دنیای بورس: شاخص کل بورس تهران با رسیدن به مرز 440 هزار واحدی سقف‌های ذهنی بسیاری از کارشناسان را درنوردیده است با این وجود و در حالی که بازار سهام رشدهای پرشتابی را پشت سر گذاشته است، هنوز شاهد ورود سرمایه‌های سرگردان به تالار شیشه‌ای هستیم. این جریان جذب نقدینگی و تداوم آن با هیچکدام از دوره‌های رونق بازار سهام هم به لحاظ میزان رشد قیمت‌ها و هم به لحاظ تداوم روند صعودی قابل مقایسه نیست. با این حال حتی در چنین شرایطی برخی از متغیرها از نزدیک شدن به تعادل کلی بازار سهام خبر می‌دهند. هرچند با افزایش قدرت نقدشوندگی سهام به مدد محدودسازی بازارهای موازی، احتمال ریزش‌های سهمگین در سهم‌های بزرگ بورسی در دوره اصلاح کم خواهد بود اما شتاب روز افزون ارزش معاملات روزانه که از نشانه‌های رسیدن به یک تعادل جدید است، می‌تواند پیدا کردن سهم‌هایی با پتانسیل سودآوری بالا را سخت و دشوار کند. در چنین شرایطی، کاهش میزان سودآوری در دوره‌های کوتاه‌مدت با توجه به شکل‌گیری انتظارات بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه وارد در دوره رونق می‌تواند فاصله گرفتن جریان سرمایه‌های خرد از متن داد و ستدهای روزانه را در پی داشته باشد که در بهترین حالت باعث به کما رفتن بورس می‌شود.
یک سناریوی محتمل
بازارهای جهانی پس از شوک ویروس کرونا و واکنش معنادار در کوتاه‌مدت به این رویداد به مدار آرامش بازگشتند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که انتشار داده‌های اقتصادی آمریکا در اولین ماه سال 2020 کمی از نگرانی‌ها کاسته است که به مثبت شدن قیمت کامودیتی‌ها منجر شده است. اما رسیدن به سطوح فعلی را در حال حاضر یک برگشت از کف و واکنش به ریزش‌های سریع می‌توان نامید و در حالی‌که داستان کرونا هنوز ادامه دارد و داده‌های اقتصادی کلان چین منتشر نشده‌است، نشانه‌‌شناسی برطرف شدن ریسک این پدیده از قیمت‌های جهانی ساده‌لوحانه به نظر می‌رسد.
اما با تمام این تفاسیر اگر شوک‌های بوجود آمده در قیمت‌های جهانی از یک رکود بزرگ و خطر پنهان برای اقتصاد جهانی حکایت نکند، یکی از سناریوهای موجود برای آینده بورس، چرخش نقدینگی به سمت سهام دارای پشتوانه‌های بنیادی است که می‌تواند به عنوان آخرین حلقه رشد بازار سهام و تا محدوده حبابی شدن قیمت این سهم‌ها ادامه داشته باشد. هرچند در این میان رفتار بازارهای جهانی و جهت‌گیری قیمت کامودیتی‌ها در شکل‌گیری چنین روندی کاملا نقش اساسی ایفا می‌کند و بروز شوک‌های احتمالی، معادلات را برهم خواهد زد. احتمال وقوع سناریوی یاد شده با در نظر گرفتن نوسان‌های مقطعی و طبیعی در اقتصاد جهانی، دور از ذهن نخواهد بود.
پاشنه آشیل بورس
یکی از مهمترین رویداد‌های بازار سهام در معاملات روز گذشته، حضور چشمگیر سرمایه‌گذاران خرد در سمت تقاضا بود. این اتفاق در حالی رخ می‌داد که سرمایه‌های بزرگتر با دارایی سهام بیشتر در سمت فروش قرار داشتند و سرمایه‌های خرد با تعدد سفارش‌های خرید با حجم‌های به نسبت کوچک‌تر در هر سفارش، آرایش سمت خرید را به حدی فشرده کرده بودند که فروش‌های آبشاری سهام در نهایت نتوانست روند کلی بازار را معکوس کند و ترس را در دل سرمایه‌گذاران بیندازد. نتیجه چنین تقابلی میان خریداران و فروشندگان در بورس تهران منجر به شکسته شدن ارزش معاملات خرد روزانه و رسیدن این متغیرمهم بورسی به رقم 4663 میلیارد تومان شد. بروز شوک‌های عرضه که به تلاطم جریان داد و ستدهای روزانه در بورس تهران انجامید، معاملات سهام در فرابورس و بازار پایه را نیز تحت تاثیر قرار داد. اما مجموع ارزش معاملات خرد در بازار سهام (بورس، قرابورس و بازارهای پایه) علیرغم شکسته شدن رکورد بورسی و با توجه به توقف تعدادی از نمادهای تاثیرگذار در تالار شیشه‌ای، در محدوده 6800 میلیارد تومان است. همان محدوده‌ای که رکورد قبلی ارزش معاملات خرد در تاریخ 6 بهمن سال جاری در آن به ثبت رسید. به عبارت دیگر سیل نقدینگی و تعدد خرید و فروش‌ها در سهام، به سقف غیرقابل نفوذی برخورد کرده است که از یک منظر با توجه به اختلال‌های سیستمی به وجود آمده به نظر می‌رسد زیرساخت‌های فنی موجود در بازار سهام کشش نقدینگی بیش از این را نداشته باشد.
نزدیک شدن ارزش داد و ستدهای بازار سهام به مرز 7 هزار میلیارد تومان در روز یعنی هر نیم ساعت به طور متوسط هزار میلیارد تومان جابجایی سهام. بکار بردن لفظ خیره‌کننده برای چنین جابجایی سهامی در پی مقایسه این متغیر با ارقام سنوات گذشته است. از آنجایی که تزریق روز افزون نقدینگی خرد در بورس تهران توسط سرمایه‌گذاران خرد طی ماه‌های اخیر همواره امری حیاتی برای حفظ روند رو به رشد بازار سهام به شمار می‌آید، باید در نظر داشت که پاشنه آشیل بورس نیز همین جریان ورودی پول خواهد بود که در صورت تحمل زیان و پیدا کردن مقصد امن جایگزین، ریسک اصلی خواهد بود.
