دنیای بورس: شاخص کل بورس تهران در هفته گذشته نزدیک به 35 هزار واحد از ارتفاع خود را از دست داد: از 4 جلسه معاملاتی هفته گذشته 3 روز را در مسیر نزولی سپری کرد و در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته توانست تا حدودی به مدار تعادل بازگردد. مرور مهم‌ترین عواملی که در عقب‌گرد بازار نقش داشتند می‌تواند در تعیین مسیر هفته جاری نیز حائز اهمیت بسیاری باشد. در هفته گذشته تصمیم‌ها و حاشیه‌های سازمان بورس، ریزش شدید قیمت‌ها در بازار جهانی و تمرکز محسوس تقاضا بر نمادهای عرضه‌اولیه‌ای از جمله عواملی بودند که بازار را نزولی کردند. ریسک‌های بازار در کدام مرحله‌اند؟
ضدانگیزه‌ها در بازار سهام
1) در وهله اول باید به تغییرات غیرمنتظره و عدم‌اطمینان‌ها از سوی سازمان بورس پرداخت. جایی که سایه این دسته از ریسک‌ها با جلسه روز سه‌شنبه شورای عالی بورس تا حدودی کمرنگ‌تر شد. در ضمن نکته‌ای که به طنز در میان فعالان بورسی رد و بدل می‌شود را نباید از نظر دور داشت: در روزهای پایانی هفته‌ای که گذشت این دسته از تصمیمات اتخاذ نشدند. احتمالا در روزهای آتی نیز می‌توان بدون نگرانی از این جنبه به معاملات سهام نگاه کرد.
2) احتمالا روند عرضه‌های اولیه در این هفته پیگیری شود و در صورتی که بورس تهران بخواهد به مسیر صعودی ادامه دهد هیچ بعید نیست که عرضه دولتی‌ها نیز رنگ و بوی جدی‌تری بگیرد. احتمالا این دسته از اقدامات را باید به عنوان بهترین گزینه‌های کنترل هیجان سهام در این مقطع زمانی تحسین کرد. با این حال به نظر می‌رسد بورس تهران تا بلوغ مسیری طولانی در پیش دارد.
3) عامل مهم دیگری که بورس تهران را به خصوص از ناحیه نمادهای بزرگ کالایی تحت فشار قرار داد ریزش شدید قیمت‌ها در بازار جهانی بود. گسترش ویروس کرونا در دنیا و مختل شدن فعالیت‌های عادی در بسیاری از کشورهای جهان تبعات سهمگینی برای بازارهای سهام و کامودیتی به همراه داشت. نفت و فلزات مصرفی سطوح بسیار مهمی را از دست دادند و ریزش‌های شدیدی را تجربه کردند. از سوی دیگر نمادهای کالایی بورس تهران در زمره معدود گروه‌هایی قرار می‌گیرند که واقعیت‌های اقتصادی را با جدیت بیشتری دنبال می‌کنند و البته در تغییرات شاخص بورس نیز تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای دارند. به این ترتیب ریزش قیمت‌ها در بازار جهانی این بار بورس تهران را بی‌نصیب نگذاشت و با خود همراه کرد.
4) جدا از عواملی که هفته گذشته بورس را نزولی رقم زدند باید به عامل چهارمی نظر داشت که در این هفته احتمال فعال شدن آن وجود دارد: فروشندگان بالقوه. معمولا رسیدن به روزهای پایانی سال برخی از سهامداران محافظه‌کار را ترغیب به نقد کردن سهام می‌کند؛ چرا که حجم اتفاقات غیرقابل‌پیش‌بینی در تعطیلات طولانی مدت می‌تواند آینده بورس تهران را ناخواندنی کند. حتی در هفته‌های گذشته نیز نقش فروشندگان سهام در معاملات روزهای چهارشنبه واضح و قابل‌توجه بوده است. تصور این که حجم این دسته از فروشندگان با رسیدن به تعطیلات 5 روزه افزایش یابد چندان دور از ذهن نیست. با این حال باید در نظر داشت که روند تغییرات این هفته می‌تواند نظر این دسته از معامله‌گران را تغییر دهد. در این بین مهم‌ترین عواملی که می‌تواند اثرگذار باشد: تغییرات نرخ ارز (و همین‌طور انتظارات) در کنار انتظارات از روند بازار جهانی است.
