واکنش بازار به انتشار اخبار صندوق‌های فروشگاهی برای معامله‌گرانی که در یک سال اخیر در بازار فعال بوده‌اند، اتفاق تازه‌ای نیست. پیش از این «دنیای بورس» به سراب سود صندوق‌های فروشگاهی که با صورت‌سازی مدیران شرکت کنتورسازی ایران همراه شد اشاره کرده بود. در حالیکه سهام‌داران شرکت کنتورسازی نزدیک به 10 ماه است که با قفل شدن پول خود در سهام بادکرده کنتوسازی ایران مواجه هستند. زمانی سهام‌داران شرکت کنتورسازی ایران تمامی آن‌چه در صورت‌های مالی این شرکت آمده بود و به تایید حسابرس نیز رسیده بود را باور داشتند و بر اساس اعتماد به صورت‌های مالی متشرشده در «کدال» دست به خرید این سهم می‌زدند.
در آن زمان مدیران شرکت‌های رایانه‌ای که سهام آن‌ها در شرایط کنونی با صف خرید مواجه هستند به عدم مشارکت این شرکت‌ها با توجه با موانع بسیاری که در این راه وجود دارد اشاره کردند. در حالیکه مدیران کنتورسازی ایران با ارائه صورت‌های مالی دروغین منجر به زیان عده بسیاری از سهام‌داران شد از سوی دیگر با شفاف‌سازی‌های متوالی از سوی مدیران سایر شرکت‌ها درگیر مانند ایران ارقام شایعات سرکوب شد. با این حال همچنان جولان نقدینگی در این نمادها بی‌توجه به این موضوع که واقعیت احتمالا از تصورات دور است، مشاهده می‌شود.
در شرایط کنونی نیز بار دیگر «صندوق‌های فروشگاهی» و این‌بار تصویب این طرح توسط هیئت دولت مبنی بر تکلیف استفاده از صندوق‌های فروشگاهی برای اصناف کشور باعث شده تقاضا برای سهام نمادهای «مرقام» و «مداران» اوج بگیرد. اتاق اصناف که در ماجرای کنتورسازی با عدم شفاف‌سازی مناسب راه را برای تخلفات مدیران، حسابرس و سایر عوامل مسئول در این فریب باز گذاشت پس از علنی شدن ماجرای کنتورسازی ایران با ارائه طرحی با عنوان «نصر» از 24 شرکت که صلاحیت شرکت در این طرح را دارند نام برد. کنتورسازی ایران، ایران ارقام، ایران کیش، توسعه ریز کامپیوتر ایران از زیرمجموعه‌های داده‌پردازی ایران و فرادیس البرز از شرکت‌های زیر مجموعه خدمات انفورماتیک در این لیست حضور داشتند. پس از آن نیز بسیاری از شرکت‌ها به آمادگی برای حضور در بخش‌های مختلف سخت افزاری و نرم افزاری این طرح اشاره کردند.
خریدارن احتمالی بخوانند
برای بررسی روند قیمتی سهام شرکت‌های رایانه‌ای باید به چند نکته توجه کرد. شاید مهم‌ترین نکته الگوی غلطی است که از سودآوری این طرح در ذهن فعالان بازار نقش بسته است. احتمالا خریداران کنونی این نمادها در شرایط کنونی صورت‌های مالی کنتورسازی ایران و رشد 821 درصدی سود خالص در سال 94 در مقایسه با سال 93 را در خاطر دارند. اما باید به این موضوع توجه کرد که صورت‌های مالی کنتورسازی ایران به هیچ عنوان نمی‌تواند مبنای تصمیم‌گیری دقیقی برای خرید و فروش سهام باشد. زیرا این صورت‌ها خود برپایه یک دروغ بنا شده‌اند.
نکته دومی که باید به آن توجه کرد شایعات فراوانی است که همچنان روی این طرح عنوان می‌شود. همچنان از احتمال واگذاری کامل طرح به کنتورسازی ایران و احتمالا سهام‌دار جدید صحبت می‌شود و واگذاری این طرح به کنتورسازی را راه‌حلی برای عبور از این بحران عنوان می‌کنند. در صورت تکذیب این شایعات نیز 24 شرکت در این طرح مشارکت خواهند کرد که باید در انتظار برگزاری مناقصه و تعیین تکلیف این طرح بود.
علامت سوال بر توجیه اقتصادی طرح
همان‌طور که اشاره شد توجیه اقتصادی این طرح باید دوباره از سوی کارشناسان بررسی شود. بر اساس اولین پیشبینی سال 95 کنتورسازی ایران که به تایید حسابرس نیز رسیده بود حاشیه سود ناخالص این شرکت حاصل از تامین 500 هزار دستگاه صندوق فروشگاهی بیش از 42 درصد بود. کل درآمد شناسایی‌شده در شرکت کنتورسازی ایران معادل 1653 میلیارد تومان بود که تنها هزینه مالی 129 میلیارد تومانی در صورت‌های مالی این شرکت شناسایی شده بود. با نگاهی کارشناسی می‌توان صحت تمامی سرفصل‌ها را در شرایط کنونی رد کرد.
یکی از موارد بسیاری مهمی که در دوره تلاطم قیمتی کنتورسازی ایران و سایر نمادهایی که با اخبار صندوق‌های فروشگاهی داغ شده بودند مطرح شد، مشکل تامین مالی این طرح بود. بنا شد که این صندوق‌ها از سوی مجریان طرح آماده فروش شوند و به تعداد در اختیار اصناف قرار گیرند. در این میان به منظور تامین مالی مواردی مانند بازگشت مبلغ حاصل از فروش این صندوق‌ها با مالیات شناسایی‌شده در اصناف مطرح شد. همان‌طور که مشخص است چنین طرحی نیاز به تامین مالی بسیار بالایی دارد و از سوی دیگر مجریان و فروشندگان صندوق‌های فروشگاهی باید به دنبال بازاری برای فروش محصولات خود باشند که پیش از این چندان نظمی در پرداخت مالیات نداشته و هدف از اجرای این طرح سامان‌دهی اخذ مالیات از اصناف است. بر این اساس ریسک بسیار زیادی در بخش فروش وجود دارد.
نکته پایانی نیز به علت اصلی در دستور کار قرار گرفتن این طرح باز می‌گردد. همان‌طور که اشاره شد این طرح به منظور سامان‌دهی اخذ مالیات از اصناف است. به طور معمول در کشور ما اصناف به دنبال پرداخت کمترین مالیات و به نوعی کاهش بار مالیاتی در کسب و کار خود هستند. پس از عبور از راه پر پیچ و خم دولت و مجلس برای تصویب این طرح، در شرایط کنونی اجرایی کردن این طرح نیز اصلا کار ساده‌ای نیست. با تصمیم به اجرای نهایی این طرح احتمالا باید در انتظار روند کند تقاضا برای این صندوق‌ها و مقاومت اصناف در این خصوص بود. در این میان رقبای زیاد در این طرح، هزینه‌های تامین مالی بالا برای تامین قطعات مورد نیاز ساخت و احتمالا دوره وصول مطالبات بالا می‌تواند به مراتب از جذابیت این طرح بکاهد.
