سازمان امور مالیاتی: این شیوه‌نامه ۱۸ اردیبهشت‌ماه از سوی محمد قاسم پناهی؛ سرپرست سازمان امور مالیاتی کشور به تمامی اداره‌های استان‌ها ابلاغ شده است.
این شیوه‌نامه با توجه به تحولات ارزی سال‌های ۹۵ تا ۹۷ و فعالیت سوداگرانه برخی اشخاص که مبادرت به خرید ارز به هر طریق از بانک مرکزی کرده‌اند، برای نحوه رسیدگی به خرید‌های ارزی این گونه اشخاص ابلاغ شده است.
ابلاغیه مذکور مربوط به اشخاص حقیقی و حقوقی خریدار ارز از سامانه بانک مرکزی بوده و به شرح زیر است:
اشخاص حقوقی خریدار ارز از سامانه بانک مرکزی: کلیه اطلاعات مربوط به خرید ارز اشخاص حقوقی در اداره امور مالیاتی مربوط به عنوان یک اطلاعیه بارگذاری شده تا با بررسی آثار فعالیت ارزی و اطلاعیه‌‌های مربوط به فعالیت اشخاص حقوقی، موضوع در هنگام رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی مورد بررسی قرار گرفته و مطابق مقررات ذی‌ربط و این شیوه‌نامه اقدام گردد.
اشخاص حقیقی خریدار ارز از سامانه بانک مرکزی: کلیه اطلاعات مربوط به خرید ارز اشخاص حقیقی براساس حجم خرید ارز از سامانه مزبور از سوی معاونت مالیاتهای مستقیم جهت رسیدگی در کارگروه رسیدگی منتخب امور مالیاتی شهر و استان تهران و نیز ادارات کل امور مالیاتی مربوط در استان‌ها ارسال می‌شود. همچنین اطلاعات مربوط به تراکنش‌های بانکی این مودیان از طریق دفتر بازرسی ویژه، مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی به امور مالیاتی شهر و استان تهران و ادارات کل امور مالیاتی استان‌ها ارسال می‌شود.
اقدامات مالیاتی: ادارات کل امور مالیاتی استان‌ها و امور مالیاتی شهر و استان تهران باید در مواردی که مودی فاقد پرونده مالیاتی مشاغل است ابتدا نسبت به تشکیل پرونده اقدام و سپس به تناسب پرونده‌ها نسبت به صدور احکام جهت رسیدگی به کلیه منابع مالیاتی مودیان مزبور اعم از مالیاتهای مستقیم (مشاغل، حقوق و تکلیفی) و ارزش افزوده (حسب مورد) مبادرت نمایند.
کارگروه رسیدگی منتخب ضمن دعوت از مودی و درخواست ارائه اسناد و مدارک مربوط بدوا نسبت به بررسی و ارتباط خرید ارز با سوابق فعالیت پرونده واصله اطمینان حاصل نمایند. در صورت عدم ارتباط شغل مربوط با خرید ارز، چنانچه مودی در مکان دیگری دارای فعالیت مرتبط با ارز بوده، ضمن اخذ مستندات، پرونده واصله را عودت و پس از دریافت پرونده مربوط (چنانچه مربوط به آن امور یا اداره کل باشد) نسبت به رسیدگی آن اقدام گردد. ادارات کل امور مالیاتی می‌بایست در اسرع وقت نسبت به درخواست کارگروه رسیدگی منتخب مربوط اقدام نمایند و در صورت نبود سابقه با اتکا به اظهارات کتبی مودی و با توجه به نشانی محلی که مودی اظهار نموده است، نسبت به تشکیل پرونده و ارسال آن به کارگروه مزبور اقدام نمایند.
نحوه رسیدگی مالیاتی:
الف- در مواردی که مودی دارای پرونده مالیاتی است: کارگروه رسیدگی منتخب مکلف است اسناد و مدارک تسلیمی توسط مودی یا به دست آمده از سایر مراجع را بررسی و به شرح ذیل اقدام نماید: چنانچه ارز خریداری شده مرتبط با فعالیت شغلی مودی بوده و قبلا به نحوی در رسیدگی اداره امور مالیاتی ذی‌ربط منظور شده باشد، تشخیص و مطالبه مالیات مجدد برای ارز خریداری شده موضوعیت نخواهد داشت.
چنانچه ارز خریداری شده مرتبط با فعالیت شغلی مودی بوده و قبلا به نحوی در رسیدگی اداره امور مالیاتی ذی‌ربط منظور نشده باشد، به شرح ذیل اقدام می‌شود:
اگر فعالیت مودی خرید و فروش ارز نباشد: در صورتی که در اجرای مقررات ماده (۹۷) قانون مالیاتهای مستقیم قبل از اصلاحیه مورخ ۳۱/ ۰۴/ ۱۳۹۴ و تبصره (۲) آن امکان تعیین درآمد مشمول مالیات واقعی براساس اسناد و مدارک ابرازی یا به دست آمده وجود داشته باشد، طبق اسناد و مدارک واصله یا به دست آمده از جمله تراکنش‌های بانکی مودی نسبت به رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مالیات اقدام گردد. همچنین در صورتی که امکان تعیین درآمد مشمول مالیات واقعی براساس اسناد و مدارک ابرازی یا به دست آمده فراهم نباشد، طبق مقررات منظور شده در بند (۳) نکات و ضوابط اجرایی مجموعه ضرایب مالیاتی سنوات ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ میزان فروش فعالیت مورد نظر تعیین و براساس ضریب مربوط نسبت به محاسبه درآمد مشمول مالیات و مالیات متعلق اقدام شود. بدیهی است چنانچه مودی مشمول نظام مالیات ارزش افزوده باشد فروش به دست آمده، ماخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده خواهد بود.
