دنیای بورس: دوشنبه هفته قبل با انتشار پیام ناظر، حراج سهام سهامداران یکی از شرکت‌های بیمه‌ای بازار پایه فرابورس که در مهلت مقرر مبلغ باقیمانده از قیمت اسمی سهام را واریز نکرده بودند، شروع شد تا فعالان بازار سرمایه برای اولین‌بار در چند سال اخیر، شاهد چنین فرآیندی باشند. در گزارشی که از نظرتان می‌گذرد به برخی از رویدادهای یک‌هفته گذشته در بازار پایه پرداخته می‌شود تا کمکی هر چند اندک به علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران در این بازار پرریسک باشد.
حراج سهام در بازار پایه
سرمایه‌گذاری ملت از نمادهای بازار پایه «ج» که در هفته گذشته به آن پرداختیم، شنبه توانست قیمت اسمی ۱۰۰ تومان را رد کرده و با صف خرید بیش از ۲ میلیون سهمی در قیمت 103.5 تومان به‌کار خود پایان دهد. گرچه در بازار شنبه گذشته کمتر سهمی بود که مثبت یا صف خرید نداشته باشد، اما خبرهای تایید نشده‌ای هم از احتمال تصمیم‌گیری هیاتمدیره درباره زمین شرکت منتشر شد که شاید بر استقبال از این سهم تاثیر گذاشته باشد.
شاید هم بازار، ارزش دارایی‌های «وملت» را بیشتر از ۱۱۰ میلیارد تومان (۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه اسمی و حدود ۱۰ میلیارد تومان زیان انباشته) برآورد کرده و به خرید آن روی آورده است. وملت چندماه پیش دچار حاشیه‌ای هم شد که یکی از دلایل اولیه بسته شدن نماد آن در بازار بورس بود که بعدا منجر به انتقال آن به بازار پایه شد. سال‌ها پیش در دهه ۸۰ شمسی، سرمایه‌گذاری ملت با یک شرکت سرمایه‌گذاری محلی در خراسان رضوی قراردادی برای فروش دارایی (سهام شرکت بورسی مجتمع کشت وصنعت چین چین با نماد «غچین») امضا می‌کند که در متمم آن قرارداد، جریمه‌های سنگینی برای عدم ایفای تعهدات از جمله روزانه ۱۰۰ میلیون تومان پیش‌بینی می‌شود.
فردی که از طرف تعاونی مزبور، طرف قرارداد «وملت» بوده و البته دیگر سمتی در آن تعاونی نداشته براساس متمم مزبور اعلام شکایت کرده و از شعبه دادگاهی در مشهد غیابا وملت را به جریمه سنگین (روزانه ۱۰۰ میلیون تومانی و در مجموع ۳۷۰ میلیارد تومان یعنی چند برابر سرمایه وملت) محکوم می‌کند! وقتی حکم تملیک برخی از دارایی‌های وملت به نفع شاکی صورت اجرا به خود می‌گیرد، مدیران «وملت» متوجه موضوع شده و با پیگیری اقدام به توقف حکم می‌کنند.
سپس می‌توانند رای (به زعم آنها غیرعادلانه) دادگاه بدوی را در دادگاه تجدید‌نظر باطل کنند. گرچه تجدید نظر در حکم اولیه دادگاه برای افرادی که اندک دانش حقوق هم داشتند، مسجل بود اما سازمان بورس بنابر وظیفه نماد را متوقف و تعلیق کرد و با وجود رفع مشکل مزبور، باتوجه به عدم اقدام هیاتمدیره برای خروج از شمول ماده ۱۴۱ زمان را مناسب انتقال نماد وملت به بازار پایه «ج» دید.
گرچه با آن حکم کذایی شاکی می‌توانست درخواست تملیک زمین «چاتانوگا» را هم بدهد اما در کمال قناعت به سراغ حدود ۶ درصد از سهام شرکت «شیمی بافت» که در مالکیت وملت بود رفت. جلسه حراج ۱۴ میلیون و ۸۷۵ هزار سهم شیمی‌بافت در شهریور سال قبل انجام و فرد شاکی برنده مزایده به مبلغ حدود ۳ میلیارد تومان می‌شود، یعنی هر سهم کمی بیشتر از ۲۰۰ تومان. البته با باطل اعلام شدن متمم قرارداد مزبور و براساس رای تجدید نظر، عملیات انتقال سهام شیمی بافت متوقف و چیزی از سبد سهام «وملت» خارج نشد.
