مجمع عادی سالانه سرمایه‌گذاری دارویی تامین (تیپیکو) با تقسیم سود 100 تومان از 113 تومان سود سالانه محقق شده به پایان رسید.
سال 1395 برای تمام شرکت‌های دارویی سال سختی بود. بزرگترین معضل شرکت‌ها انباشت مطالبات ناشی از فروش دارو به بیمارستان‌های دولتی و عدم ایفای مطالبات از بیمه‌ها بود که مبالغ چند 10 هزار میلیارد تومانی مزبور سرمایه در گردش تولیدکننده‌ها و پخش‌کننده‌ها را به شدت پایین آورده و سبب افزایش هزینه‌های مالی و در نتیجه کاهش سود شرکت‌ها شده است. همچنین بنا بر سیاست‌های وزارت بهداشت نرخ داروهای تولید داخل در دو سه سال اخیر افزایش نیافته که خود فشار را بر شرکت‌های تولیدکننده مضاعف کرده است. با وجود این مشکلات، به گفته مدیرعامل سرمایه‌گذاری دارویی تامین تخصیص بودجه بابت مطالبات دارویی در آستانه تخصیص از سوی خزانه و امیدهایی برای بازنگری در نرخ داروها ایجاد شده است.
البته براساس ابلاغ سیاست‌هایی مبنی بر هم‌افزایی (synergy) در شرکت‌های دارویی تامین اجتماعی، بخش عمده‌ای از گزارش هیات مدیره به فعالیت‌های هلدینگ در این زمینه اختصاص یافت:
هم افزایی هلدینگ
براین اساس هم افزایی در شرکت‌های وابسته به تامین اجتماعی از بالاترین مقام یعنی وزارت کار، رفاه و تامین اجتماعی مورد تاکید قرار گرفته و از سوی سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) به هلدینگهای زیرمجموعه از جمله «تیپیکو» ابلاغ شده است و در راستای افزایش سودآوری «تیپیکو» به صورت جدی پیگیری می‌شود.
هم افزایی در «تیپیکو» از ابتدای زنجیره تامین دارو یعنی مواد اولیه دارویی شروع شده است، بدین شکل که دو شرکت «اوزان» و «بازرگانی داروپخش» از زیرمجموعه‌های «تیپیکو» که سال‌ها زیانده بودند، برای واردات مواد اولیه دارویی فعال شدند و علاوه بر سوددهی (اوزان) یا کاهش زیان (بازرگانی داروپخش)، توانستند به شرکت‌های گروه که مواد اولیه را از طریق واردکننده‌های دیگر به قیمت بالاتر دریافت می‌کردند، سود برسانند.
خرید مواد اولیه
از اقدام‌های دیگر در راستای هم‌افزایی در مجموعه، تاکید بر خرید مواد اولیه دارویی تولید داخل از شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه متعلق به هلدینگ تاپیکو بوده که از دو سه سال پیش شروع شده است. هلدینگ «تیپیکو» 10 شرکت عرضه‌کننده مواد اولیه دارویی دارد که دو شرکت بورسی تولید مواد اولیه داروپخش (دتماد) و شیمی دارویی داروپخش (دشیمی) از شاخص‌ترین آن‌ها هستند. در سال 95 حدود 550 میلیارد تومان خرید مواد اولیه به صورت متمرکز در هلدینگ انجام شده که پیش از آن هر شرکت جداگانه و از منابع متعدد داخلی و خارجی و نیز واسطه‌ها خریداری می‌کرد.
هم افزایی تولید دارو
در زمینه تولید دارو نیز هم افزایی در زیرمجموعه‌های تولید کننده دارو در دستو کار قرارگرفته است. به عنوان نمونه وقتی تولید یکی از داروهای پرفروش و سودمند در «داروسازی ابوریحان (دابور)» دچار مشکل شد، بلادرنگ همان دارو در «داروسازی زهراوی (دزهراوی)» شرکت دیگر گروه تولید شد تا به روند فروش این دارو آسیبی وارد نشود.
توزیع‌کننده‌ها
الزام شرکت‌های گروه در پخش عمده محصول‌های خود از طریق شرکت‌های توزیع کننده گروه مانند داروپخش، پخش هجرت، پخش اکسیر و شرکت توزیع داروهای دامی داروپخش نیز هم افزایی در بخش توزیع را به دنبال داشته است.
آخرین حلقه زنجیره دارو
«تیپیکو» مدتی است که به آخرین حلقه زنجیره دارو یعنی مدیریت داروخانه‌ها وارد شده و از طریق شرکت «سیما سلامت تامین» چند سالی است که مدیریت داروخانه بیمارستان میلاد را در دست گرفته است. شرکت مزبور در سال گذشته مدیریت 4 داروخانه دیگر در بیمارستان‌های دولتی را به دست گرفته است که سبب هم افزایی و افزایش سود هلدینگ خواهد شد.
