نفت
براساس نظرسنجی موسسه پلاتس از تحلیلگران بازار انرژی، تحریم های نفتی آمریکا بر علیه ایران در ابتدا کمتر از 200 هزار بشکه از صادرات نفت این کشور را کاهش خواهد داد و در بازه شش ماهه نیز میزان افت صادرات ایران کمتر از500 هزار بشکه در روز خواهد بود. در این میان به نظر می رسد با همراهی متحدان آمریکا در شرق آسیا یعنی ژاپن و کره جنوبی و کاهش خرید نفت از سوی این کشورها، صادرات نفت ایران نیز در نیمه ابتدایی سال 2019 نیز به میزان 200 هزار بشکه در روز کاهش یابد. با این وجود برخی از تحلیلگران بر این باورند که اجرای این تحریم ها در نهایت می تواند یک میلیون بشکه از صاردات نفت ایران در روز را مختل کند.
در این میان آژانس بین المللی انرژی روز چهارشنبه اعلام کرد که این نهاد آماده مقابله با پدیده کمبود عرضه در بازارنفت است. موضع گیری آژانس می تواند به معنای آمادگی این نهاد برای وارد کردن بخشی از ذخایر اضطراری نفت به بازار مانند سال 2011 باشد. در آن دوره به تبع بروز جنگ داخلی در لیبی، عرضه نفت از سوی این کشور به مدت زیادی محدود شد.
در این میان برخی از اعضای اوپک نیز به نظر مشتاق هستند تا کاهش عرضه از سوی ایران را جبران کنند. به گفته آژانس بین المللی انرژی، در حال حاضر اوپک دارای ظرفیت مازادی برابر با 3/41 میلیون بشکه در روز است که این ظرفیت می تواند در خلال 90 روز به مدار تولید وارد شود. 2/18 میلیون بشکه از این ظرفیت در اختیار عربستان سعودی است.
پالایشگاه های اروپایی به نظر می رسد در حال آماده سازی خود برای بازگشت تحریم ها هستند. تمایل این واحدهای تولیدی برای خرید نفت ترش عربستان و عراق افزایش یافته چرا که این کشورها اخیرا مشوق هایی را برای فروش نفت تولیدی خود به اروپاییان ارائه کرده اند. در حال حاضر 700 هزار بشکه از نفت خام ایران در روز به اروپا صادر می شود.
در این میان وزیر اقتصاد ترکیه اعلام کرده که این کشور تصمیمی برای تغییر روابط تجاری با ایران ندارد. ایران در دو دهه گذشته بزرگترین تامین کننده نفت خام ترکیه بوده است.
صادرات نفت ایران در ماه آوریل با رشدی ملموس نسبت به ماه مارس در سطح 2/45 میلیون بشکه در روز رسید که از این میزان، 1/81 میلیون بشکه رهسپار کشورهای آسیایی شد. چین در این میان بزرگترین مشتری نفت ایران به حساب می آید. به نظر می رسد که با کاهش خرید نفت ایران از سوی ژاپن و کره جنوبی در ماه های پیش رو، پالایشگاه های دولتی چین موقعیت مناسبی را برای خرید نفت ایران در قیمت های جذاب به دست آورند.
گاز طبیعی
ایران پس از روسیه بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد اما با این وجود میزان صادرات این محصول از سوی ایران چندان قابل توجه نیست. در حال حاضر روزانه 40 میلیون متر معکب از گاز طبیعی ایران به ترکیه، عراق و ترکمنستان صادر می شود. این درحالی است که پیش از توافق هسته ای این صادرات مشمول تحریم های آمریکا نبود.
با این وجود ایران قصد دارد به سرعت میدان های گازی پارس جنوبی را توسعه دهد تا سهم خود را در بازار صادارتی گاز طبیعی افزایش دهد. در این میان تحریم های آمریکا می تواند مشکلاتی را برای حضور شرکت های غربی از جمله توتال در پارس جنوبی پدید آورد. با این وجود توتال در حال لابی کردن در واشنگتن است تا بتواند از معافیت هایی در زمینه تحریم های آمریکا برخوردار شود.
