دنیای اقتصاد: این اتفاق اما نقطه پایانی بر هفته پرماجرای نفت نبود؛ زیرا انتشار گمانه‌هایی از تمایل دونالد ترامپ برای تسهیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران و همچنین مورد توجه قرار گرفتن نتایج مایوس‌کننده جنگ تجاری بر اقتصاد جهانی، باعث بازگشت قیمت‌ها به مسیر نزولی شد. به این ترتیب مواردی که در بالا به عنوان عوامل فشار بر بازار نفت مورد اشاره قرار گرفتند؛ تبدیل به محور مذاکرات شانزدهمین نشست کمیته نظارتی اوپک و غیراوپک شدند که پنجشنبه گذشته در ابوظبی برگزار شد. به گزارش رویترز، عبدالعزیز بن سلمان، وزیر نفت جدید عربستان سعودی، بحث افزایش تولیدات شیل آمریکا، وضعیت جهانی اقتصاد و تسهیل احتمالی تحریم‌های ایران از سوی آمریکا را از جمله موارد مهمی یاد کرد که در نشست یاد شده مورد بررسی قرار گرفتند.
در این نشست اگرچه از کاهش تولید و تعمیق آن حمایت شد، اما تصمیم‌گیری و بحث نهایی در مورد آن به نشست ماه دسامبر اوپک در وین موکول شد. در عین حال سکاندار تازه وزارت نفت عربستان، بر اتحاد بیشتر کشورهای عضو اوپک تاکید کرد. در کنار اهرم‌های فشار یاد شده، انتشار گزارشهای نگران‌کننده از سوی موسسات معتبر بین‌المللی در رابطه با آینده رشد تقاضای نفت خام نیز از جمله عوامل فشار به قیمت‌ها بود. با دست به دست هم دادن این عوامل، هر بشکه نفت خام برنت که در روز چهارشنبه از ۶۳ دلار بر بشکه عبور کرده بود، روز گذشته با کاهش قیمتی حدودا ۳ دلاری در محدوده ۶۰ دلار بر بشکه قرار گرفت. براساس این گزارش، هر بشکه نفت خام برنت در معاملات روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶:۳۰ به وقت تهران)، با افتی ۱۰ سنتی به 60.28 دلار بر بشکه رسید. نفت خام آمریکا نیز با افت ۳ سنتی، 55.06دلار بر بشکه قیمت‌گذاری شد. این شاخص جهانی نفت خام روز چهارشنبه در حالی مرز ۵۸ دلار بر بشکه را پشت سر گذاشت که خروج بولتون از کاخ سفید افت حدودا ۲ درصدی آن را در پی داشت. با وجود ترمیم نسبی قیمت نفت خام آمریکا، این شاخص هنوز با قیمت‌های روز چهارشنبه فاصله دارد.
در نشست نظارتی اوپک پلاس چه گذشت؟
شانزدهمین نشست کمیته نظارتی اوپک و غیراوپک (JMMC) پنجشنبه گذشته برگزار شد تا نخستین حضور عبدالعزیز بن سلمان در قامت وزیر نفت عربستان در این جلسه شکل بگیرد. شاهزاده نفتی عربستان در این نشست تلاش کرد شدت تمایل خود را از تداوم سلطه اوپک بر بازار جهانی نفت خام نشان دهد. او همچنین در بخشی از اظهارات خود در این نشست اعلام کرد که اوپک پلاس، در نشست رسمی بعدی در دسامبر، کاهش عمیق‌تر تولیدات روزانه خود را بررسی می‌کنند. بعد از این اظهارنظر قیمت‌ها تا حدودی از رشد بازماندند زیرا سرنوشت کاهش عمیق‌تر تولیدات؛ دست کم تا سه ماه آینده در هاله‌ای از ابهام باقی خواهد ماند. در حال حاضر گروه موسوم به اوپک پلاس که از کشورهای عضو و غیرعضو اوپک تشکیل شده، برای کاهش ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز تا پایان سه ماه نخست ۲۰۱۹ تعهد داده‌اند.
عبدالعزیز که یکشنبه هفته گذشته جانشین خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی شد؛ نشست روز پنجشنبه JMMC را سازنده، پربار و شفاف ارزیابی کرد. وزرای انرژی عربستان و روسیه در حاشیه این نشست، در واکنش به پرسشی درباره چگونگی واکنش اوپک به توییت‌های ترامپ نیز تلویحا پاسخ دادند توجهی به توییت‌های نفتی ترامپ نخواهند داشت. عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان در این زمینه گفت: «از توییت‌های ترامپ غافلگیر نشده‌ام. رئیس‌جمهور، رئیس‌جمهور است، ایشان اختیار دارد هر پیغامی می‌خواهد در توییترش بگذارد.» الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه هم در این زمینه عنوان کرد: «توجه‌ام بیشتر معطوف به عوامل بلندمدت بازار است تا توییت‌های رئیس‌جمهور دونالد ترامپ.
