان نیست و هیجانی که هرچند هشدارها نسبت به آن زیاد است، اما میل خاموشی ندارد. با این حال، سه مساله اساسی پیش روی بازار سهام کشورمان وجود دارد که تحت شرایط خاص بتوانند جلوی این موج خروشان نقدینگی را بگیرند.
پیش بینی بورس با سه نشانه
در این میان یکی از مسائلی که به طور سنتی باعث تعدیل قیمت‌ها در بازار سهام حداقل برای مدت کوتاهی می‌شد، عرضه‌های اولیه بود. در واقع شرکت‌های جدیدی که وارد می‌شوند و نیاز به نقدینگی تازه دارند. یعنی نمی‌توان صرفا با جریان سفته‌بازی در گروه‌های مختلف نقدینگی مورد نیاز آن را تامین کرد و پولی است بین بورس‌بازان دست به دست نمی‌شود و مستقیما به شرکت تازه‌وارد می‌رسد. بر این اساس، عمدتا عرضه‌های اولیه با ارزش بازار بالا، باعث متعادل شدن فشار نقدینگی در بورس می‌شد. هفته گذشته اما عرضه بزرگ ۱۸۰۰ میلیارد تومانی «صبا» کاملا در دل خریداران محو شد و کوچک‌ترین اثری بر سایر گروه‌ها و کلیت بازار نداشت. این موضوع تاکید کرد اولا بخش مهمی از نقدینگی که این روزها بر خلاف سال‌های گذشته وارد بورس می‌شود، صرفا برای خرید عرضه‌های اولیه فعال است و ثانیا حجم پول‌ها در بازار سهام به قدری بالاست که حتی عرضه‌های چندهزار میلیارد تومانی نیز اثری بر رونق ندارد. با این حال همچنان عرضه‌های بزرگ دیگری در راه بازار سهام هستند که از جمله آنها شستا است. باید دید این عرضه‌ها می‌توانند تب خریداران بورسی را کاهش دهند یا خیر.
در سمت دیگر، موضوع مهمی که دیروز به طور رسمی از سوی هیات وزیران به تصویب رسید برنامه برای عرضه شرکت‌های بورسی دولتی به عموم مردم است. ۱۳ شرکت در قالب سه صندوق قابل معامله قرار است به عموم جامعه با تخفیف واگذار شود. در حالت عادی چنین عرضه‌هایی به تنهایی می‌توانست نقدینگی بازار سهام را به خود محدود کند و سایر بازار را منفی کند. اما اکنون چنان تبی جامعه را فرا گرفته که کسی نمی‌تواند با قطعیت در این خصوص سخن بگوید. به هر حال این عرضه‌ها که طبق گفته وزیر اقتصاد از نیمه اردیبهشت آغاز می‌شود می‌تواند سدی در برابر صعود بورس تهران محسوب شود.
همچنین، طبق اظهارات اخیر رئیس سازمان خصوصی‌سازی قرار است سهام عدالت نیز از نیمه دوم اردیبهشت آزاد شوند که البته هنوز جزئیات آن معلوم نیست. این بخش از سهام نیز بسیار وسیع و در سال‌های گذشته یکی از دغدغه‌های فعالین بورسی بود که چگونه می‌توان از پس این حجم از عرضه سهام برآمد. شاید کمتر کسی تصور این حجم از اقبال به بورس تهران را داشت و اکنون هرچند کمی دیر، اما جسارت آزادسازی سهام عدالت به وجود آمده است. مساله‌ای که خود مانع دیگری در مسیر صعودی بورس می‌تواند باشد.
اگر بورس‌بازان این عوامل را نیز پشت سر بگذارند، شاید دیگر نتوان عامل ملموسی برای توقف رشد قیمت سهام جویا شد، جز آنکه ریشه این صعودهای بی‌محابا خشک شود. به عبارت دقیق‌تر، انتظارات فراتورمی که سهامداران اکنون دارند با واقعیت هم‌خوان نشود و ثبات نسبی در فضای اقتصادی-سیاسی کشور به وجود آید. این مساله با کنترل رشد نرخ دلار و تورم در کشور باعث خواهد شد بورس‌بازان از فاز رویابافی خارج شوند و شاید ترمز نهایی رشد قیمت سهام کشیده شود.
بازی از نو با رئیس جدید
اما در فضای پررونق معاملات، ترافیک اخبار مهم بازار سهام نیز قابل توجه است. در حالی هفته گذشته مساله استعفای شاپور محمدی از ریاست سازمان بورس و جایگزین شدن وی با حسن قالیباف اصل مطرح شده بود که دیروز این خبر قطعی شد. قالیباف در فضایی به ریاست سازمان رسیده که موج نقدینگی و صعودهای بی‌وقفه سهام، موجی از نقدهای مختلف را با خود به همراه آورده است. بنابراین، وظایفی دشوار بر شانه وی سنگینی می‌کند. باید دید سکاندار جدید بازار سهام چه برنامه‌هایی برای مهار فضای فعلی در سر دارد و چگونه می‌تواند از این فرصت استثنایی اقتصاد کشور بهره ببرد.
ترفند بورس‌بازان علیه رویکرد سازمان
هرچند نکته بسیار مهم دیگر در معاملات دیروز تعلیق قوانین محدودکننده معاملاتی در پایان هفته گذشته بود، اما تغییر رویکرد نرمی در میان بورس‌بازان دیده می‌شود. طی هفته‌های اخیر عمده برداشت‌ها از قوانین جدید سازمان بورس این بود که تمایلی به هدایت نقدینگی از سهام کوچک‌تر به سهام بزرگ‌تر وجود دارد. در واقع سهام کوچک‌تر که مسیری برای جولان سفته‌بازان بود با قواعد متعدد محدودتر شده‌اند که البته هر بار این قوانین در تعلیق ماندند، اما به نظر می‌رسد بازار در حال شناسایی این رویکرد است. با این حال، نمادهای بزرگ‌تر عمدتا کالایی محسوب می‌شوند که نه تنها ریسک جدی اقتصاد جهانی آنها را تهدید می‌کند، بلکه حقوقی‌های قدرتمندی در سمت عرضه دارند که اجازه جولان سفته‌بازان را محدود می‌کنند. بنابراین، سهام بزرگ غیرکالایی در معاملات دیروز مورد توجه معامله‌گران قرار گرفتند و صف‌های خرید سنگینی را تجربه کردند که در نوع خود جالب توجه است.