مطلب زیر برگرفته از منابع متعدد علمی و تایید شده علمی است که توسط گروه «دنیای بورس» در این خصوص گردآوری شده است.
کروناویروس‌ها نام علمی Coronaviruses، خانواده بزرگی از ویروس‌ها و زیر مجموعۀ کروناویریده هستند که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری‌های شدیدتری همچون سارس، مرس و کووید ۱۹ را شامل می‌شود. کروناویروس‌ها در سال ۱۹۶۵ کشف شدند و مطالعه روی آنها به‌طور مداوم تا اواسط دهه ۱۹۸۰ ادامه داشت. این ویروس به طور طبیعی در پستانداران و پرندگان شیوع پیدا می کند. با این حال تاکنون هفت کروناویروس انسانی کشف شده‌است. آخرین نوع آنها، در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین با همه‌گیری در انسان شیوع پیدا کرد.
چرا این نام؟
واژه کروناویروس به معنی تاج یا هاله گرفته شده‌است. این واژه به مشخصه ظاهری ویریون‌ها (شکل عفونی ویروس) که در زیر میکروسکوپ الکترونی دیده می‌شود، اشاره دارد که حاشیه‌ای از سطح بزرگ و پیازدار داشته و یادآور تصویری از یک تاج سلطنتی یا تاج خورشیدی است.
چرخه سرایت
کروناویروس‌ها زیر مجموعۀ کروناویریده هستند. ساختار آنها نیز دارای یک ژنوم آران‌ای معمولی است. افرادی که هم‌زمان دارای بیماری دیگری باشند و کودکان مبتلا به بیماری‌های قلبی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کروناویروس‌ها هستند. معمولاً شدت سرماخوردگی که کروناویروس عامل آن باشد بیشتر است.
کرونا ویروس‌ها که پس از راینو ویروس‌ها بزرگترین عامل ابتلا به سرماخوردگی هستند، بیشتر در زمستان و بهار باعث سرماخوردگی می‌شوند. اگرچه کرونا ویروس‌ها بیشتر در حیوانات دیده می‌شوند، اما هفت نوع از آنها دستگاه تنفسی بدن انسان را تحت تأثیر قرار میدهد. تشخیص اینکه علت بیماری کرونا ویروس باشد یا خیر کمی مشکل است، چرا که برخلاف راینو ویروس‌ها به سختی در آزمایشگاه رشد و نمو می‌کنند.
خانواده ویروس کرونا همیشه از گونه حیوانی به گونه دیگری منتقل شده‌است. این ویروس برای انتقال آسان‌تر ممکن است تکامل پیدا کند و موجب بیماری سخت‌تری شود.
انواع کروناویروس
کروناویروس‌ها خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند که برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ کشف شده‌اند. آنها موجب بروز بیماریهایی از خانواده سرما خوردگی در انسان و حیوانات می‌گردند و از ویژگی ظاهری آنها زوائد تاج مانند روی سطوح دیواره ویروس‌ها است.
برخی از کروناویروس‌ها باعث علائم مشابه سرماخوردگی در انسان می‌شوند که عموماً خطر زیادی ندارند. از جمله اینها میتوان به دو نوع ابتدایی کشف شده به دو نام HCoV-229E و HCoV-229E، نسل جدید کروناویروس به نام HCoV-NL63 در سال ۲۰۰۴، و گونه جدیدتری به نام HCoV-HKU1 در سال ۲۰۰۵ در هنگ کنگ را اشاره کرد. این ویروس ها، یعنی HCoV-229E , -NL63, -OC43 و -HKU1 به صورت مرتب در جمعیت انسانی ایجاد بیماری می‌کند و عفونت سیستم تنفسی را در کودکان و بزرگسالان باعث می‌شود.
سارس: این ویروس که تصور می‌شود از خفاش ناشی شده باشد در سال ۲۰۰۲ اپیدمی جهانی سارس را موجب شد که حدود ۸۰۰ نفر را به کام مرگ کشاند. سارس با نام علمی SARS-CoV موجب سندرم حاد و شدید تنفسی در میان مبتلایان شد.
