چکیده: کاهش نگرانی‌ها از افزایش تنش‌های منطقه‌ای بعد از انتشار اظهارات ولیعهد سعودی به افت قیمت نفت در بازارهای جهانی منجر شد. محمد بن‌سلمان، پسر پادشاه عربستان در گفت‌وگو با شبکه سی‌بی‌اس ضمن هشدار به فروپاشی اقتصاد جهانی در صورت وقوع جنگ در خاورمیانه اعلام کرد که یک راه حل دیپلماتیک برای حل اختلافات با ایران را به گزینه نظامی ترجیح می‌دهد.
از نگاه کارشناسان و فعالان بازار این اظهارات ریسک درگیری و افزایش تنش‌های منطقه‌ای در کوتاه‌مدت را رفع کرده و از این رو به کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی انجامیده است. در واقع اظهارات ولیعهد سعودی موجب شد نگرانی‌ها از افزایش تنش‌های منطقه‌ای بعد از حمله به تاسیسات شرکت دولتی نفت عربستان، «آرامکو» در ۱۴ سپتامبر تا حدود زیادی رفع شود.
دنیای اقتصاد: قیمت هربشکه نفت‌خام برنت روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران) نزدیک به یک دلار معادل 1.5 درصد کاهش یافت و به کمتر از ۶۱ دلار بر بشکه رسید. نفت شاخص بازار نیویورک (وست تگزاس اینترمدیت) نیز حدود ۶۰ سنت معادل یک درصد افت کرد و حدود 55.3 دلار بر بشکه معامله شد. بر این اساس نفت دیروز گام دیگری عقب‌نشینی کرد و فاصله خود با سطوح پیش از حمله به تاسیسات آرامکو را به تنها چند سنت رساند. در آخرین روز معاملاتی پیش از این حملات هر بشکه نفت برنت 60.22 دلار بر بشکه به فروش رسیده بود.
رفع نگرانی‌ها از حمله به آرامکو
حملات اخیر به غول نفتی عربستان از دو بُعد بر بازار نفت اثرگذار بود. اول اینکه این حملات به کاهش 5.7 میلیون بشکه معادل بیش از ۵ درصد از عرضه جهانی نفت منجر شده بود و دوم اینکه امنیت بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تاسیسات تولید نفت جهان را زیر سوال برده و احتمال تکرار این حملات به تاسیسات نفتی عربستان را مطرح کرده بود. طی بیش از دو هفته‌ای که از این واقعه می‌گذرد، نگرانی اول تقریبا رفع شده است. آن‌طور که برخی منابع اعلام می‌کنند تولید نفت این کشور به سطح پیش از حملات نزدیک شده و عرضه نفت عربستان به کشورهای متقاضی بدون کمبود در جریان است.
یک منبع آگاه نیز در گفت‌وگو با رویترز مدعی شده که ظرفیت تولید عربستان به 11.3 میلیون بشکه در روز رسیده است. شرکت‌هایی نیز میزان تولید این کشور را در سطح پیش از حملات ارزیابی کرده‌اند. با این حال مقامات سعودی تا کنون آمار رسمی درخصوص سطح تولید این کشور منتشر نکرده‌اند و همچنین بسیاری از کارشناسان درخصوص صحت گمانه‌ها از بازگشت تولید عربستان به سطح پیش از حملات تردید دارند.
از طرف دیگر و با وجود گمانه‌ها از افزایش تولید نفت عربستان، تا پیش از اظهارات بن‌سلمان این نگرانی وجود داشت که حملات تکرار شوند و ریسک‌های ژئوپلیتیک عرضه نفت را مجددا به خطر اندازد. آن‌طور که هری چیلینگوریان، استراتژیست بازارهای کالایی در BNP Paribas در لندن به بلومبرگ میگوید: «با وجود حمله به آرامکو، بازار دچار اختلال در عرضه نشد، زیرا به نظر می‌رسد خسارت فیزیکی به تاسیسات بقیق محدود شده است و پادشاهی به تعهدات خود به مشتریانش عمل می‌کند.»
این تحلیلگر بازار نفت همچنین بر این باور است که تنش‌های سیاسی که از زمان حمله ۱۴ سپتامبر به عربستان سعودی اوج گرفته بود تا حدودی کاهش یافته است. او اظهارات ولیعهد سعودی درخصوص ترجیح راه‌حل‌های غیرنظامی برای حل مشکلات منطقه‌ای را دلیل این ادعای خود می‌داند. به گفته چیلینگوریان سخنان بن‌سلمان کمک می‌کند تا نگرانی‌ها در مورد تشدید حوادث در خاورمیانه در کوتاه‌مدت کاهش یابد. در این میان برخی اخباری چون احتمال توافق عربستان و یمن برای کاهش تنش‌ها و همچنین آزادی نفتکش انگلیسی که در آبهای ایران توقیف شده بود را از دیگر نشانه‌های کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیک می‌دانند.
