دنیای بورس: روز یکشنبه معاملات بازار سهام با عقب‌نشینی خریداران از موضع تقاضا و فشار بیشتر فروشندگان در ساعات پایانی همراه بود. شاخص کل در ساعات پایانی جلسه معاملاتی گذشته ریزش 500 واحدی را نشان می‌دهد که عمدتا ناشی از میل بیشتر فروشندگان در نمادهای بزرگ‌تر و اصلاح قیمت پایانی بوده‌است. یکی از دلایل مهم این رویداد را می‌توان به ترس سرمایه‌گذاران از روند قیمت‌های جهانی در روزهای بازگشایی ابتدای هفته جاری میلادی نسبت داد. از سوی دیگر تقاضا در گرو‌ه‌های کوچک‌تر و تشکیل صف‌های خرید در صنایعی چون سیمانی، دارویی، قطعه‌سازها، انبوه‌سازی و غذایی بجز قند تا ساعات پایانی معاملات تقویت شد و شاهد تشکیل صفوف خرید در بیش از 120 نماد بورسی و فرابورسی در پایان ساعات مجاز خرید و فروش بودیم. هرچند صف‌های خرید در کلیت بازار و برای هر نماد چندان قدرتمند نبود اما حجم نقدینگی بیش از 300 میلیارد تومانی را پشت صف‌های خرید نشان می‌داد.
بازارهای جهانی در روزهای تعطیلی
بازگشایی بازارهای جهانی منعکس کننده ثبات قیمتی در محصولاتی مانند مس و روی است. اما در زنجیره فولادی تکانه‌های قیمتی پابرجاست. قیمت سنگ‌آهن تحت تاثیر محدودیت‌های عرضه و تقاضا در بازارهای بین‌المللی روند صعودی را در پیش گرفته‌است اما محصولات نیمه آماده فولادی مانند بیلت و اسلب در ناحیه خلیج فارس و منطقه CIS ریزش معناداری را طی روزهای گذشته تجربه کرده‌اند. به طور مثال روز سه‌شنبه شاهد افت بیش از 5 درصدی قیمت بیلت صادراتی ایران و رسیدن به محدوده قیمتی 350-355 دلار برای این محصول بودیم. البته افت قیمت‌ها در محصولات نهایی نظیر انواع ورق‌های فولادی و میلگرد کنترل شده‌تر و آرام‌تر بود.
قیمت نفت WTI نیز در روز ابتدایی هفته جاری میلادی رشد 2.3 درصدی را تجربه کرد و در حالی‌که در مسیر صعودی بود، تحت تاثیر خبر برکناری جان بولتون ریزش مقطعی و پرشتابی را تجربه کرد و هم‌اکنون بار دیگر در مسیر صعودی قرار گرفته‌است. قیمت هر بشکه نفت WTI که هفته گذشته در محدوده 56.5 دلار بسته شد، هم‌اکنون در محدوده 57.9 دلار است.
استعفا یا برکناری؟ فرقی نمی‌کند
روز گذشته دونالد ترامپ در توییتی از برکناری جان بولتون؛ مشاور امنیت کاخ سفید خبر داد. این اتفاق در حالی رسانه‌ای شد بولتون در توضیحاتی پس از این واقعه خبر از استعفای روز دوشنبه خود داد. دونالد ترامپ در توییت خود نوشته است که با بسیاری از پیشنهادهای آقای بولتون به شدت مخالف بوده و گفته عده‌ای دیگر در کابینه او هم همین موضع را داشته‌اند.
آقای ترامپ نوشته است که به همین دلیل خواهان استعفای جان بولتون شده و گفته آقای بولتون امروز صبح نامه کناره‌گیری خود را تقدیم رئیس جمهور آمریکا کرده است. دونالد ترامپ از خدمات آقای بولتون تشکر کرده و گفته است که مشاور جدید امنیت ملی را هفته آینده معرفی می‌کند. از آنجایی که جان بولتون به عنوان یکی از سرسخت‌ترین مخالفان جمهوری اسلامی ایران در کاخ سفید در چند سال اخیر شناخته می‌شود؛ این اتفاق و توضیحات پیرامونی رئیس جمهور آمریکا می‌تواند حاکی از تغییر موضع سرسختانه سیاست‌های ایالات متحده آمریکا در قبال ایران به شمار بیاید. اما از سوی دیگر مایک پمپئو؛ وزیر خارجه آمریکا در نشست خبری مشترک با استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا با اعلام اینکه از برکناری جان بولتون شگفت زده نشده است، گفت: با رفتن وی سیاست کاخ سفید عوض نمی شود. در ادامه نیز استیو منوچین ضمن ادامه سیاست‌های فشار حداکثری تحریمی بر ایران، بار دیگر از استقبال رئیس جمهور آمریکا از مذاکرات بدون پیش شرط با مقامات ایران سخن گفت.
