دنیای بورس: معاملات بورس تهران در روز جاری بار دیگر با شتاب فروشندگان و هیجان ابتدایی ناشی از قرارگیری ایران در لیست سیاه FATF آغاز به کار کرد و در 5 دقیقه نخست با ثبت ریزش بیش از 11 هزار و 400 واحد یکی از پرشتاب‌ترین سقوط‌ها را در کوتاه‌ترین بازه زمانی ممکن پشت سر گذاشت. اما این پایان ماجرا نبود و درست پس از آنکه فروشندگان صف اول با رفتاری سراسیمه سهم‌های خود را در پایین‌ترین قیمت‌های ممکن روزانه به فروش رساندند، خریداران از راه رسیدند و با خرید سهم‌ها از صنایع مختلف در کف قیمت روزانه به برچیده شدن بسیاری از صف‌های فروش و کشیده شدن رنج‌های مثبت در بسیاری از سهم‌های بازار کمک کردند. البته در این نوع رفتار سرمایه‌گذاران به هیچ وجه ردپایی از حضور قدرتمند سهامداران بزرگ و حمایت از بازار مانند آنچه در پی شهادت سردار سلیمانی رخ داد وجود نداشت و اگرچه ترکیب خریداران اندکی به نفع سهامداران حقوقی سنگینی می‌کرد اما بیشتر کمین خریداران مترصد با توجه به شرایط موجود منجر به برچیده شدن فضای فروش و بازگشت نسبتا سریع قیمت اکثر غریب به اتفاق نمادهای بورسی به مدار مثبت شد.
در پایان معاملات امروز در بورس تهران از 314 نماد فعال، قیمت پایانی 191 نماد مثبت و 123 نماد مثبت بود افزایش تعداد سهم‌ها با آخرین قیمت مثبت نسبت به سهم‌های با قیمت پایانی مثبت حاکی از تقویت فضای خرید در دقایق واپسین بود. از سوی دیگر تشکیل صف خرید در 118 نماد بورسی به ارزش 797 میلیارد تومان (شامل صف خرید 170 میلیارد تومانی در نماد «قرن») در قیاس با تشکیل تنها سه صف فروش در نمادهای «تکالا»، «تکشا» و «وبصادر» به ارزش 18 میلیارد تومان نشان از برتری نهایی خریداران به فروشندگان می‌داد. ثبت ارزش معاملات خرد روزانه 3590 میلیاد تومانی و خالص تغییر مالکیت 16.7 میلیارد تومانی از سهامداران حقیقی به حقوقی نیز از موج کم‌رمق صبحگاهی فروش حکایت می‌کند. چه آنکه در صورت سنگین بودن این فشار فروش، برای جبران آن تا سطوح صبت شده، علاوه بر میزان بسیار زیاد نقدینگی در سمت خرید، احتمالا خالص تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی نیز رقم‌های بسیار بالاتری را نیز به ثبت می‌رساند. گرچه برطرف شدن فضا ترس از معاملات و بازگشت قیمت‌ها، سرمایه‌گذاران حقیقی را نیز خرید ترغیب کرده بود.
خداحافظی بورس با ریسک‌ها؟
یکی از وقایع مهم ثبت شده در ذهن سرمایه‌گذاران بورسی طی یک سال اخیر، تداوم مسیر رو به رشد شاخص کل و قیمت سهم‌ها علیرغم بروز انواع و اقسام ریسک‌های سیستماتیک و بیرونی است. مرور خاطرات و واکنش‌های اهالی بازار سهام در پی بروز هر کدام از این اتفاقات نظیر خروج آمریکا از برجام، شهادت سردار سلیمانی و احتمال بروز تنش‌های منطقه‌ای با محوریت ایران، افزایش سه برابری قیمت بنزین و بروز برخی نا‌آرامی‌ها در کشور و تحرکات خلیج فارس و موارد مشابه ریز و درشت زیاد دیگر، مانند واکسینه شدن بورس به ریسک‌های بیرونی عمل کرده است. نوع و میزان واکنش سرمایه‌گذاران به هر کدام از وقایع یاد شده بسته به میزان شناخت بازار از رویداد مذکور و تاثیرات احتمالی آن و همچنین زمان وقوع آن رویداد متفاوت بود. هرچه به روزهای داغ بازار سهام نزدیک‌تر می‌شدیم تاثیرپذیری قیمت‌ها در روندهای میان‌مدت از ریسک‌های مزبور کمتر و کمتر می‌شد. یکی از مهمترین دلایل بروز چنین رفتاری، قدرت نقدینگی و انتظارات تورمی منعکس شده در بازارهای غیر کنترلی بود که با توجه به پازل ایجاد شده در بازارهای سرمایه‌گذاری موازی، نقدینگی را به سمت بورس هدایت می‌کرد و کمرنگ شدن ریسک‌ها و پشیمانی فروشندگان در بلندمدت را به دنبال داشت. اما ریسک اخیر بازار سهام که با قرارگیری مجدد ایران در لیست سیاه سازمان FATF همراه شد، از لحاظ میزان تاثیرگذاری شاید دوام را بر ریزش قیمت‌ها داشت و تنها 5 دقیقه هیجانی را پشت سر گذاشت. دلیل اصلی در سایه رفتن این ریسک را می‌توان علاوه بر عدم تغییر ساختار حرکت نقدینگی سرگردان به حرکت سریع نرخ دلار نسبت داد.
دلار در مرز 15 هزار تومانی
بازار سهام ایران همواره بزرگترین رشدهای خود را بر محور شوک‌های ارزی و کاهش ارزش پول ملی داشته‌است. رشد اخیر قیمت‌ها در بورس نیز به واسطه عقب ماندن جریان بازار سهام از روند پرشتاب نرخ ارز در سال‌های گذشته شروع شد و با کنترل بازار ارز و تغییر مسیر جریان نقدینگی به بورس تقویت شد. قرارگیری ایران در لیست سیاه FATF اگرچه از نظر فنی با تصویب لوایح پالرمو CFT امکان خروج از چنین وضعیتی را مهیا می‌کند اما با رشد سریع نرخ دلار در بازار آزاد همراه بوده‌است. نرخ دلار در بازار آزاد امروز به مرز 15 هزار تومان نزدیک شد و در عرض کمتر از 4 روز شاهد رشد 1000 تومانی (بیش از 7 درصد) دلار بوده‌ایم. سیاست‌های بانک مرکزی در خصوص بازار محور کردن و عدم سرکوب نرخ ارز در بازار نیما نیز به رشد سریع دلار در این بازار و نزدیک شدن به مرز 13500 تومانی منجر شده‌است. جمیع این موارد با تقویت روز افزون انتظارات تورمی در سهام و صنایع مرتبط، استقبال زودهنگام اهالی بورس از چنین سرنوشتی را به همراه داشته‌است. امری که در تقویت تقاضای سهام شرکت‌های مرتبط با قیمت‌های جهانی از یک سو و داخلی فروش‌ها به معنای عام تورم‌محورها از سوی دیگر کاملا به چشم می‌آید.