اگر فعالیت مؤدی خرید و فروش ارز باشد: در صورتی که امکان تعیین درآمد مشمول مالیات واقعی براساس اسناد و مدارک ابرازی یا به‌دست آمده وجود داشته باشد، براساس اسناد و مدارک واصله یا به‌دست آمده از جمله تراکنش‌های بانکی مؤدی نسبت به رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مالیات اقدام شود. در غیر این‌صورت و در صورتی که تاریخ دقیق فروش ارز مشخص نباشد، توصیه می‌شود با رعایت مقررات قسمت اخیر تبصره (۲) ماده (۹۷) قانون مالیاتهای مستقیم قبل از اصلاحیه مورخ ۳۱/ ۰۴/ ۱۳۹۴ برای تعیین میزان فروش ارز حاصله، میانگین نرخ فروش آزاد سه ماهه بعد از تاریخ خرید ارز ملاک عمل قرار گرفته و تفاوت حاصله با ارز خریداری‌شده به عنوان درآمد مشمول مالیات محاسبه شود. بدیهی است تعیین ماخذ مالیات بر ارزش افزوده این‌گونه پرونده‌ها طبق دستورالعمل شماره ۵۲۶/ ۹۳/ ۲۰۰ مورخ ۰۵/ ۷/ ۱۳۹۳ موضوع رسیدگی به مالیات بر ارزش افزوده صرافی‌ها خواهد بود.
چنانچه ارز خریداری شده مرتبط با فعالیت شغلی مؤدی نباشد و قبلا به نحوی در رسیدگی اداره امور مالیاتی ذی‌ربط منظور نشده باشد، در صورتی که اسناد و مدارک ارائه‌شده کافی برای رسیدگی است، تعیین درآمد مشمول مالیات متعلق براساس مستندات خواهد بود و در غیر این‌صورت با استناد به قسمت اخیر تبصره (۲) ماده (۹۷) قانون مالیاتهای مستقیم قبل از اصلاحیه مورخ ۳۱/ ۰۴/ ۱۳۹۴، اگر تفاوت ارزش ریالی فروش از خرید ارز معلوم نباشد، توصیه می‌شود میانگین نرخ فروش آزاد سه ماهه از تاریخ خرید ارز ملاک عمل قرار گیرد و در جهت مطالبه مالیات بر ارزش افزوده مطابق بند ۲-۲ فوق عمل می‌شود.
ب- در مواردی که مؤدی فاقد پرونده مالیاتی باشد: کارگروه رسیدگی منتخب مکلف است اسناد و مدارک تسلیمی توسط مؤدی و یا به‌دست آمده از جمله تراکنش‌های بانکی و همچنین استفاده از اطلاعات سامانه ۱۲۰ را اخذ و براساس اطلاعات مزبور ضمن مشخص کردن نوع فعالیت شغلی مؤدی، حسب مورد براساس یکی از روش‌های بند (الف) اقدام کنند.
ج- اگر فعالیت ارزی مؤدی برای شخص دیگری باشد (مباشر): چنانچه به موجب اسناد و مدارک مثبته و نیز اقرار شخص ثالث احراز شود که فعالیت ارزی مؤدی برای شخص دیگری است، ضمن لحاظ کردن سهم حق‌الزحمه مؤدی در پرونده مربوط، اطلاعات ارزی مذکور در پرونده شخص واقعی الصاق و توسط گروه رسیدگی مطابق بندهای (الف) و (ب) فوق مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
د- سایر موارد: چنانچه تمام یا بخشی از تراکنش‌ها ارتباطی با فعالیت ارزی نداشته باشد مطابق دستورالعمل‌های رسیدگی به تراکنش‌های مشکوک بانکی صادره توسط سازمان امور مالیاتی کشور نسبت به موضوع اقدام شود. چنانچه مؤدی اسناد و مدارک مثبته‌ای ارائه کند که ارز خریداری شده، فروش نرفته و یا مصرف‌نشده و جزو موجودی‌های وی است، در صورت احراز مراتب توسط کارگروه رسیدگی منتخب در این‌گونه موارد باید نسبت به شناسایی درآمد حاصل از تسعیر ارز (مابه‌التفاوت قیمت خرید ارز و قیمت ارز در پایان سال) عملکرد سال مورد رسیدگی اقدام و درآمد مشمول مالیات و مالیات متعلق را با رعایت مقررات تعیین کنند.
به منظور هماهنگی و وحدت رویه در روش‌های رسیدگی، دفتر فنی و حسابرسی مالیاتی معاونت مالیاتهای مستقیم و دفتر رسیدگی و استرداد معاونت مالیات بر ارزش افزوده حسب مورد موظف به ارائه راهنمایی‌ها و ارشادات لازم به ادارات کل امور مالیاتی هستند.