دنیای اقتصاد: مدیرعامل فولاد مبارکه معتقد است قبل از آنکه مقررات و مشکلات داخلی بتواند روی صادرات فولاد این شرکت تاثیر بگذارد، تحریم‌های حمل‌و‌نقلی و بیمه‌ای صدمه اصلی را روی صادرات گذاشته است. حمیدرضا عظیمیان می‌افزاید: شرکت‌های بزرگی نظیر مبارکه خود نیازهای ارزی فراوانی دارند و خوشبختانه بانک مرکزی به‌دنبال تسهیل مقررات در این زمینه است.وی نسبت به قوانین و مقررات سیستم‌های نظارتی خوش‌بین و معتقد است، شرایط کنونی ایجاب می‌کند که دولت و صنعتگران به یکدیگر کمک کنند. مشروح گفت‌وگو با مدیرعامل یکی از بزرگ‌ترین واحدهای صنعتی کشور را در ادامه می‌خوانید.
پرسش: هم‌اکنون صادرات کشور با موانعی روبه‌رو است و برخی از بازارها به خاطر صدور بخشنامه‌هایی از سوی دولت، از دست رفته است. فولاد مبارکه در این رابطه چه برنامه‌ای دارد که مشکلات برطرف شود؟
پاسخ: صادرات ما البته نه به خاطر دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها، بلکه به خاطر اینکه در تحریم‌های ثانویه آمریکا، نام فولاد ایران قرار دارد، متوقف شده است. مبارکه اکنون نمی‌تواند جنس را به نام خود صادر کنند و اگر هم صادر کند، با مشکل حمل مواجه می‌شود.
البته اگر حتی مشکل حمل را هم برطرف کنیم، بیمه حمل مشکل‌ساز است و به فرض اینکه همه این مشکلات را حل کنیم، پول و ارز حاصل از صادرات نمی‌تواند به کشور وارد شود؛ بنابراین طرف‌هایی که از شرکت‌های بزرگ در ایران، کالا خرید می‌کنند، نمی‌توانند پول را پرداخت کرده و به حساب‌های ما واریز کنند.
اکنون مذاکراتی با وزارت صمت و بانک مرکزی صورت گرفته تا بتوان راهکارهایی را پیدا کرد که تحریم‌ها را دور بزنیم و صادرات انجام دهیم. در گذشته فولاد مبارکه ۱۵ تا ۲۰ درصد تولید خود را صادر می‌کرده و از طریق صادرات، نیازهای ارزی خود را که شامل مواد اولیه و تجهیزات بوده، تامین می‌کرده است، پس بار و مشکلی برای دولت ایجاد نمی‌کرد و این همواره خیلی خوب بوده که مبارکه توانسته خود و صنایع وابسته به خود را بدون اتکای به دولت، اداره کند و از توقف کار جلوگیری کند.
الان مشکل این است که وقتی خودمان ارز حاصل از صادرات نداریم، سیستم بانکی نیز با تنگناهایی که برای تامین ارز در سامانه نیما مواجه است، نمی‌تواند از ما پشتیبانی کند و اینها مشکلات پیش روی فولاد مبارکه است که امیدواریم بتوانیم در ماه‌های آینده، از طریق کانال‌های دیگر، صادرات خود را دوباره فعال کنیم.
پرسش: فولاد مبارکه در ۹ ماه ابتدای سال جاری، چقدر صادرات داشته است؟
پاسخ: ما از ابتدای سال تاکنون، حدود ۷۰۰ هزار تن صادر کرده‌ایم.
پرسش: از این میزان صادرات، چقدر پول به کشور برگشته است؟
پاسخ: نزدیک به ۵۰ میلیون یورو از ارز حاصل از فروش کالاهای خود را دریافت کرده‌ایم که معادل حدود ۲۰ درصد ارز حاصل از صادرات این بنگاه صنعتی است.
پرسش: به هر حال صادرکنندگان برخی نقدهایی را به سامانه نیما برای فروش ارز، وارد می‌دانند. شما مزایا و معایب بازگشت درآمدهای ارزی به این سامانه را در چه مواردی می‌بینید؟
پاسخ: فروش ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما، یکی از سیاست‌های کلی نظام است که در سطح مجلس، دولت و نیز در سطح تصمیم‌گیران در سران سه قوه مطرح شده است که بر این اساس، تمامی صادرکنندگان باید ارز حاصل از صادرات را به نیما بیاورند. این بحث، تصمیم درستی است؛ چراکه همه ما در یک کشتی هستیم و در یک کشور زندگی می‌کنیم و بنابراین دولت و نظام، زیرساخت‌هایی را فراهم کرده‌اند که شرکت‌هایی از جمله فولاد مبارکه، مجموعه‌ای را به وجود آورده و در آن فعالیت کرده و تولید می‌کنند؛ پس جنس و محصول خود را می‌فروشند.