خوب است کمی هم درباره شیمی بافت بدانیم، این شرکت از زیرمجموعه‌های سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی («وپترو») است که به تولید افزودنی بنزین که به MTBE مشهور است با ظرفیت سالانه ۹۰ هزار تن اشتغال دارد. ۶۵ درصد شیمی‌بافت به «وپترو»، ۲۸ درصد آن به بانک اقتصاد نوین («ونوین») و کمتر از ۷ درصد هم به سرمایه‌گذاری ملت تعلق دارد.
شیمی بافت در تاریخ ۳۱/ ۶/ ۱۳۹۷ برای هر سهم بیش از ۱۶۰ تومان سود ساخته است. دو عامل موجود می‌تواند در رشد سود شیمی‌بافت موثر باشد، یکی افزایش نرخ ارز و در نتیجه افزایش نرخ فروش این شرکت و به‌ویژه فروش صادراتی و دیگری افزایش تولید بنزین در کشور که نیاز به ماده افزودنی تولیدی این شرکت را بالا می‌برد. گفته می‌شود «وپترو» قصد دارد به‌زودی شیمی‌بافت را در بازار سرمایه عرضه کند که البته برخی از اخبار تایید نشده از اراده «وپترو» برای خرید سهام بانک اقتصاد نوین در شیمی بافت پیش از عرضه عمومی آن حکایت دارد.
«بخاور»، بیمه زندگی خاورمیانه که در بازار پایه «ب» معامله می‌شود، در هفته گذشته شاهد پیام ناظر برای حراج بیش از ۱۵۵ میلیون سهم خود بود. این تعداد سهام مربوط به سهامدارانی است که در مهلت مقرر اقدام به پرداخت ۵۰ درصد سرمایه اسمی باقیمانده نکرده بودند و به‌همین خاطر سهامشان فروخته شده و وجه حاصل برای این منظور استفاده می‌شود.
پذیره‌نویسان «بخاور» در اسفندماه سال ۱۳۹۴ تنها ۵۰ درصد از سرمایه اسمی ۱۲۰ میلیارد تومانی را پرداخت کردند و بقیه در تعهد آنها بود تا زمانی که هیاتمدیره اعلام کند. در واقع قیمت اسمی سهام «بخاور» ۱۰۰ تومان بود اما ۵۰ تومان آن پرداخت و ۵۰ تومان آن در تعهد دارنده سهام بود. در آبان سال گذشته هیاتمدیره در اطلاعیه‌ای ۵۰ تومان باقیمانده را مطالبه و فرصتی دوهفته‌ای جهت واریز آن تعیین کرد. در پایان این زمان دوهفته‌ای مهلت یک‌ماهه دیگری داده شد که سهامداران بتوانند ۵۰ تومان مزبور را این‌بار به‌علاوه خسارت دیرکرد ۱۴ درصدی روزشمار پرداخت کنند. با اعلام درخواست تادیه، قیمت سهم «بخاور» در ۴ روز باقیمانده تا شروع فرآیند پرداخت، بیش از ۳۰ درصد افت کرد و (احتمالا) عمدتا سهامدارانی که نمی‌خواستند این مبلغ را بپردازند در این ۴ روز بیش از ۱۰۰ میلیون سهم را فروختند.
نماد «بخاور» که در شهریور ۱۳۹۶ در بازار پایه به قیمت ۷۰ تومان کشف قیمت شده بود، به‌جز نوسانات مقطعی در بیشتر مواقع در حدود قیمت ۵۰ تومان معامله می‌شد. در شهریور و مهر سال گذشته همزمان با رونق یکی، دوماه بازار، قیمت سهم به بالای ۱۰۰ تومان هم رسید و خریداران جدیدی را به خود جذب کرد. شاید برخی از این خریداران آن روزها به عبارت توضیحی (۵۰درصد تادیه) در کنار نماد «بخاور» توجه مناسبی نکرده یا اینکه پس از آن از اطلاعیه‌های مربوط به تادیه ۵۰درصد بقیه سهم اطلاع نیافتند، که در این‌صورت اینک سهامشان در معرض حراج است.