«تیپیکو» در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی اخیر تلاش کرده شرکت‌های گروه به صورت جمعی حضور پیدا کنند تا مشتریان احتمالی براحتی بتوانند به تمام ظرفیت های تولیدی هلدینگ دسترسی داشته باشند.
سیاست‌های هم افزایی
مجموعه سیاست‌های هم افزایی در سه سال اخیر اثرات کیفی خود را بر عملکرد گروه گذاشته است و البته از نظر کمی نیز سبب شده برای نخستین سال سهم هلدینگ از کل بازار دارویی کشور افزایش یابد. به بیان دیگر در 5 سال گذشته هلدینگ «تیپیکو» هرسال بخشی از سهم بازار خود را به رقبا واگذار می‌کرد، اما در سال 1395 توانست سهم بازار خود را به 17.4 درصد برساند، در حالی که در سال 1394 این سهم برابر 16.7 درصد از کل بازار دارویی بود. انتظار می‌رود از سال‌های آینده اثرات کمی (یا در واقع اثرات مالی) بیشتری از این هم افزایی در هلدینگ قابل رویت باشد.
طرح GMP
یکی از اقدام‌های مهم شرکت، دریافت گواهینامه‌های GMP برای خطوط تولید دارو در شرکت‌های زیرمجموعه بوده است. گواهیGMP؛ (Good Manufacturing Practics) علاوه بر اینکه از الزام‌های وزارت بهداشت برای تولیدکننده‌های داخلی است، برای صادرات محصول‌ها به کشورهای دیگر هم لازم است. علاوه بر اقدام‌های معدودی که توسط برخی از شرکت‌های گروه برای اخذ گواهی GMP صورت گرفته است، گفته شد که هلدینگ طرحی در دست اجرا دارد تا خطوط تولید جدید و پیشرفته‌ای را برای تولید محصول‌های پرتیراژ «تیپیکو» براساس الزام‌های GMP در کارخانه‌ای در ملارد فراهم کند. این طرح به تازگی شروع شده و پیش‌بینی می‌شود در سه سال به بهره برداری برسد.
صادرات مجموعه
صادرات دارو در «تیپیکو» در سال 1395 نسبت به سال 1394 به خاطر لغو یکی از قراردادهای صادراتی از حدود 49 میلیون دلار به حدود 42 میلیون دلار کاهش یافت و البته پیش‌بینی می‌شود در سال 1396 مبلغ 54 میلیون دلار صادرات محقق شود. پارس دارو (دپارس) توانست گواهی صادرات به کشور عراق را اخذ کند که پیش‌بینی می‌شود بتواند مقادیر قابل توجهی دارو صادر کند.
داروسازی اکسیر (دلر) نیز توانست گواهینامه GMP خود را اخذ کند تا بتواند به صادرات دارو به اوکراین ادامه دهد. همچنین شیمی دارویی داروپخش توانسته قراردادی برای صادرات آموکسی کلاو به هند صادر کند که مدیر عامل از آن با عنوان «زیره به کرمان بردن» یاد کرد.
محصول‌های جدید
در حوزه محصول‌های جدید، 200 قلم محصول دارویی جدید با ارزش بازار کل 2 هزار میلیارد تومانی و نیز 100مولکول جدید جهت تولید دارو در دست تحقیق و بررسی است. حاصل بخشی از این فعالیت‌ها رونمایی از 62 قلم دارو (23 قلم مواد اولیه دارویی و 36 قلم دارو) در 30 اسفند 1395 توسط رئیس جمهور بود.
بهبود ساختار مالی
بهبود ساختار مالی شرکت‌های مجموعه «تیپیکو» با سرعت در دست اقدام است. عمده این اصلاح ساختار به شکل افزایش سرمایه برای تزریق سرمایه در گردش در شرکت‌هاست تا بتوانند با کاهش هزینه‌های مالی امکان سوددهی بیشتری داشته باشند. برای افزایش سرمایه خود «تیپیکو» نیز گرچه برنامه‌هایی درنظر گرفته شده اما هنوز هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
در برخی از شرکت‌ها نیز اقدام‌هایی برای افزایش کنترل و مدیریت بر شرکت‌ها با خرید بخشی از سهام آن‌ها صورت گرفته است، از جمله خرید بلوکی از سهام داروسازی شهید قاضی (دقاضی) از بازنشستگی کشوری که مدیریت کامل شرکت در دست «تیپیکو» افتاد و نیز خرید حدود 20 درصد از پخش هجرت در سال گذشته برای اعمال مدیریت کامل و اصلاح ساختار آن. برخی از شرکت‌ها هم که سالیان قبل زیانده بودند مانند «آنتی بیوتیک سازی ایران» با اقدام‌های انجام شده به سوددهی رسیدند.