حال همان سیستم هم از ما می‌خواهد که ارز حاصل از صادرات را به سامانه نیما بیاوریم. این کلیت کار است و ما هم تابع قوانین ایران هستیم؛ هر‌چند یک مجموعه خصوصی به شمار می‌رویم؛ ولی با دولت مشکلی که داریم این است که ما به خاطر اتفاق تحریم که از سوی دولت آمریکا به وجود آمده است، صادراتمان مشکل شده و حتی اکنون نیز پول در خارج کشور داریم که نمی‌توانیم به شبکه نیما منتقل کنیم؛ چراکه طرف‌های خریدار ما، مورد تحریم قرار می‌گیرند؛ ولی بقیه صادرکنندگان دچار مشکلات این چنینی نیستند؛ این در حالی است که برای این دسته از صادرکنندگان صرفه ندارند که ارز حاصل از صادرات خود را به سامانه نیما بیاورند؛ چراکه نرخ بازار با نیما متفاوت است و برای این هم باید مسوولان بانک مرکزی فکر کنند.
در آخرین صحبتی که هفته گذشته با معاون ارزی بانک مرکزی صورت گرفته، درخواست شده اجازه دهند صادرکنندگان و واردکنندگان خارج از شبکه نیما، با هم توافق کنند؛ ولی اطلاعات کامل آن در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد؛ به همین دلیل بانک مرکزی قرار است که در یک دستورالعمل جدید این موضوع را ابلاغ کند.
پرسش: با توجه به محدودیت‌های موجود، هزینه‌های ارزی خود را چطور تامین می‌کنید؟ آیا در تامین ارز مورد نیاز برای واردات مواد اولیه مشکل دارید؟
پاسخ: الان با بانک مرکزی به توافق رسیده‌ایم که از طریق شبکه بانکی و بانک مرکزی، ارز مورد نیاز خود را تامین کنیم.
پرسش: آیا امسال در رفع مشکلات خود به نتیجه خواهید رسید که برای سال ۹۸، شاهد کاهش صادرات نباشیم؟
پاسخ: این موضوع بستگی به فضای سیاسی کشور و مذاکرات دولت با اتحادیه اروپا دارد که اگر به نتیجه برسد، از آن کانال می‌توانیم کار را پیش ببریم. واقعیت آن است که ما با آمریکا کار نمی‌کردیم؛ بلکه با اروپا، آسیای دور و آسیای میانه و آفریقا کار کرده و کاری هم به آمریکا نداریم، پس اگر این کانال مالی با اروپا که بنا است به زودی باز شود، راه‌اندازی شود، مشکلات ما از آن طریق قابل حل است.
پرسش: راهکار جدی برای مقابله با تحریم تدارک دیده‌اید؟
پاسخ: راهکارهایی را در این حوزه پیدا کرده ایم که برای تامین لوازم و قطعات مورد نیاز خود از طریق شیفت روی تولیدات داخلی و استفاده از بومی‌سازی کالاها وارد عمل شویم و از این ظرفیت‌های قانونی استفاده کنیم. به هر حال شرایط سخت است؛ ولی نشدنی نیست. در بخش تجهیزات یک کار بومی‌سازی را در دستور کار داریم که با کمک تولیدکنندگان داخلی و شرکت‌های دانش بنیان و محققان بتوانیم مشکل را حل کرده و البته بانک مرکزی نیز به ما کمک کرده است تا بخشی از نیازهای ارزی خود را تامین کنیم. به هر حال اگر مذاکرات با اروپا به نتیجه برسد، کار ما هم روان‌تر خواهد شد.