انگیزه‌های سهامداری از کجا می‌آید؟
نکته‌ای که نمی‌توان در رابطه با بازار سهام نادیده گرفت نرخ ارز و انتظارات تورمی است. گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که معاملات فیزیکی ارز کاملا محدود است که البته با توجه به شیوع بیماری نیز قابل‌درک است. از سوی دیگر به نظر نمی‌رسد ریزش شدید نرخ ارز در کوتاه‌مدت محتمل باشد. ریزش شدید قیمت نفت و کامودیتی‌هایی که در درآمد ارزی کشور نقش دارند می‌تواند منابع را تحت فشار قرار دهند. شیوع بیماری کرونا نیز ابعاد گوناگون واقعی و خبری دارد که می‌تواند نقش محرک برای ارز را داشته باشد. در صورتی که انتظار برای بازگشایی بازار ارز در سال 99 با گپ محسوس وجود داشته باشد شاید نگهداری سهام یکی از بهترین راه‌ها برای جا نماندن از رشد نرخ دلار و تورم باشد.
مورد دیگری که به خصوص در معاملات دو روز هفته می‌تواند جالب‌توجه باشد بسته‌شدن نمادهای زیرمجموعه گروه ایران‌خودرو برای برگزاری مجامع مرتبط با افزایش سرمایه است. البته باید تاکید کرد هنوز مجوز سازمان بورس برای تجدید ارزیابی این گروه‌ها صادر نشده است و در صورتی که این انتظار بیشتر به درازا بکشد ممکن است فشار فروش نیز تشدید شود. با این حال انتظار برای رقیق شدن قیمت سهام می‌تواند به عنوان محرک تقاضا در این گروه عمل کند. در هر صورت به نظر می‌رسد معاملات گروه خودرو یکی از دیدنی‌ترین وقایع بازار در این هفته باشد.
معمای بازار جهانی
با وجود ریزش محسوس کامودیتی‌ها در برآیند معاملات هفته، در آخرین روز معاملاتی (شب گذشته) محرک‌های مالی دولت‌هایی مانند آمریکا و چین توانست تقاضا را به بازارها برگرداند و بار دیگر قسمتی از ریزش‌ها را جبران کند. با این حال نکته‌ای که فعالان بورس تهران باید مد نظر داشته باشند آن است که این دسته از محرک‌ها تنها در هیئت تسکین‌دهنده‌ای موقت برای بازار جهانی عمل می‌کند و درمان اصلی این معضل به جلوگیری و یا کنترل بیماری ناشی از ویروس کرونا باز می‌گردد. تا هنگامی که این مهم محقق نشود وضعیت بازار جهانی در مسیر صعودی به نظر بعید می‌رسد که باثبات باشد و نهایتا باید در انتظار نوسان‌های شدید در کوتاه‌مدت و ریزش‌های فرسایشی در میان‌مدت بود. در سوی مقابل در صورتی که مبارزه با ویروس جدید بتواند در کوتاه‌مدت به سرانجام برسد محرک‌های فعلی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی می‌تواند جان تازه‌ای به بازارها ببخشد. به صورت خلاصه دل‌بستن به صعود بازار جهانی و احیای قیمت‌ها، بدون انتظار برای کشف درمان و یا کنترل کرونا، تا حدودی پرریسک به نظر می‌رسد.
در صورتی که بازار جهانی ریزش‌های شدیدتری را همزمان با تعطیلات نوروزی ما تجربه کند (به شرط ثبات دلار) ممکن است آغاز معاملات بورس در سال 99 نیز با ریزش فراگیر آغاز شود. در عین حال ریزش بیشتر قیمت کامودیتی‌هایی همچون نفت به خودی خود می‌تواند نرخ دلار را در مسیر رشد قرار دهد..
در نهایت به نظر می‌رسد بورس تهران محرک‌ها و موانع قابل‌توجهی در آخرین هفته سال پیش رو دارد. تا آن‌جا که بعید نیست دو روند کاملا متفاوت را در دو روز متوالی و یا در حتی در دو نیمه معاملاتی مشاهده کرد. نکته‌ای که معامله‌گران باید مد نظر داشته باشند در وهله اول پرهیز از شتاب‌های بی‌مورد و واکنش‌های هیجانی و در وهله دوم رصد تغییر بااهمیت در سایر مواردی است که در بالا برشمرده شد.
در رابطه با انتظار کارشناسان و سهامداران از روند بورس در هفته جاری بخوانید: پیش‌بینی آخرین هفته بورس در سال 98