همکاری‌های بین‌المللی
البته بر مبنای گزارش هیات مدیره در زمینه همکاری‌های بین المللی، اقدام‌های متعددی در شرکت‌های «تیپیکو» در حال انجام است:
1. سرمایه‌گذاری مشترک برای تولید دارو در یکی از کشورهای CIS ظاهرا (ازبکستان) که درجریان اخذ مجوزهای لازم است.
2. سرمایه‌گذاری مشترک با سومین هلدینگ دارویی کره جنوبی برای تولید دارو در ایران
3. شناسایی سه شرکت اروپایی و مذاکره با آن‌ها جهت عقد قرارداد در زمینه ثبت و اخذ گواهینامه GMP
4. مذاکره جهت تولید قراردادی برای شرکت‌های اروپایی در ایران
5. همکار با شرکت‌هایی از بلاروس و ترکیه برای تولید داروهای با دانش فنی بالا و ارزبری زیاد
6. احیای روابط تضعیف شده با شرکت‌های بزرگ دارویی جهان مانند روش (در داروسازی اکسیر) و نووا (در زهراوی)
7. تولید دارو تحت لیسانس یک شرکت پرتغالی
بند (4)
در بخش بعدی مجمع البته گزارش حسابرس و بازرس قانونی (گزارش مشروط تلفیقی با یک بند شرط و گزارش مطلوب شرکت اصلی) قرائت شد.
بازرس قانونی در خصوص بند (4) (بند شرط تلفیقی) مربوط به عدم محاسبه سرقفلی در هنگام تهیه صورت‌های تلفیقی شرکت‌های گروه عنوان کرد: این بند به خاطر وضعیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری در حسابرسی تمام این نوع شرکت‌ها دیده می‌شود و محاسبه سرقفلی به صرفه و صلاح شرکت نیست. برخی از موارد نیز گرچه اقلام مقایسه‌ای بوده و اثر سود و زیانی ندارند، اما تکلیف شد براساس استانداردها از سال آینده اعمال شود.
بند(9)
بخش «ج» بند (9) مربوط به 12 میلیارد تومان دعوای حقوقی شرکت توزیع داروپخش و بخش «ه» این بند مربوط به برخی از زمین‌های شرکت‌های زیرمجموعه که محل اختلاف با منابع طبیعی یا مدعیان دیگر است. بر مبنای توضیح هیات رئیسه در خصوص این بند، به احتمال زیاد به زودی حکم نهایی پرداخت 12 میلیارد تومان صادر و اجرا می‌شود. درباره زمین‌ها هم پیگیری‌های حقوقی یا مذاکرات با طرف‌های دعوا در جریان است و مشکل چندانی وجود ندارد.
بند (10)
بند (10) گزارش بازرسی اشاره به چهار موضوع مطالبات راکد و سنواتی، چک‌های برگشتی یکی از شرکت‌های گروه، مطالبات سنگین (3400 میلیارد تومانی) شرکت‌های داروپخش و پارس دارو از مشتریان و سرآخر تسهیلات 5 هزارمیلیارد تومانی شرکت‌های گروه دارد که به گفته هیات رئیسه مجمع با پرداخت بدهی‌های دولت و بیمه‌ها، عمده این مسائل حل خواهد شد.
سهم بازار هدف در سال 1400
هیات رئیسه مجمع در پاسخ به سوال سهامداران در خصوص سهم بازار هدف در سال 1400 به ویژه در زمینه واردات تاکید کردند: شرکت‌های «تیپیکو» از قدیم همیشه تولید کرده‌اند و کمتر به واردات پرداخته‌اند. اما در حال انتخاب چند شریک اسپانیایی و پرتغالی است تا سهم بیشتری از واردات بگیرد. البته باید در نظر داشت در حال حاضر برای واردات سختگیری زیادی انجام می‌شود و تعدد مراجع تصمیم‌گیری و روابط موجود نیز کار را با سختی‌هایی مواجه کرد.
سهم داروهای سرطانی
هیات رئیسه مجمع در خصوص سهم بازار هزار میلیارد تومانی داروهای سرطانی نیز می‌گوید: در این زمینه با یک شرکت یونانی تفاهم‌نامه‌ای امضا شد و با سه کمپانی خارجی دیگر مذاکره‌هایی شروع شد و امید است این اقدام‌ها منجر به تولید داروهای ضد سرطان در سه سال آینده شود.