پرسش: شما زمانی که روی کار آمدید، صحبت از بومی‌سازی و استفاده از شتاب دهنده‌ها کردید. در این راه چه قدم‌هایی برداشته شده است؟
پاسخ: اخیرا افراد زیادی به ما مراجعه کرده و اعلام آمادگی کردند که در تولید محصولات وارد عمل شوند. به خصوص آمار گرفتم از دوستان که آیا به‌طور مشخص کسی پیشنهادی ارائه داده است یا خیر. حدود ۷۰ مورد ایده به ما ارجاع شده است که در هر سه حوزه متالوژی، برق و مکانیک، در تجهیزات و مواد اولیه بتوانند کار تامین را صورت دهند یا کالاهای مورد نیاز ما را بسازند. برخی از اینها منجر به قرارداد می‌شود و حمایت‌های مالی در تامین مالی ساخت را هم با پرداخت پیش‌پرداخت خواهیم داشت.
از سوی دیگر با انعقاد قراردادهای بلندمدت ۳، ۵ و ۷ ساله این اطمینان را به سرمایه‌گذاران می‌دهیم که حتی اگر تحریم هم برداشته شده یا اتفاق دیگری رخ دهد، آنها به کار خود ادامه دهند و مطابق قرارداد کار کنند. این بسته حمایتی ما است که در بومی‌سازی سرمایه‌گذاری می‌کنیم و قرارداد بلندمدت برای حمایت از سرمایه‌گذاران فراهم می‌آوریم.
پرسش: آیا آنها تکنولوژی لازم را دارند؟
پاسخ: همه چیز را نمی‌توان در داخل تولید کرد. همان‌طور که می‌دانید، کشورها دنبال مزیت نسبی می‌روند. در مزیت نسبی ممکن است که وسیله‌ای را بخرید یا تولید کنید؛ این یک انتخاب است.
به هرحال ممکن است که تولید صرفه و صلاح نباشد، همان‌طور که همه کشورها هواپیما تولید نمی‌کنند؛ در حالی‌که همه نیاز دارند هواپیما داشته باشند. در واقع یک حجم خیلی زیادی قطعه و مواد اولیه مصرفی در فولاد مبارکه مصرف می‌شود که توانایی تولید داخلی بخشی از آنها را داریم و برخی دیگر هم تکنولوژی تولیدشان در اختیار چند کشور است. بنابراین تا جایی که امکان پذیر باشد، از توان داخلی بهره برداری خواهیم کرد.
پرسش: بررسی کرده‌اید که چند درصد از قطعات را می‌توان بومی‌سازی کرد؟
پاسخ: اکنون درصد دقیق نمی‌توان گفت، ولی می‌توانیم تا دو ماه دیگر این درصد را اعلام کنیم.
پرسش: از سال آینده صنعت فولاد به چه سمتی می‌رود؟
پاسخ: به نظر می‌رسد که سال آینده بازار و صنعت فولاد کشور با مشکلاتی مواجه شوند که از نظر کاهش مصرف ممکن است بر برخی تولیدکنندگان اثر بگذارد. ما در این رابطه فکر کرده‌ایم که با تولید محصولات خاص، این کمبود را برای خود جبران کنیم. در واقع محصولاتی که نوعا ارزبری خارجی دارند و تکنولوژی خاصی می‌خواهند را با همکاری با دو تا سه صنعت مرتبط با خود مثل نفت، گاز و پتروشیمی و لوازم خانگی، برنامه ریزی خواهیم کرد تا محصولات دیگر را جایگزین تولید فعلی کنیم تا بتوانیم حفره ایجاد شده در فروش محصولات خود را پر کنیم.
پرسش: برای حضور در بازارهای اطراف چه برنامه‌ای دارید؟
پاسخ: روی آنها کار می‌کنیم. این بازارها خیلی دقت لازم دارند؛ چراکه از روسیه، ترکیه و جنوب آسیا و کره در آن حضور دارند. البته سوریه هم اعلام کرده که با ایران کار می‌کند؛ ولی جریانات قدرتمند دیگری هستند که آنجا می‌خواهند کار کنند؛ اما به هر حال ما آنجا مزیت بیشتری داریم ولی در حال مذاکره برای نقش‌آفرینی بیشتر در آن بازارها هستیم.
پرسش: تولید فولاد مبارکه تا پایان سال به چه میزان می‌رسد؟
پاسخ: میزان تولید ما در کارخانه‌های اصلی مبارکه نزدیک به 6.3 میلیون تن است ولی در گروه به ۱۰ میلیون تن می‌رسد. هدف‌مان برای سال آینده نیز حفظ تولید موجود یا اندکی افزایش تولید است.