یادآور می‌شود جان بولتون در آخرین اظهارنظر رسمی خود در کسوت مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در پیامی توئیتری نوشت: "اکنون که دو هفته به مجمع عمومی سازمان ملل باقی مانده، مطمئن باشید ایران به شدت در حال فریبکاری است. وی در ادامه مدعی شد: ایران تکذیب کرد که [نفتکش] آدریان دریا 1 به سوریه می‌رود؛ سپس امروز تایید کرد که نفت آن در آنجا تخلیه شده است. شبکه دروغگویی ایران."
انتشار خبر برکناری جان بولتون با ریزش معنادار قیمت جهانی نفت همراه بود. قیمت نفت WTI که سقف روزانه 58.7 دلاری خود را تجربه می‌کرد، با ریزش 1.5 دلاری (2.5 درصدی) به قیمت 57.2 دلار به ازای هر بشکه رسید. قیمت نفت برنت نیز به این رویداد واکنش ضعیف‌تری نشان داد و ریزش 2 درصدی را تجربه کرد. کاهش ریسک‌های ناشی از سیاست‌های جنگ طلبانه در منطقه خاورمیانه و احتمال برقراری مذاکرات و افزایش قدرت ایران در عرضه نفت از دلایل این واکنش به شمار می‌آید که می‌تواند طی روزهای آتی ادامه داشته باشد. هرچند در ساعات اولیه معاملاتی امروز شاهد بازگشت قیمت نفت WTI بودیم.
- رویدادهای خبری از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: دیشب دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از برکناری جان بولتون مشاور امنیت ملی این کشور خبر داد. عباس موسوی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور در فضای مجازی نوشت، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به درخواست یک خبرنگار امریکایی که خواستار اظهارنظر درباره اخراج جان بولتون شده بود گفت: «ما درباره امور داخلی ایالات متحده اظهارنظری نمی‌کنیم.»
در عین حال همزمان با این رویداد معنادار، استیون منوچین {منوشین}، وزیر خزانه‌داری آمریکا در کنفرانس خبری مشترک با مایک پامپئو، وزیر خارجه امریکا تحریم‌های جدیدی را علیه سپاه پاسداران، حزب‌اله لبنان و جنبش مقاومت اسلامی فلسطین حماس اعلام کرد. از دید منوچین با دیدگاه دونالد ترامپ در اعمال شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران موافق هست. پیش‌تر هم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، روز دوشنبه ۱۸ شهریورماه در تصمیم دیگری اعلام کرده بود که مذاکره با طالبان منتفی است. او در رشته پیام‌های توییتری، «مرگ» این مذاکرات را اعلام کرد. همچنین خبر رسیده معاون مالی خزانه‌داری امریکا به امارات رفته تا بانک‌ها و شرکت‌های حمل‌ونقل این کشور را به قطع همکاری با ایران فرابخواند. سیگال مندلکر خطر تحریم را به اماراتی‌ها گوشزد کرده است.
در خبر دیگری، طبق اعلام کمیته قضایی مجلس نمایندگان امریکا، در چند روز آتی مصوبه‌ای از سوی این کمیته ارائه می‌شود که در یک حالت بسیار خوش‌بینانه می‌تواند برکناری دونالد ترامپ را در پی داشته باشد. این کمیته که امید دارد در انتهای سال بتواند استیضاح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا را به رای بگذارد، روز پنج‌شنبه (فردا) برای ارائه مصوبه‌ای در این راستا تشکیل جلسه خواهد داد؛ دستیاران این کمیته اظهار کرده‌اند مصوبه مذکور بهتر است با بررسی‌ها و گزارش‌های انجام گرفته در گذشته همخوانی داشته باشد
همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی در خصوص سفر کرنل فروتا، مدیرکل موقت آژانس به ایران اعلام کرد: فروتا 17 شهریور ماه به ایران سفر کرد و با علی اکبر صالحی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران و دیگر مقام‌های ارشد دیدار و گفت‌وگو کرد. بحث‌ها حول محور فعالیت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران بوده و بر تداوم تعامل بین آژانس و ایران در ارتباط با اجرای توافقات پادمانی و پروتکل الحاقی تأکید شد. آژانس در خصوص دیدارهای مدیرکل موقت آژانس با مقامات ایرانی گفت: فروتا اعلام کرده فعالیت‌های پادمانی آژانس به صورت بی‌طرفانه، مستقل و عینی و طبق اقدامات پادمانی در حال انجام است.اینگونه تعاملات نیازمند همکاری کامل و به موقع ایران است. بحث‌ها شامل راستی‌آزمایی و نظارت آژانس بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران طبق برجام شده و در این خصوص، فروتا در جریان فعالیت‌های اعلام شده ایران در ارتباط با تحقیق و توسعه سانتریفیوژ قرار گرفته است. وی گزارشی را در این خصوص در اختیار شورای حکام آژانس قرار خواهد داد.