پتروشیمی
با وضع مجدد تحریم های آمریکا بر ضد ایران، برنامه ایجاد 4/4 میلیون تن ظرفیت تولید پلی اتیلن ایران که قرار بود تا سال 2025 به اجرا درآید در هاله ای ازابهام قرار می گیرد. تحریم های جدید مشکلاتی را در زمینه تامین مالی60 میلیارد دلاری این پروژه ها ایجاد خواهد کرد و ورود تکنولوژی از سوی شرکت های بین المللی به ایران را مختل خواهد کرد. بلندپروازی های ایران در صنعت پتروشمی به شدت متکی به ذخایر انبوه اتان پارس جنوبی است که به عنوان خوراک واحدهای پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرد.
خاورمیانه در حال حاضر بزرگترین صادرکننده پلی اتیلن در جهان است. حال اگر پروژه های پتروشیمی ایران به اجرا درنیایند، این منطقه جایگاه مذکور را تا سال 2028 به آمریکا واگذار می کند. انتظار می رود خالص صارات پلی اتیلن آمریکا در سال 2028 به 12/2 میلیون تن برسد.
فلزات
تحریم های آمریکا می تواند از سرعت رشد ظرفیت تولید فولاد ایران بکاهد. پس از توافق هسته ای ایران تصمیم گرفت تا ظرفیت تولید فولاد خود را از 32 میلیون تن در سال به 55 میلیون تن تا سال 2025 میلادی برساند.
توافق هسته ای مجالی را برای شرکت های تجهیراتی اروپا مانند SMS، Danieli، Sarralle، Outotec و Voestalpine به منظورسرمایه گذاری و افزایش حضور در بخش فولاد ایران مهیا کرد. حال در این شرایط انتظار می‌رود پروژه های فولادی پس از اعمال تحریم ها با مشلات جدی در زمینه تامین مالی مواجه شوند. بدین ترتیب پیش بینی می‌شود که بخش فولاد و فلزات ایران پس از اجرای تحریم ها از سوی آمریکا به سوی استفاده از تکنولوژی های چینی حرکت کند.
ایران در سال های اخیر تبدیل به صادرکننده بزرگی در بازار فولاد شده چرا که بازار داخلی این کشور توانایی جذب میزان تولید کنونی را ندارد و مازاد تولید به بازارهای دیگر کشورها سرازیر می شود. میزان صادرات فولاد و آهن اسفنجی ایران به گفته اتحادیه تولیدکنندگان فولاد این کشور در سال مالی منتهی به ماه مارس از 9 میلیون تن فراتر رفته و میزان صادرات محصولات نیمه ساخته فولادی مانند بیلت و اسلب نیز با رشد سالانه ای به میزان 84 درصد به 6/87 میلیون تن رسیده است. به گفته این نهاد ایران تصمیم دارد میزان صادرات فولاد و آهن اسفنجی خود را در سال مالی منتهی به مارس 2019 به 12 تا 13 میلیون تن افزایش دهد.
صادرات فولاد ایران عموما راهی بازارهای آسیا، اروپا و خاورمیانه می شود. معاملات مذکور معمولا بدون گشایش اعتبار اسنادی و از طریق معامله گرانی صورت می‌گیرد که ارتباطی با آمریکا ندارند. در عین حال صادرات فولاد ایران با توجه به کاهش کنونی ارزش ریال، مزیت رقابتی بیشتری نسبت به گذشته کسب کرده است.
با افزایش مصرف سنگ آهن از سوی فولادسازان ایران در سال های اخیر، میزان صادرات سنگ آهن این کشور روندی نزولی را تجربه کرده است. در حال حاضر بخش اعظمی از صادرات این محصول راهی بازار چین می شود و به نظر می رسد که تحریم های آمریکا تاثیری بر این صادرات نداشته باشد.