مرس: گونه ای جدیدتر از این ویروس در سپتامبر ۲۰۱۲ در مردی ۶۰ ساله در عربستان سعودی کشف شد که به مرگ بیمار انجامید. این مرد چند روز قبل از آن به دبی سفر کرده بود و دومین مورد در مردی ۴۹ ساله در قطر که او نیز در گذشت.
کشف بیماری اولین بار در آزمایشگاه لندن به تأیید رسید. شیوع این کروناویروس به نام سندرم نارسایی تنفسی خاورمیانه شناخته شده‌است که به اختصار MERS-CoV خوانده می‌شود. این ویروس موجب مرگ ۸۵۸ نفر در خاورمیانه شد.
کرونای جدید 2019-nCoV
در نهایت، در دسامبر ۲۰۱۹ نیز، در شهر ووهان چین جدیدترین گونه از کروناویروس به نام 2019-nCoV با همه‌گیری در انسان شیوع پیدا کرد. ووهان در ۲۳ ژانویه قرنطینه شد و بر اساس آن تمام حمل‌ونقل‌های عمومی به داخل و خارج از ووهان به حالت تعلیق درآمد. از آن زمان، حداقل در ۱۵ شهر دیگر در استان هوبئی نیز، حمل و نقل به همین ترتیب متوقف شده‌است. بسیاری از رویدادهای سال نو از جمله شهر ممنوعه در پکن، نمایشگاه‌های معابد سنتی و سایر مجالس جشن، به دلیل ترس از انتقال، بسته شدند.
آزمایش‌های گسترده در اواسط تا اواخر ژانویه، بیش از ۲۸۰۰ مورد تاییدشده در چین را آشکار کرد، که برخی از آنها در بخش خدمات درمانی مشغول به کار بودند. اولین مرگ تأیید شده در اثر عفونت کروناویروس در ۹ ژانویه رخ داده‌است.
با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی آن نام رسمی انتخاب کرده‌است - کووید ۱۹ (۱۹-COVID) که اشاره‌ای دارد به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال ۲۰۱۹. این نوع کرونا ویروس قبل از این همه‌گیری در انسان دیده نشده بود. برآوردهای نخستین نشان می دهد که درصد مرگ و میر این ویروس بین ۲ تا ۳ درصد مبتلا شدگان است.
دانشمندان چینی توانستند به سرعت نژادی از کروناویروس جدید را شناسایی کنند و توالی ژنتیکی آن را در اختیار آزمایشگاه‌های سراسر جهان قرار دهند تا به‌طور مستقل آزمایش‌های PCRی تهیه کنند که بتواند ابتلا را در هر فرد تأیید کند.
از بین ۴۱ نفر اولی که با روش PT-PCR بدون درنگ و توالی‌یابی دی‌ان‌ای، تأیید شد که به این ویروس آلوده شده‌اند، مشخص شد که دو سوم آنها با بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان، که در آن حیوانات زنده نیز به فروش می‌رسد، ارتباط دارند. 2019-nCoV، هفتمین عضو خانواده کروناویروس است که انسان را آلوده می‌کند و گزارش شده‌است که بین ۷۵ تا ۸۰ درصد توالی ژنوم آن با کروناویروس سارس (SARS-CoV) یکسان است، و بیش از ۸۵ درصد توالی ژنوم آن شبیه به چندین کروناویروس خفاشی است. اینکه این ویروس از نظر شدت یا کشندگی همانند سارس است یا نه هنوز مشخص نیست.
در ایران، در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، به دنبال فوت ۲ بیمار با عوارض تنفسی در بیمارستان کامکار قم، شایعاتی دربارهٔ مرگ این بیماران به علت کروناویروس شکل گرفت. در تاریخ ۳۰ بهمن اولین موارد از کرونای جدید در شهر قم از طریق روابط عمومی وزارت بهداشت گزارش شد. بیمارستان کامکار قم نیز بعنوان محل قرنطینه و مراجعه بیماران و موارد مشکوک به کرونا مشخص شد.