ب) صنایع: شاخص مدیران خرید موسوم به «شامخ» برای مرداد 45.79 واحد اعلام شده که نسبت به ماه ماقبل آن (تیر ماه) 8.5 درصد کاهش یافت. این میزان افت را در قالب دو سناریو می‌توان ارزیابی کرد؛ در سناریوی اول، افت شاخص مدیران خرید در مرداد ماه شاهدی برای بازگشت رکود به فعالیت بنگاه‌های تولیدی است که افت اکثر مولفه‌های شامخ در مرداد نسبت به ماه قبل آن، این فرضیه را تایید می‌کند. در سناریوی دوم، ورود بخشی از صنایع به تعطیلات تابستانی (بعضا اجباری) دلیلی برای افت شامخ در این دوره زمانی است.
در هیمن حال احمد زمانی، معاون سازمان امور مالیاتی از ارسال پیش نویس طرح مالیات بر عایدی سرمایه به وزارت اقتصاد خبر داد و گفت: علت طولانی شدن روند تهیه طرح، پوشش دادن تمام ملاحظات بود. این در حالی بود که سعید عباسپور، مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات هم دستورالعمل جدید اخذ مابه التفاوت نرخ ارز از کالاهای وارداتی که گروه کالایی آنها از یک به ۲ تغییر کرده را به مدیریت امور بین الملل ۲۷ بانک اعلام کرد. در عین حال جعفر سرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت گفت: از اول مهر امسال، صادرات مواد معدنی خام مشمول عوارض ۲۰ تا ۲۵ درصدی می‌شود.
در خبر دیگری اعلام شده شورای نگهبان موظف است ظرف مدت ۱۰ روز لایحه سود مرکب بانکی را برای تصویب و به مجلس ارسال کند تا در صورت رفع مشکل و تائید نهایی این آیین نامه اجرایی شود.
در این میان تجدید ارزیابی یکی از رویه‌های جاری در تمامی واحدهای صنعتی است. به گفته وزیر صمت اخیرا مجوزی صادر شده که تمام واحدهای صنعتی از جمله خودرویی‌ها از فرصت تجدید ارزیابی دارایی‌ها استفاده کنند. پیش‌تر هم نادر قاضی‌پور، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفته بود: دیوان محاسبات در نامه‌ای از وزیر صنعت، معدن و تجارت خواست پیش از واگذاری ایران خودرو و سایپا دارایی این شرکت‌ها تجدید ارزیابی شده و قیمت‌ها به روز شود.
ج) شرکت‌ها: شرکت دوده فام پس از احراز کلیه شرایط پذیرش از ۱۷ شهریور در نماد معاملاتی «شصدف» و گروه محصولات شیمیایی به عنوان صد و نوزدهمین شرکت در بازار دوم فرابورس درج شد تا پس از معرفی مدیران، آماده عرضه اولیه 20 درصدی سهام باشد. همچنین هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس از شرکت در مزایده ۵۵.۹۴ درصدی سهام پتروشیمی بروجن به مبلغ ۳۰۶.۴ میلیارد تومان خبر داد.
طرح فروش نقدی و اقساطی 4 محصول سایپا از ساعت 10 صبح امروز و فردا به‌صورت صرفا اینترنتی با موعد تحویل 30 روزه آغاز می‌شود. در همین حال علی آقازاده، استاندار مرکزی از پرداخت ۵۰ میلیارد تومان تسهیلات برای حقوق معوق کارگران و خرید مواد اولیه تولید به هپکو و واگذاری واگن پارس اراک به مپنا خبر داد.
پیش‌تر هم بانک ملت از بورس یک‌ماه دیگر برای تعیین تکلیف غرامت 1.6میلیارد دلاری مهلت خواسته و به این ترتیب بازگشایی در روزهای آینده منتفی و توقف نماد مجددا تمدید می‌شود.