در این مطلب می‌خوانید:
چرا دلار بر مبنای سکه گرانتر از دلار بر مبنای یورو، درهم و طلای ۱۸ عیار است؟
دانستن همه این موضوع‌ها به چه دردی می‌خورد؟
آتی سکه چیست و چرا دلار آن 11 هزار تومان است؟
ارز خریدن چه اثری روی آینده اقتصاد کشور دارد؟
پویا ناظران؛ اقتصاددان
قبل از هر چیز 3 مفروضه را برای تبیین و تشریح بهتر مطلب ادا می‌نمایم:
الف) یکم، یادآوری اینکه قاچاق دانستن یک چیز و ابلاغ قیمت دولتی برای آن، باعث نمی‌شود قیمت تعادلی نداشته باشد.
ب) دوم، مشاهده آشفتگی حاصل از مداخله دولت در یک بازار.
ج) سوم، اگر خواستید دلار معامله کنید، حدود قیمت دست‌تان باشد.
بخش اول
1. چرا دلار بر مبنای سکه گرانتر از دلار بر مبنای یورو، درهم و طلای ۱۸ عیار است؟
اگر سکه بهار آزادی متناسب با طلا قیمت‌گذاری می‌شود، حدود «۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان» قیمت می‌خورد. اما اکنون گرانتر معامله می‌شود، چون مردمی که پس‌اندازهای خرد دارند، ولی دسترسی به ارز ندارند، از ترس تورم، دارند ریال را از سر باز می‌کنند و طلا می‌خرند. منتها به جای خریدن طلای خام، ترجیح میدهند سکه بخرند چون هم تهیه‌اش راحت‌تر است، هم خیال‌شان راحت‌تر است که سرشان کلاه نمی‌رود. لذا ده دوازده درصد بیشتر میدهند ولی سکه می‌خرند و به نظرشان مطمئن‌تر است.
اما عده بیشتری هستند که 2.7 میلیون تومان هم ندارند که سکه بخرند. آن‌ها همچین که یک میلیون و ۴۰۰ جور می‌شود، یه نیم سکه می‌خرند. آنقدر نگران آینده هستند که ترجیح میدهند نیم‌سکه را گرانتر بخرند ولی صبر نکنند تا پولشان به 2.7میلیون برسد. برای همین، نیم سکه بیشتر از نصف یک سکه تمام قیمت می‌خورد. به همین دلیل هم، ربع سکه حتی بیشتر از نصف یک نیم‌سکه قیمت می‌خورد.
اما سرمایه‌‌گذارهای بزرگ، به جای سکه، شمش طلا می‌خرند چرا که در میان‌مدت، این سرمایه‌گذاری دستکم ۱۱ درصد بیشتر از سکه برگشت دارد. می‌بینید که تخمین از قیمت دلار، بر مبنای طلای ۱۸، نسبت به سکه ۱۱درصد پایین‌تر است.
بخش دوم
2. دانستن همه این موضوع‌ها به چه درد می‌خورد؟
علم اقتصاد می‌گوید که قیمت یورو و درهم و طلا و سکه و نیم‌سکه و ربع‌سکه همه باید با هم متناسب باشند. یعنی اگر فرایند‌های بازار سالم کار کنند، قیمت‌هایشان متناسب می‌شود. وقتی قیمت‌ها از تناسب می‌افتند، یعنی بازار مریض شده است. نگاه کردن به این اختلاف‌ها، مثل دماسنج گذاشتن در دهان بیمار است. اگر اختلاف قیمت سکه با طلا زیاد باشد، مثل این است که بازار تب کرده باشد.
چند هفته پیش، اختلاف سکه و طلا رسیده بود به ۱۸ درصد یعنی دلار از نظر سکه ۱۸ درصد بیشتر از دلار از نظر طلا بود. الان این فاصله به حدود ۱۱ درصد رسیده است و این بدین معناست که بازار هنوز تب دارد، اما شدت تب آن قدری کم شده است.
بخش سوم
3. آتی سکه چیست و چرا دلار آن 11 هزار تومان است؟
در بورس ابزارهایی داریم به نام اسم قرارداد آتی. بدین ترتیب که دو نفر توافق می‌کنند در آینده چیزی را به قیمتی معامله کنند و البته یک راهی برای بیمه کردن در برابر نوسان‌ها است. وقتی قیمت آتی بالا می‌رود، حکایت از افزایش ریسک دارد.
بازار آتی سکه، ارزیابی بازار از ریسک‌های ارزی و ریسک‌های تورمی آینده را به ما نشان می‌دهد. مطالعه بازار آتی مثل گرفتن نبض مریض می‌ماند. امروز، بازار آتی حکایت از استرس بالا دارد. اختلاف ۲۴ درصد قیمت بین دی ماه و اکنون نشان از سطح بالای ریسک دارد.
بخش چهارم
4. ارز خریدن چه اثری روی آینده اقتصاد دارد؟
در کوتاه مدت، حرکت پس‌انداز از تولید صنعتی و کشاورزی به سمت ارز و طلا تولید اقتصادی را کاهش می‌دهد چون ارز و طلا مولد نیستند.
اما از طرف دیگر این روزها، رفتار سیاست‌گذار اقتصادی کشور عاقلانه و عالمانه نیست. در این ماه‌ها کلی از ارز کشور را نصف قیمت به تعداد افراد خاصی داده‌اند. برخی با آن آیفون وارد و برخی هم خدا می‌داند پول را چکار می‌کنند.
با کمال تاسف باید گفت الان کشوهای خانه ایرانی‌ها امن‌تر از دست سیاستگذاران کشور است. بهتر است ارز کشور دست مردم باشد، تا دست افرادی که ارز را به نصف قیمت رانت‌خوارها میدهند.
شاید اگر ارز در خانه مردم حبس شود، در بلندمدت، با تغییر سیاست‌گذار اقتصادی و بهبود شرایط، آزاد شود تا در خدمت اقتصاد کشور قرار گیرد. ارز و طلا ذخایر این کشور است. در این وضعیت، ارز را در کشور نگه دارید.