دنیای بورس: شاخص بورس با قرار گرفتن در کانال ۵۶۷ هزار واحدی، رکوردی تازه به ثبت رساند و هم‌زمان با هجوم سنگین خریداران حقیقی همراه شد و فقط در بورس حدود ۱۱۵۰ میلیارد تومان به سبد دارایی‌های سهامداران خُرد اضافه شد. بورس تهران مدت‌هاست نشان داده با هجوم سهمگین نقدینگی از هرگونه مانع موقتی عبور کرده و در مسیر صعودی قصد برگشت ندارد. شاید مطابق نوشته‌هایی که بارها داشته‌ایم بتوان گفت هنوز ظرف کوچک بورس نمی‌تواند سیل جوشان پول‌های ورودی را در خود جای دهد و شاهد تورم روزافزون قیمت‌ها هستیم. با این حال، از چند جهت نشانه‌های به چشم می‌خورد که بی‌توجهی به آنها ممکن است پایان این بزم شیرین سهامداری را تلخ کند.
سرعت‌گیر پمپاژ پول به بورس؟
همانطور که اشاره شد مهم‌ترین محرک صعود قیمت سهام، قدرت نقدینگی تازه‌نفس است که حتی در ایام نوروز نیز سنت‌شکنی کرد و حتی به اوج‌های تاریخی رسید. در چنین شرایطی مقام ناظر در اقداماتی تازه سعی کرده است مسیر ورود پول به بازار سهام را کنترل کند. بر این اساس، سطح اعتبارات دریافتی سهامداران به ۳۵ درصد کاهش یافت. این امر به معنای کاهش قدرت اهرمی سرمایه‌گذاران و به نوعی هشداری تازه به سرمایه‌گذاران برای افزایش ریسک سرمایه‌گذاری است که معمولا مقام ناظر در بازارها هنگام بالا رفتن ریسک دارایی‌ها، شروع به محدود کردن بدهی‌ها می‌کند. هرچند در نگاه اول اینطور به نظر بیاید که تازه‌واردهای بورسی که نقش مهمی در پمپاژ پول داشتند چندان از اعتبارات بهره نمی‌برند و این موضوع اثری بر آنها ندارد، اما بررسی‌های تحلیلی نشان می‌دهد در دوران رونق‌های پرشتاب، بسیاری از قدیمی‌های بازار نیز سوار بر موج رشدهای متوالی اعتبارات سنگینی می‌گیرند. بنابراین، چندان هم نمی‌توان این قانون را بی‌اثر دانست، هرچند که بعید است در فضای فعلی اثری ماندگار داشته باشد.
زمزمه‌های عرضه سهام دولتی
شب گذشته همچنین خبری منتشر شد مبنی بر آنکه وزیر اقتصاد در نامه‌ای از برنامه دولت برای واگذاری باقیمانده سهام خود در شرکت‌های بورسی و فرابورسی در قالب صندوق‌های قابل معامله (ETF) رونمایی کرده است. این نامه که منتظر تصویب هیات وزیران است می‌گوید قرار است این سهام با تخفیف ۲۰ تا ۲۵ درصدی عرضه شوند. شاید چنین اقدامی بهترین راه برای بهره‌مندی از پول‌های سرگردان در بازار سهام و کنترل رشدهای پرشتاب قیمت‌ها باشد. طبیعی است این گام در صورت اجرا می‌تواند بخش مهمی از نقدینگی موجود را به خود جلب کند و به معنای بزرگ‌تر شدن «ظرف بازار سهام» است. البته تا تصویب این طرح و همچنین ارائه جزئیات حجم عرضه‌ها نباید عجولانه قضاوت کرد.
دو روایت از افت سود اوراق بدهی
یکی از نکاتی که شاید چندان برای فعالان فعلی بورس تهران اهمیتی نداشته باشد، وضعیت نرخ سود اوراق دولتی موسوم به اخزا است. اوراقی که تا چندی پیش نرخ سودهای بالای ۲۰ درصدی را تجربه می‌کردند شاهد عقب‌نشینی نرخ بهره تا محدود ۱۸ درصد هستند. هرچند بازارهای بدهی در دنیا مبنای بسیاری مهمی برای تحلیل فضای کلان اقتصادی هستند، اما در کشورمان عمق کم این بازار، امکان تحلیل‌های دقیق را نمی‌دهد. تجربه چند سال اخیر نشان می‌دهد، بازار بدهی بیش از آنکه از فضای کلان اقتصادی بهره‌مند باشد متاثر از وضعیت بازار سهام و بازیگران بازار سرمایه بوده است.
بنابراین، افت نرخ سود این اوراق که به معنای افزایش خریداران آن است می‌تواند به دو صورت تفسیر شود. گروهی معتقدند این امر به دلیل تغییر پرتفوی سرمایه‌گذاران حقوقی بزرگ رخ داده است که به دلیل افزایش ریسک‌های اقتصادی و بازار سهام، دارایی خود را به سمت اوراق برده‌اند. این مساله می‌تواند به این معنا باشد که بازار سهام از نگاه بازیگران عمده با ریسک بالایی مواجه شده است و آنها به سمت یک دارایی امن (اوراق دولتی) حرکت کرده‌اند. اما تفسیر دوم آن است که زمزمه‌های کاهش نرخ سود بانکی باعث شده برای جلوگیری از اثرات رکودی کرونا باعث تعدیل سریع‌تر نرخ‌ها در این بازار شده است.
تردید به توافق بزرگان نفتی
اما نگرانی چهارم که به روند کوتاه‌مدت قیمت‌ها برمی‌گردد بازار جهانی است که فردا بازگشایی می‌شود. قیمت نفت در دو روز پایانی هفته گذشته حدود ۴۰ درصد رشد کرد و همین موضوع کافی بود تا در معاملات دیروز شاهد اوج‌گیری تقاضا در بسیاری از سهام وابسته از جمله شرکت‌های پالایشی بودیم. رشد قیمت نفت بر مبنای وعده‌هایی بود که ابتدا ترامپ و سپس پوتین برای کاهش عرضه نفت تا حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز داده بودند. بر این اساس قرار بود دوشنبه (فردا) در نشستی این گام اجرایی شود. اما از دیروز نشانه‌هایی مطرح شد که احتمال تعویق نشست مزبور را تقویت کرد. از یک سو ترامپ اعلام کرد ما به دلیل بازار آزاد بودن نمی‌توانیم برای کاهش تولیدات به عربستان و روسیه کمک کنیم. در سمت دیگر، اختلافات میان سعودی‌ها و روس‌ها نیز بالا گرفت و دستیابی به یک توافق را مبهم کرد. بنابراین، در بسیاری از سهام وابسته به نفت ریسک افت قیمت‌های جهانی با بازگشایی بازارها وجود دارد که باید به آن توجه شود.