عدد تولید مثل
میزان انتقال پذیری ویروس بین انسان‌های مختلف متغیر بوده‌است، به طوری که برخی از افراد مبتلا، این ویروس را به دیگران منتقل نمی‌کنند، در حالی که برخی دیگر توانستند این عفونت را به چندین نفر گسترش دهند. عدد تکثیر پایه (en) برای انتقال ویروس از انسان به انسان توسط چندین گروه تحقیقاتی بین ۱٫۴ تا ۳٫۸ تخمین زده شده‌است.
این تعداد توصیف می‌کند که چه تعداد از افرادی که تازه آلوده شده‌اند، احتمالاً ویروس را در جمعیت منتقل می‌کنند. تاکنون گزارش شده‌است که کروناویروس جدید قادر به انتقال زنجیره‌ای تا چهار نفر است.
منبع انتقال‌دهنده
منبع ۲۰۱۹ ‐ nCoV در طبیعت حیات وحش و میزبان واسطه‌ای که 2019-nCoV را به انسان منتقل کرده‌است، تأیید نشده‌است و نتایج نمونه‌گیری از حیوانات بازار هوانان هنوز در دسترس نیست. اما احتمالاً منبع اصلی ویروس خفاش‌ها هستند.
یک مقاله در ۲۳ ژانویه سال ۲۰۲۰ در بایو آرکایو که توسط اعضای انستیتو ویروس‌شناسی ووهان، بیمارستان ووهان جینیینتان، دانشگاه آکادمی علوم چین و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های استان هوبئی حکایت از آن دارد که کروناویروس جدید ۲۰۱۹ دارای منشأ خفاش است، چرا که تجزیه و تحلیل آنها نشان میدهد که nCoV-2019 در کل سطح ژنوم، در حد ۹۶ درصد با یک کروناویروس خفاشی یکسان است.
در ۲۲ ژانویه، دانشمندان دانشگاه پکینگ، دانشگاه پزشکی سنتی چینی، دانشگاه نینگبو و کالج مهندسی زیستی ووهان مقاله‌ای را منتشر کردند که پس از بررسی «انسان‌ها، خفاش‌ها، مرغ‌ها، جوجه تیغی‌ها، پنگوئن‌ها و دو گونه مار»، نتیجه گرفته‌است که «به نظر می‌رسد ۲۰۱۹‐nCoV یک ویروس نوترکیب از ترکیب کروناویروس خفاشی و یک کرونا ویروس با منشأ ناشناخته است» … و … «مار محتملترین منبع حیوانات حیات وحش برای ۲۰۱۹‐nCoV است» که آن را به انسان‌ها منتقل کرده‌است. برخی دیگر همچنین اظهار داشته‌اند که 2019-nCoV در نتیجه «ترکیب ویروس‌های گربه‌ها و مارها» ایجاد شده‌است. برخی مقاله پکینگ را مورد بحث قرار داده‌اند و استدلال می‌کنند که این مخزن باید خفاش باشد و میزبان واسطه، باید پرنده یا پستاندار باشد، و نه مار (زیرا مارها بر خلاف انسان خون‌سرد هستند).
در مقایسه با دیگر بیماری های واگیردار میتوان ویروس آنفلوانزای A زیرگروه H1N1 را نام برد که میزان مرگ و میر آن در کشورهای توسعه یافته حدود ۰٫۰۱ درصد است. به علاوه آنفلوانزای خوکی سال ۲۰۰۹ که میزان مرگ و میر آن کمتر از ۰٫۱ درصد بوده است ( جدول زیر این نسبت را نشان میدهد/ منبع: سازمان بهداشت جهانی).
نشانه‌های بیماری
در ۳۰ ژانویهٔ ۲۰۲۰، سازمان جهانی بهداشت با انتشار بیانیه‌ای، شیوع کروناویروس جدید را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرد که تهدیدی برای تمام جهان، و نه فقط چین، به‌شمار می‌رود.
علایم بیماری شامل تب و گاهی مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس، تندنفسی و گلودرد و آبریزش بینی است. اولین مبتلایان این بیماری در ووهان در بازار خوراک دریایی کار می‌کردند یا در آنجا حضور داشتند؛ ولی با توجه به گسترش بیماری در افرادی که با حیوانات در تماس نبودند سازمان بهداشت جهانی انتقال انسان به انسان را نیز مد نظر قرار داده‌است.