«شبندر» از جمله نمادهای گروه پالایشی بود که در تعدیل برآورد از سودآوری خود بر اساس عملکرد 6 ماهه جنبه احتیاط را با شدت بیشتری رعایت کرد. با این وجود به نظر می‌آید روند اتفاق افتاده از سوی پالایش و پخش حتی با انتظارات پالایشگاه بندرعباس نیز همخوانی ندارد.
پیش از این در گزارش فاصله «شتران» تا سقف انتظارات به نشانه‌های بسته شدن کرک‌اسپرد محصولات پالایشی برای پالایشگاه‌های داخلی در پاییز اشاره شد. در فصل پاییز شاهد رشد 14 درصدی میانگین قیمت نفت نسبت به نیمه اول سال و رشد 6 درصدی متوسط نرخ دلار مبادله‌ای نسبت به همان بازه بودیم؛ دو عامل اولیه که می‌تواند محرک رشد سود ناخالص پالایشگاه‌ها باشد. با فرض ثابت گرفتن بقیه عوامل این دو عامل می‌توانست منجر به رشد 21 درصدی کرک اسپرد پالایشی‌ها نسبت به نیمه نخست شود؛ با این وجود در فصل پاییز شاهد کاهش فاصله قیمت فروش محصولات از نرخ خرید نفت و سایر مواد مصرفی هستیم.
میانگین این فاصله قیمتی برای محصولات پالایشگاه بندرعباس در نیمه اول سال بیش از 26 هزار تومان در هر بشکه بوده که این عدد در فصل پاییز با افتی 22 درصدی به حدود 20 هزار تومان رسیده است. این در حالی‌ست که پیشبینی «شبندر» برای کرک اسپرد محصولات در نیمه دوم سال نزدیک به 24 هزار و 700 تومان بوده است.
ریشه‌یابی واکنش سرد بازار به عملکرد 9 ماهه «شبندر»
بر این اساس می‌توان به سادگی به علت فشار فروش بر نماد پالایش نفت بندرعباس پی برد. گرچه پوشش مناسب سودآوری در عملکرد 9 ماهه و همچنین اخبار از بهره‌برداری طرح‌های بنزین‌سازی این شرکت به حمایت از این نماد آمدند اما نکته بسیار مهم در خصوص نمادهای پالایشی برآورده نشدن انتظارات در این نمادها بود. در حالی‌که انتظار رشد کرک اسپرد بین محصولات و ماده خام مصرفی (نفت) وجود داشت اما با کاهش کرک شاهد کاهش سود خالص محقق‌شده نسبت به انتظارات هستیم. ریشه‌یابی این موضوع تا حدی دشوار به نظر می‌رسد؛ اما دو سناریو شامل رویه متفاوت نرخ‌گذاری پالایش و پخش یا اثرپذیری از رویه جهانی کرک اسپرد شرکت‌های پالایشی را می‌توان مطرح کرد. در این شرایط سناریو دوم یعنی اثر منفی کرک به خصوص در نیمه دوم فصل پاییز محتمل است.
در نتیجه اگر تحلیل‌گری با این فرض تصمیم به پیشبینی سودآوری این شرکت را داشته باشد، باید گفت با توجه به رویه نزولی کرک اسپرد در پالایشگاه‌های آسیایی در زمستان سودآوری پالایشگاه‌های داخلی نیز در زمستان کمتر از پاییز بوده و عامل فشار بر شرکت‌های پالایشی محسوب می‌شود (در مطالب قبلی «دنیای بورس» به این موضوع اشاره شده بود). در نتیجه با برآورده نشدن انتظارات در پاییز و احتمال کاهش سودآوری در زمستان نسبت به پاییز واکنش منفی فعالان بازار را شاهد هستیم.
تغییر چهره نفت‌کوره
از نکات مهم و بسیار تاثیرگذار بر صورت مالی «شبندر» نرخی است که برای محصول نفت کوره لحاظ شده است. قیمت فروش هر بشکه این محصول در نیمه نخست سال نزدیک به 800 تومان بیشتر از متوسط نرخ هر بشکه ماده مصرفی بود. پالایش نفت بندرعباس در پیشبینی 6 ماهه خود نرخ این محصول در نیمه دوم سال را 3300 تومان کمتر از میانگین ماده مصرفی در نظر گرفته است؛ با این حال این فاصله در فصل پاییز به 9600 تومان (در جهت منفی) رسیده است. این مساله با نسبت‌های متفاوتی در صورتهای مالی «شتران» نیز قابل مشاهده است.
در رابطه با دو محصول بنزین و نفت گاز که سهم عمده‌ای در مبلغ فروش پالایشگاه دارند نیز افت نسبی کرک‌اسپرد نسبت به پیشبینی و همچنین کرک‌اسپرد نیمه اول قابل ملاحظه است. این نسبت برای بنزین موتور یک درصد و برای نفت گاز در حدود 9 درصد است.
صورتهای مالی «شبندر» و «شتران» با برآورده نکردن انتظارات فضای ناامیدی را بر معاملات گروه نمادهای پالایشی در روزهای اخیر حاکم کرده است. با این حال خبر بهره‌برداری از دو واحد بنزین‌سازی و بخش تصفیه نفتای سبک (LNHT) واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه بندرعباس توانست در معاملات این نماد نقش حمایت کننده در مقابل افت بیش از پیش قیمت سهم را ایفا کند. علاوه بر این نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد افزایش کرک اسپرد در پایان فصل سرما است.
گرچه نمی‌توان اظهار نظر دقیقی در این خصوص داشت اما در روند سنتی کرک اسپرد شرکت‌های پالایشی در فصل گرما بار دیگر در مسیر صعودی قرار می‌گیرد و در صورت تکرار این موضوع در قیمت‌های بالای نفت و نرخ بالای ارز مبادله‌ای نسبت به سال 96، عملکرد این شرکت‌ها در نیمه نخست سال 97 مورد توجه خواهد بود.