دنیای اقتصاد: رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده که در نیمسال نخست حدود ۲۹ هزار میلیارد تومان صرف اعتبارات عمرانی شده است. این رقم با توجه به میزان مصوب بودجه سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد عملکرد بودجه عمرانی بالای ۱۰۰ درصد بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که رقم مصوب بودجه عمرانی در کل سال ۱۳۹۸ به میزان ۸/ ۶۶ هزار میلیارد تومان بوده که این رقم پس از اصلاح بودجه در مرداد ماه به سطح ۴۳ هزار میلیارد تومان کاهش یافته است. بنابراین اگر این آمار مورد استناد قرار گیرد، میزان عملکرد پرداخت‌های عمرانی به حدود ۱۳۰ درصد می‌رسد. مهم‌ترین منبع مورد استفاده برای پرداخت‌های عمرانی در غیاب درآمدهای نفتی، انتشار اوراق مالی بوده است.
هزینه‌کرد برای اشتغال یک میلیونی
رئیس سازمان برنامه و بودجه، در روز ملی آمار، در دو بخش ارائه شد. او در یک وجه به عملکرد آمارهای بودجه سال جاری پرداخت و در وجه دیگر، عملکرد دولت در زمینه اشتغال‌زایی را به تصویر کشید. همچنین او در صحبت‌های خود از عملکرد مرکز آمار ایران، در ارائه آمار دقیق و رعایت زمان‌بندی تقدیر کرد.به گفته نوبخت، سال گذشته برای ایجاد ۹۸۸ هزار شغل برنامه‌ریزی کردیم و در هر استان یک برنامه اشتغال ایجاد شده است. او در صحبت‌های خود با اشاره به اینکه نرخ بیکاری تابستان ۵/ ۱۰ درصد شد گفت: این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸/ ۱ واحد درصد تقلیل یافت که در این راستا ۸۴۳ هزار نفر به شاغلان افزوده شد و ۴۵۵ هزار نفر از جمعیت بیکاران کاهش یافت.
او در بخش دیگر، هزینه‌های ایجاد شده برای این تعداد شغل را عنوان کرد: ۱۸۰۰ میلیارد تومان از بودجه عمومی، ۷۷۰۰ میلیارد تومان در قالب تسهیلات بانکی در قالب تبصره ۱۸ بودجه و ۵/ ۱ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای اشتغال روستایی که ۲۵/ ۱ میلیارد دلار (معادل ۱۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان) برای اشتغال روستایی و عشایری هزینه شده است. این موضوع باعث شده برای ۲۳۷ هزار نفر با استفاده از صندوق توسعه ملی اشتغال ایجاد شود. او در ادامه صحبت‌های خود به کاهش نرخ تورم اشاره کرد و گفت که نرخ تورم نقطه به نقطه در هر یک از ماه‌های مرداد و شهریور به میزان ۶ واحد کاهش داده شده است. او تاکید کرد: مرکز آمار ایران، آمارهای تورمی را بهنگام و سریع منتشر می‌کند و در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.
تحقق ۱۰۰ درصدی بودجه عمرانی
نوبخت در بخش دیگری از صحبت‌های خود به اعتبار تخصیص داده شده به طرح‌های عمرانی اشاره کرد و گفت: مطابق گزارش رسمی خزانه در ۶ ماه نخست سال ۲۸ هزار و ۹۵۰ میلیارد تومان به طرح‌های عمرانی تخصیص یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بودجه سال ۹۸، به میزان ۴۳ هزار میلیارد تومان برای پرداخت‌های عمرانی منابع مصوب شده است. البته در قالب اولیه، میزان بودجه عمرانی این رقم معادل ۸/ ۶۶ هزار میلیارد تومان بود که پس از اصلاح بودجه در مرداد ماه امسال، این رقم به میزان ۳۵ درصد کاهش یافت.
بنابراین اگر رقم ۴۳ هزار میلیارد تومان را مبنی قرار دهیم، رقم مصوب برای نیمه سال باید به میزان ۵/ ۲۱ هزار میلیارد تومان می‌رسید. در این صورت درصد تحقق بودجه عمرانی به رقم ۱۳۰ درصد می‌رسد.