وضعیت بیوداروها
هیات مدیره همچنین در پاسخ به سوال یکی از سهامداران در خصوص وضعیت بیو داروها عنوان کرد: دو پروژه در این زمینه در حال اجرا است؛ یکی در کارخانه‌های داروپخش (دارو) و دیگری در داروسازی زهراوی (دزهراوی). اما واقعیت آنست که برخی از انحصار‌ها که برای شرکت‌هایی که از سال‌ها قبل در زمینه بیوداروها کار را شروع کرده‌اند، ایجاد شده است که آزادی عمل را کمتر می‌کند.
به بیان دیگر برای برخی از مولکول‌های ارزشمند، پیش از این توسط شرکت‌های دیگر دوره انحصار تولید (یا اختراع) از وزارت بهداشت (یا سازمان ثبت اختراعات) اخذ شده است و تا زمان مشخصی شرکت‌های دیگر نمی‌توانند به سراغ آن بروند.
تهاتر مطالبات با بدهی‌ها
برخی از شرکت‌های دارویی طلب خود از دولت بابت دارو را با مالیات پرداختی به دولت تهاتر کرده‌اند، «تیپیکو» در این باره اعلام کرد: با توجه به اینکه کل مالیات ابراز شده شرکت‌ها 120 میلیارد تومان بوده که 40 میلیارد تومان آن نقد پرداخت شده و بقیه آن نیز عمدتا با چک‌های مدت دار تسویه شده است، برای این مجموعه این راهکار چندان سودمند نیست، اما با این وجود صحبت‌هایی شده که اگر امکان برگشت چک‌های داده شده به اداره مالیات فراهم شود، این تهاتر صورت گیرد.
زیان‌های احتمالی
هیات رئیسه در افزایش نرخ ارز و واردات مواد اولیه توسط شرکت‌های تولیدی و زیان‌های احتمالی ناشی از آن اظهار کرد: با این شرایط حتما باید افزایش نرخ داروها صورت بگیرد اما در کنار تلاش و امیدواری برای افزایش نرخ از طریق کاهش بهای تمام شده در شرکت‌ها سعی بر کاهش اثرات این موضوع نیز وجود دارد.
تخفیف‌های گسترده
هیات مدیره درباره علت تخفیف‌های گسترده در برخی اقلام عنوان کردند: برخی از اقلام بیمارستانی (مانند سرم) که مشتری عمده‌اش بیمارستان‌های دولتی هستند دارای حاشیه سود بالایی هستند که سبب شده تولیدکننده‌های دیگری هم وارد رقابت شده و تخفیف‌ها از آنجا ناشی می‌شود. از سوی دیگر دولت پول این اقلام بیمارستانی را خیلی دیر داده و سبب فشار به شرکت‌های پخش و کمبود سرمایه در گردش آن‌ها می شود. در تیپیکو سعی بر این است روی محصول‌های کم رقیب متمرکز شود.
اوراق مشارکت
«تیپیکو» سال گذشته بابت مطالبات اوراق مشارکت با سود 16 درصد را دریافت نکرد، حال در سال‌جاری به دنبال این است که قرار است امسال هزارمیلیارد اوراق مشارکت از سوی دولت با سود مناسب منتشر شود که با توجه به شرایط موجود (کاهش سود بانکی) از آن بهره خواهیم برد.
«تیپیکو» از دریچه اعداد
1. هزینه مالی به ازای هر سهم؛ صفر تومان (شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها امکان استفاده از تسهیلات بانکی ندارند)
2. سود سهام محقق شده (EPS) به ازای هر سهم؛ 113 تومان
3. سود توزیع شده (DPS) به ازای هر سهم؛ 100 تومان
4. سود انباشته به ازای هر سهم؛ 176.4 تومان در پایان سال 1395 (در مجمع امروز 100 تومان آن به سهامداران داده شد)
حاشیه‌های مجمع
* آقای ع. الف. (معروف به ر. ق.) در مجمع حضور داشت که سوال‌های متعددی (که بیشتر اعتراض به عملکرد «تیپیکو» و زیرمجموعه‌ها در مقابل شرکت‌های دیگر بورسی و نیز اعتراض به عدم افزایش قیمت سهام «تیپیکو» و داروسازی اکسیر و کارخانه‌های داروپخش بود) پرسید و حاشیه‌هایی ایجاد کرد که رئیس جلسه با مهارت تمام اوضاع را کنترل کرد.
** مجمع با نیم ساعت تاخیر شروع و تا ساعت 14 ادامه داشت.
*** نماینده ساتا (بازنشستگی نیروهای مسلح) و برخی از سهامداران دیگر به عدم بازدهی مناسب سهم در سه سال اخیر اعتراض داشتند که رئیس جلسه گفت: طبق آماری که در دست وجود دارد عملکرد تیپیکو در بازار سرمایه در مقایسه با دیگر شرکت‌های دارویی بورس یکی از بهترین‌ها بوده است.