ما بیشتر به عوامل تاثیرگذار بر قیمت نفت توجه داریم، اما تمرکز اصلی بر توازن بین عرضه و تقاضا است. مشاهده می‌کنید که در زمان توییت ترامپ قیمت‌ها بالا و پایین می‌شود، اما پس از مدتی دوباره به جایی که باید باشد بازمی‌گردد. بنابراین به‌نظر من اینها عوامل بنیادی نیست، بنیان‌های بازار بر مبنای حرف نیست بلکه بر مبنای عمل و اقدام است.» یکی از موارد مورد اشاره در بیانیه پایانی نشست JMMC، بالاتر بودن سطح ذخایر نفت خام کشورهای توسعه‌یافته از میانگین پنج سال گذشته بود؛ موضوعی که می‌تواند به معنای مازاد عرضه و فشار به قیمت‌ها باشد. در این میان عراق و نیجریه، برای همراهی بیشتر با توافق کاهش تولید قول دادند در اکتبر به ترتیب ۱۷۵ هزار و ۵۷ هزار بشکه از سطح تولیداتشان بکاهند.
اثر ایران بر بازار نفت
با وجود سیگنال‌های مثبتی که وزیر جدید نفت عربستان سعودی به بازار نفت ارسال کرد و همچنین پایبندی ۱۳۶ درصدی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به توافق کاهش تولید در ماه آگوست، زمزمه‌های کاهش محدودیت تحریم‌ها علیه ایران یکی از عوامل فشار به قیمت‌ها بود. آن‌طور که عبدالعزیز در روز پنجشنبه اعلام کرد، این موضوع از نگاه اوپک پلاس مغفول نبوده و یکی از بحث‌های نشست JMMC را به خود اختصاص داده است. اگرچه تداوم نگرانی‌ها از کند شدن رشد جهانی اقتصاد و رشد تقاضای نفت خام همچنان یکی از اهرم‌های فشار بر قیمت نفت خام است؛ اما نمی‌توان از نقش ایران در نوسانات اخیر بازار نفت غافل بود.
براساس گزارشهای موجود، نشانه‌هایی از بهبود روابط تجاری چین و آمریکا پس از تشدید جنگ تعرفه‌ای این دو غول اقتصادی مشاهده می‌شود. مانند خرید بزرگ‌ترین محموله دانه سویای آمریکا از سمت چین از ماه ژوئن به این سو. با این حال اتفاقات این چنینی از شدت نگرانی از عواقب مخرب این جنگ بر اقتصاد جهانی نکاسته و همچنان شاهد اثر این درگیری اقتصادی بر سمت تقاضای روزانه نفت خام هستیم. در این میان، آن‌طور که سی‌ان‌بی‌سی گزارش می‌دهد، بعد از انتشار اخباری از مذاکرات رئیس‌جمهوری آمریکا در رابطه با تعدیل تحریم‌ها علیه ایران، RBC Capital Markets پیش‌بینی کرد انعطاف آمریکا در رابطه با تحریم‌های ایران می‌تواند به معنای بازگشت روزانه حدود ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام ایران به بازارهای جهانی باشد.
این میزان می‌تواند به صادرات فعلی نفت خام ایران افزوده شود. چنانچه این حجم از نفت خام روزانه از ایران به بازار جهانی عرضه شود، احتمالا اوپک و متحدانش باید همراهی بیشتری در کاهش تولید داشته باشند تا مانع افت بیشتر قیمت‌ها در نتیجه این افزایش عرضه باشند. براساس گزارشهای موجود، اخبار موافقت دونالد ترامپ با ایجاد انعطاف در تحریم‌های ایران در شرایطی مطرح شد که پیش از آن، بولتون به‌عنوان یکی از تندروترین اعضای کابینه ترامپ، مجبور به ترک کاخ سفید شد.
گفته می‌شود تمایل ترامپ و وزیر خزانه‌داری او برای انعطاف در مقابل ایران و مخالفت بولتون با این موضع، یکی از مهم‌ترین دلایل اخراج مشاور امنیت ملی آمریکا بوده است. پس از خروج این مهره تندرو از کاخ سفید، برخی منابع از موافقت ترامپ با طرح فرانسه برای ایجاد خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای ایران با ضمانت خرید نفت ایران در آینده خبر دادند.
به این ترتیب در شرایطی که خروج بولتون از دولت ترامپ خود نشانه‌ای از کاهش تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه و علتی برای کاهش قیمت نفت بود؛ نشانه‌های کاسته شدن از محدودیت‌های تحریمی ایران که می‌تواند عرضه نفت کشور به بازار جهانی را تسهیل کند مزید بر علت شده و عقب‌نشینی بیشتر بهای شاخص‌های جهانی نفت خام را موجب شد.