حتی با در نظر گرفتن رقم ۸/ ۶۶ هزار میلیارد تومان برای بودجه عمرانی نیز میزان عملکرد بودجه عمرانی به رقم ۶/ ۸۸ درصد می‌رسد که با توجه به کاهش درآمدهای نفتی در سال جاری رقم قابل توجهی است. این در حالی است که در سال‌های ۹۴ تا ۹۶ که وضعیت اقتصادی در شرایط مناسبی قرار داشت، میزان پرداخت‌های عمرانی کمتر از ۵۰ درصد بوده است. البته در سال ۹۷ و ۹۸ که وضعیت اقتصادی دولت مناسب نبوده میزان تحقق عملکرد عمرانی دولت به بالای ۸۰ درصد می‌رسد. سوال اینجاست که منابع پرداخت عمرانی در دو سال اخیر از کجا پرداخت می‌شود؟
انتشار ۷۰ هزار میلیارد تومان اوراق مالی
به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین منابع مهم برای پرداخت‌های عمرانی طی دو سال اخیر، انتشار اوراق مالی بوده است. بر اساس گزارش معاونت نظارت مالی و خزانه‌داری کل کشور، در سال ۱۳۹۷ به میزان ۴/ ۳۸ هزار میلیارد تومان اوراق اسلامی منتشر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در نیمه نخست سال جاری نیز به میزان ۵/ ۳۱ هزار میلیارد تومان اسناد خزانه اسلامی منتشر شده است.
بنابراین طی یک سال و نیم گذشته، حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی منتشر شده است. به نظر می‌رسد ۹۰ درصد از اوراق مالی اسلامی به منظور تخصیص پرداخت‌های عمرانی صرف شده است. در این شرایط، پیمانکاران برای بدهی خود از دولت، اوراق مالی دریافت می‌کنند یا در بازار سرمایه این اوراق را نقد کرده یا آن را برای سررسید نگه می‌دارند. بنابراین در شرایطی که درآمدهای دولت از بخش نفتی محدود شده است و همچنین درآمدهای مالیاتی نیز با وجود افزایش، احتمالا صرف هزینه‌های جاری شده است، تنها منبع مدنظر دولت برای تحقق پرداخت‌های عمرانی، انتشار اوراق مالی بوده است.
در سال‌های گذشته کارشناسان عنوان کردند که با توجه به کم بودن میزان بدهی دولت نسبت به کل تولید ناخالص داخلی کشور، سیاست‌گذار می‌تواند با انتشار اوراق بدهی بخشی از هزینه‌ها را پوشش دهد و از سوی دیگر، به تعمیق بازار بدهی کمک کند، اما به نظر می‌رسد در حال حاضر این ابزار، به یک منبع جدید مالی تبدیل شده که سیاست‌گذار برای پوشش ناترازی بودجه از آن استفاده می‌کند. در کشورهای پیشرفته، فرمول مشخصی برای انتشار اوراق مالی وجود دارد و میزان بدهی دولت باید به نحوی باشد که شرایط پایداری مالی از تعادل خارج نشود.
رقم تحقق آمارهای بودجه؟
آمارهای جدید در حالی است که پیش‌تر محمد حسینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه آماری درباره عملکرد بودجه ۶ ماهه نخست ارائه کرده بود. به گفته او، دولت در انتشار اوراق مالی عملکردی بیش از ۱۰۰ درصدی را ثبت کرده است، اما عملکرد پرداخت اعتبارهای عمرانی ۲۰ درصد بوده است. این آمار با آمارهای ارائه شده از سوی نوبخت درباره پرداخت‌های عمرانی تفاوت قابل توجهی دارد. البته معاونت نظارتی مالی و خزانه‌داری کشور در یک گزارش عنوان کرده که در ۴ ماه نخست سال جاری پرداخت اعتبارات عمرانی ۹۱ درصد بوده است.
نکته قابل توجه اینکه بانک مرکزی در سال‌های قبل آمارهای عملکرد مالی و بودجه را منتشر می‌کرد و با این آمار، مخاطبان می‌توانستند عملکرد بودجه را رصد کنند. اما انتشار این آمار در کنار آمارهای تورم و رشد اقتصادی، از سوی این مرکز متوقف شده است و در نتیجه در غیاب این آمارها باید ارزیابی عملکرد بودجه را تنها از اظهارنظرها یا گزارش‌های پراکنده مورد بررسی قرار داد.