در این میان همچنان بسیاری از کارشناسان نظری خلاف این دارند و سطح تنش‌های منطقه‌ای را که می‌تواند عرضه نفت را تهدید کند، بالا ارزیابی می‌کنند. به‌طور مثال کارسن فریتچ، تحلیلگر ارشد بازارهای کالایی در کامرز بانک بر این باور است که بازار نفت روزهای دشواری را می‌گذراند، چراکه حمله به تاسیسات نفتی عربستان ریسک‌هایی که عرضه نفت را تهدید می‌کند، عیان کرد. از همین رو این احتمال وجود دارد که نفت در مدت بسیار کوتاهی با شوک‌های قیمتی مواجه شود.
آی‌ان‌جی بانک نیز در یادداشتی که روز گذشته منتشر کرد به مشتریان خود توصیه کرده ریسک‌های ژئوپلیتیک را جدی بگیرند. کارشناسان آی‌ان‌جی بانک می‌گویند: « واضح است که معامله‌گران از اظهارات مقامات سعودی و سرعتی که قصد دارند عرضه را به بازار برگردانند، آرامش یافته‌اند. با این حال، ما هنوز معتقدیم که بازار خطر کمبود عرضه در اثر ریسک‌های ژئوپلیتیک در منطقه خاورمیانه را نادیده گرفته و کم برآورد کرده است.» اظهارات روز جمعه سخنگوی حوثی‌های یمن درخصوص درگیری در مرز عربستان و دستگیری و کشته شدن تعداد زیادی از نظامیان سعودی و افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران دو عامل اثرگذار بر برآورد این دسته از کارشناسان از سطح ریسک‌های ژئوپلیتیک هستند.
نگرانی‌ها از سمت تقاضا باز می‌گردد
به وضوح از ابتدای سال جاری میلادی مهم‌ترین عامل اثرگذار بر بازار نفت، نگرانی‌ها از سمت تقاضا بوده است. جنگ تجاری بین چین و آمریکا در دو سال اخیر رشد اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار داده و این به نوبه خود به کاهش برآوردها از رشد تقاضای نفت منجر شده است. با این حال حمله به تاسیسات آرامکو موجب شد که توجه‌ها از سمت تقاضا به سمت عرضه نفت و ریسک‌های آن معطوف شود. حال که به نظر می‌رسد نگرانی‌ها در سمت عرضه تا حدودی کاهش یافته، مجددا چشم‌ها متوجه سمت تقاضا و آمار و اخباری است که از این ناحیه منتشر می‌شود.
از این رو است که بسیاری از تحلیلگران در گزارش‌های بازار روز گذشته که توسط سایت‌های خبری چون رویترز، بلومبرگ، پلاتس و... منتشر شد یکی دیگر از عوامل کاهش قیمت نفت را نگرانی از سمت تقاضا دانسته‌اند. در هفته گذشته نشانه‌هایی از افزایش تنش‌ها بین چین و آمریکا دیده شد، چراکه از سویی ترامپ اعلام کرد که یک توافق بد با چین را نخواهد پذیرفت و از سوی دیگر گفته شد آمریکا به دنبال محدود کردن سرمایه‌گذاری مستقیم شهروندان آمریکایی در شرکت‌های چینی است. از این رو پیش‌بینی می‌شود، در ماه‌های آینده همچنان شاهد کاهش روند رشد اقتصاد جهانی به خصوص در کشوری چون چین باشیم.
در این میان انتشار آماری از خرید کارخانه‌ای مدیران(PMI) چین این برآوردها را تایید کرده است. به گزارش رویترز، PMI چین در ماه سپتامبر 49.8 بوده که هرچند از برآوردها و سطح PMI ماه آگوست(49.5) بهتر بوده اما همچنان زیر مرز ۵۰ قرار دارد. به گفته تحلیلگران سیتی‌گروپ این برای پنجمین ماه متوالی است که PMI این کشور زیر ۵۰ قرار دارد. PMI زیر ۵۰ به معنای سطح پایین سفارش‌های کارخانه‌ای و نشان‌دهنده ضعف در رشد اقتصادی است. در آخرین برآوردها اعلام شده که رشد اقتصادی چین به کمترین سطح طی سه دهه گذشته رسیده است.
عدم تغییر در پیش‌بینی‌های قیمتی
در پایان باید گفت که تقابل ریسک‌های ژئوپلیتیک و کاهش برآوردها از رشد تقاضای نفت موجب شده که تحلیلگران پیش‌بینی کنند که قیمت نفت تا پایان سال در سطوح کنونی باقی بماند. آن‌طور که ۵۳ اقتصاددان و تحلیلگر با شرکت در نظرسنجی رویترز اعلام کرده‌اند، متوسط نفت برنت در سال ۲۰۱۹ حدود ۶۵ دلار بر بشکه و متوسط نفت‌خام آمریکا نزدیک به ۵۸ دلار بر بشکه خواهد بود. این ارقام نسبت به برآورد ماه پیش این کارشناسان تفاوت چندانی نداشته است. شرکت‌کنندگان در این نظر سنجی تقابل نیروهای منفی در سمت تقاضا و مثبت به دلیل ریسک‌های ژئوپلیتیک را عامل این برآورد خود از قیمت نفت اعلام کرده‌اند.
در همین باره نیز بخوانید: