دنیای بورس: شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران معاملات امروز را در سقف تاریخی خود آغاز خواهد کرد. هجوم سرمایه‌ها برای فرار از تورم و کسب بازدهی همچنان سلسله‌جنبان روند قیمت و عمق معاملات در بازار سهام است. اثر قوی ورود پول‌های جدید به بازار را می‌توان با پارامترهایی چون ارزش معاملات و کیفیت حضور معامله‌گران خرد در سمت خرید سنجید. روز گذشته ارزش معاملات خرد به رقمی معادل 1800 میلیارد تومان رسید. این عدد 80 درصد از متوسط این متغیر طی معاملات تابستان بالاتر است. از طرفی، خالص تغییر مالکیت سهام به سمت پرتفوی اشخاص حقیقی بازار نیز در پایان دادوستدهای روز گذشته از متوسط دو ماه اخیر رقمی به مراتب بالاتر بود.
حال، اگر سیر صعودی ارزش معاملات توام با حضور پررنگ‌تر سهامداران حقیقی در سمت تقاضای سهام – به خصوص طی دو هفته اخیر – مقیاسی از ورود پول به بازار دانست، به جرات می‌توان از تقاضای جدیدی صحبت کرد که به سودای کسب سود در بورس و فرابورس در تکاپوی خرید سهم، قیمت‌ها را در عموم صنایع به صورت تقریبا هماهنگ با هم بالا برده است. علاوه بر حرکت مورد انتظار سهام روی ریل عملکرد و وجود ظرفیت اطمینان‌بخش برای کسب بازدهی در میان‌مدت، ثبات نسبی بازار ارز و رخنه رکود به بازار مسکن در ترکیبی موثر و همساز، جریان نقدینگی را راهی بازار سهام کرده است.
هیجان‌های بی‌مهار نوگامان بورسی
به نظر می‌رسد ورود پول‌های جدید توام با اثرات مثبتی چون افزایش شناوری سهام، در گسترش حرکت‌های توده‌وار طی این مدت هم بی‌تاثیر نبوده است. از هفته قبل تا معاملات دیروز، جهش قیمت‌ها با چرخش‌های آنی در هر دو جهت-مثبت و منفی- دنبال شد. پیوستن به خیل خریداران و سپس تغییر یکباره موقعیت و حضور در صف فروشندگان در کمتر از چند دقیقه را چه باید نامید جز هیجان محض در تالار سهام؟ در واقع، فقدان درک درست و عمیق از میزان ارزندگی سهام است که به عنوان آفت یا تهدید از سوی این طیف از فعالان سهام دامن‌گیر بازار شده است. در این میان، تحمیل نااطمینانی‌های محیطی نظیر مداخلات سیاست‌گذار از طریق مداخلات قیمتی(بلاتکلیفی برخی صنایع بورسی در خصوص تخصیص دلار مرجع) و عدم حرکت ناظر به سمت فعال کردن ظرفیت‌هایی چون افزایش شناوری سهام شرکت‌های بزرگ و گسترش عرضی بازار با عرضه اولیه سهام شرکت‌های بزرگ تحت مالکیت دولت در کنار تداوم محدودیت‌های معاملات به این فضا دامن زده است.
ظهور ذائقه‌های جدید
پس از مدت‌ها طی معاملات روز گذشته شاهد حمایت تمام‌قد غول‌های کالایی از شاخص کل بودیم. علاوه بر حضور پررنگ سهامداران حقیقی در خرید نمادهایی چون «فولاد» و «فملی» و هلدینگ‌های مرتبط، بخش عمده ارزش معاملات خرد هم در این روز در اختیار سهام گروه فلزات و پتروشیمی قرار گرفت. عملکرد قابل قبول در قلمرو تولید و فروش در کنار عدم رشد متناسب قیمت این طیف از سهم‌ها در قیاس با کارنامه سودآوری به عاملی برای اقبال گسترده سهامداران حقیقی به سهام بزرگان فلزات و پتروشیمی‌‌ها طی روز گذشته تبدیل شد. در این میان، گشایش روزنه‌های امید در جنگ تجاری و فروکش نگرانی‌ها در خصوص رکود در بازار جهانی هم تا حدودی در تحریک تقاضا اثر مثبت داشت. وضعیتی که می‌تواند با دریافت نشانه‌های مساعد از وضع اقتصادهای بزرگ دنیا یا تداوم روند باثبات قیمت‌های جهانی ادامه یابد.
ناظر فراموشکار بازار پایه؛ مداخله‌گری به جای مقررات‌گذاری
سرانجام پس از کش‌وقوس و جنجال فراوان، قرار است نخستین گام از مراحل چندگانه دستورالعمل جدید معاملات بازارهای پایه فرابورس، از امروز، یکشنبه طی روز کاری تا روز چهارشنبه، با کاهش محدودیت دامنه نوسان 10 درصدی کلیه نمادهای بازار پایه به 3 درصد اجرا شود. به نظر می‌رسد باز هم ناظر بازار برای جلوگیری از نوسانات پردامنه و رشدهای افسارگسیخته قیمت‌ها در بازار پایه راه‌حلی جز اعمال محدودیت بیشتر ندیده است.
مطالعه و بررسی ریشه‌های نوسانات پردامنه قیمت سهم‌ها، چه در بازار پایه، چه در سایر تابلوهای بورسی و فرابورسی نشان می‌دهد که در کنار عدم بلوغ قابل قبول بازار سرمایه، اعمال محدودیت‌های مختلف از سوی ناظر بازار به این وضعیت دامن زده است. در این بین، غفلت در حل معضلات بنیادی از طریق اصلاح قوانین بالادستی(نظیر عدم حمایت از بنگاه‌های زیان‌ده و ورشکسته، و بازگذاری درهای انحلال برای این دست از بنگاه‌ها) باعث شده تا شرایط غیررقابتی آثار نامطلوب خود را در بازار سهام به شکل افت و خیزهای زیاد منعکس سازد و شرکت‌ها به جای تلاش برای ماندن در عرصه رقابت و جذب منابع از طریق سودسازی، دل به اندیشه‌های حمایت‌گرایانه دولت ببندند و هراسی از خروج از عرصه بازار به دل راه ندهند. عواقب همین رویکرد غالب در سیاست‌گذاری اقتصاد کلان کشور است که طی این مدت در بازار پایه فرابورس جلوه‌گری کرد. در حالی که نهاد ناظر با همان تجویزهای خطا، بار دیگر ساده‌ترین شیوه ممکن را برای حل معضل اساسی بازار برگزیده است.
- رویدادهای خبری از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: حسن روحانی در تماس تلفنی رئیس جمهور فرانسه با وی گفت: مفاد برجام تغییرناپذیر است و همه باید به آن متعهد باشند. اجرای کامل تعهدات طرفین در برجام و تأمین امنیت کشتیرانی آزاد در همه آبراه‌ها از جمله خلیج فارس و تنگه هرمز، دو هدف اصلی ایران در مذاکرات کنونی با اروپایی‌هاست. در این هفته نیز نشستی میان کارشناسان اقتصادی ایران و فرانسه در پاریس برگزار می‌شود. درعین حال مقام‌های آگاه غربی اعلام کردند که دیپلمات های اروپایی از ابتکار عمل فرانسه برای کاهش فشار تحریم‌های آمریکا علیه ایران در ازای پایبندی کامل تهران به توافق هسته‌ای حمایت می‌کنند.
عباس عراقچی با اشاره به مذاکرات انجام‌شده میان ایران و طرف فرانسوی در حاشیه اجلاس گروه 7 با امانوئل مکرون و لودریان گفت: «در جریان اجلاس گروه ۷ آقای مکرون با آقای ترامپ دیدارهایی داشتند و طرف آمریکایی برای صدور مجوز درخصوص نفت ایران انعطاف‌هایی نشان داده است.» معاون سیاسی وزارت خارجه تاکید کرد که برای بازگشت ایران به اجرای کامل برجام باید خواسته‌های ما مانند فروش نفت و مسائل بانکی مربوط به آن تامین شود. عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای همچنین از ظهور نشانه‌های شکست فشار حداکثری خبر داد.
تغییرات میانگین شاخص کل قیمت تولیدکننده در چهار فصل منتهی به بهار به ٥٨.٦ درصد رسید که نسبت به همین اطلاع در فصل قبل ١١.١ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.
فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد در نشست هم اندیشی با فعالان بازار سرمایه تاکید کرد: بازار سرمایه نسبت به سهمی که باید در تامین مالی اقتصاد کشور داشته باشد هنوز فاصله دارد و باید این سهم افزایش یابد. عبدالناصرهمتی، رئیس بانک مرکزی هم در همایش بانکداری اسلامی با اشاره به مهمترین دغدغه و اعلام طبقه‌بندی مالی بانک‌ها در سکوت خبری گفت: افزایش ۵.۶ درصدی تولیدات شرکت های بورسی، نشانه‌ای از بهبود تدریجی صنایع است. در همین همایش رئیس‌کل بانک مرکزی، از پوست‌اندازی سیاست پولی در انتهای نیمه نخست سال جاری خبر داد. پوست‌اندازی که با اجرایی شدن عملیات بازار باز عملیاتی می‌شود و قرار است جایگزینی بر تعیین نرخ سود دستوری از سوی بانک مرکزی باشد تا سیاست‌های پولی مستقیم جای خود را به سیاست‌های پولی غیرمستقیم بدهد. همتی در اجرای سیاست‌های پولی جدید، توجه به سه ضلعی، «ساماندهی اضافه برداشت‌ها»، «جلوگیری از ایجاد سودهای موهومی» و «کنترل و جهت‌دهی نرخ سود بازار پول» را مهم دانست.
بهنام محسنی، مدیر عملیات بازارهای خارج از بورس شرکت فرابورس از کاهش دامنه نوسان نمادهای بازار پایه از امروز تا چهارشنبه و لزوم ورود سفارش‌های جدید برای امروز خبر داد. در همین حال سازمان بورس از افزودن تبصره ای به ماده ٨ دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌ها مبنی بر شرط انتشار اطلاعیه لغو مجمع در کدال خبر داد. در دیگر رویداد مربوط به بازار سهام، اعلام شد که با صدور بیش از ۴۷ هزار کد سهامدار جدید در مرداد امسال، تعداد کدهای سهامداران بازار سرمایه از مرز ۱۱ میلیون گذشت.
ب) صنایع: فرشاد حیدری، رئیس موسسه عالی آموزش بانکداری ایران در همایش بانکداری اسلامی گفت: بانکداری اسلامی کاملا قابلیت عملیاتی و اجرایی دارد. همچنین با حکم فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد عباس شفیعی و کاووس ایرج پور به عنوان اعضای جدید هیات مدیره بانک ملی معرفی شدند.
با پیگیری‌های اتاق تهران و ایران، هیات وزیران در نشست اخیر خود مصوب کرد ماشین‌آلاتی که سال گذشته و با نرخ ارز رسمی تا قبل از ۱۶ مرداد ۹۷ گشایش اعتبار شده و قبض انبارشان تا پایان سال ۹۷ ثبت شده است، تامین ارز و ترخیص شوند. به این ترتیب حداقل ۲۵۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری بخش خصوصی روی خطوط تولید انجام می‌گیرد. در همین حال نوردکاران که در یک سال گذشته عوامل بازدارنده بسیاری درحوزه صادرات را تجربه کرده‌اند، در نامه‌ای به اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور ضمن اعلام حمایت از تصمیم اخیر وزارت صمت مبنی بر حذف الزام به عرضه در بورس‌کالا به‌عنوان شرط صادرات، اعلام کرده‌اند که اگر چنین تدبیری اتخاذ نمی شد، با توجه به رکود تقاضای فولاد، بلاشک تعداد زیادی از واحدهای نوردی کوچک و متوسط مجبور به تعطیلی و تعدیل نیروی کاری خود بودند.
ج) شرکت‌ها: ابراهیم ولدخانی، مدیرعامل پتروشیمی شازند از اتمام تعمیرات اساسی (اورهال) مجتمع پتروشیمی شازند خبرداد و گفت: اورهال دریک مدت کوتاه یک ماهه توسط کارشناسان داخلی طبق برنامه انجام شد. وی همچنین از صرفه‌جویی ۱۱ میلیون یورویی در این مجتمع خبر داد.
گروه خودروسازی سایپا و ایران خودرو برنامه‌های مزایده دارایی‌های مازاد در قالب املاک مازاد را اعلام کرد. همچنین بانک تجارت و بانک سرمایه مزایده املاک و اموال دارایی مازاد را در قالب املاک مازاد اعلام کرد. این در حالی ات که مواردی چون تهاتر بدهی دولت، تملیک وثایق بدهکاران و فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بورس در سال‌های اخیر، بانک‌ها را به سمت بنگاه‌داری و تملیک اموالی برده که فروش آن در شرایط رکود اقتصادی به این آسانی نیست.