سهامدارانی که سهام خود را فروخته بودند یا مطالباتشان پاسخگوی میزان بدهی سهام فعلی‌شان بود نیازی به واریز پول نداشتند. سابقه تاریخی سهم‌هایی که با بخشی از سرمایه پذیره‌نویسی شدند نشان می‌دهد که برخی از آنها توانسته‌اند در چند سال پس از تاسیس با استفاده از سود به‌دست آمده از فعالیت خود، مبلغ تعهد شده سهامداران را تادیه کنند، مانند بیمه پاسارگاد («بپاس») که در سال ۱۳۸۵ با پرداخت نیمی از سرمایه تاسیس شد و بقیه سرمایه تعهد شده را با سود سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ تامین کرد. البته یکی از تفاوت‌هایی که بین این دو شرکت بیمه‌ای وجود دارد محدوده فعالیت‌های آنهاست، بپاس در تمام رشته‌های بیمه‌ای از جمله بیمه عمر (زندگی) اقدام به صدور بیمه‌نامه می‌کند، اما بخاور تنها در رشته بیمه عمر فعالیت دارد.
یمه عمر یکی از رشته‌های رو به گسترش در بازار بیمه ایران است که هنوز ضریب نفوذ کمی نسبت به میانگین دنیا دارد. سوددهی این رشته بیمه‌ای تضمین شده و در میان‌مدت (و بلند‌مدت) از بقیه رشته‌های بیمه‌ای بیشتر خواهد بود، حتی اگر در کوتاه‌مدت قابل مقایسه با رشته‌هایی مانند آتش‌سوزی و باربری و مانند آن نباشد. یک نکته دیگر در مقایسه دو شرکت بیمه مذکور آن است که یکی از دلایل موفقیت بیمه پاسارگاد و رشد بهتر آن نسبت به بقیه شرکت‌های خصوصی تاسیس شده در سال‌های اخیر آن است که «بپاس» تمرکز خوبی روی بیمه عمر و زندگی داشته است، همان رشته‌ای که «بخاور» قرار است تمام تمرکز خود را بر آن قرار دهد.
یکی از شرکت‌های دیگری که با ۵۰ درصد سرمایه اسمی تاسیس شده بود، بیمه تجارت‌نو بود. بنو از اردیبهشت ۱۳۹۵ شروع به‌کار کرد و برای سال مالی منتهی به ۳۰/ ۱۲/ ۱۳۹۵ که حدود ۱۰ ماه بود، ۱۴ تومان سود نقدی تقسیم کرد که عملکرد مناسبی بود. در مرداد ۱۳۹۶ هیاتمدیره درخواست تادیه ۵۰ تومان بقیه ارزش اسمی سهم را منتشر و دوهفته بعد آن را لغو کرد که معلوم شد به‌خاطر مخالفت برخی از سهامداران از جمله نفت و گاز پارسیان («پارسان») بوده است. این مخالفت نهایتا منجر به کاهش سرمایه بنو به نصف سرمایه اولیه که ۲۵۰ میلیارد تومان بود، شد تا نیازی به تادیه ۵۰ درصد ارزش سهام نباشد. البته بیمه تجارت‌نو پس از این کاهش سرمایه، برای مطابقت خود با مصوبات هیات‌دولت درباره حداقل سرمایه شرکت‌های بیمه، سرمایه خود را به بالای ۱۵۰ میلیارد تومان رساند.
بیمه حکمت صبا («وحکمت») یکی دیگر از بیمه‌هایی است که ۵۰ درصد سرمایه‌اش توسط سهامداران پرداخت شده و به‌خاطر فرآیند تادیه از دی‌ماه سال گذشته متوقف است. البته وحکمت تنها ۱۰ تومان از ۵۰ تومان باقی مانده را در این مرحله طلب کرده است و با توجه به سود نقدی 2.3 تومانی آخرین مجمع سالانه احتمالا به‌زودی باید شاهد حراج بخشی از سهام تادیه نشده وحکمت هم باشیم. خوب است از شرکت در شرف تاسیس بیمه زندگی باران هم نام ببریم که توسط سرمایه‌گذاری دانایان پارس («ودانا») تاسیس شده و احتمالا به‌زودی پذیره‌نویسی آن در فرابورس با سرمایه ۱۲۰ میلیارد تومانی و ۵۰ درصد سرمایه پرداخت شده، شروع شود.
این تاریخچه از شرکت‌های بیمه‌ای که دارای سهام پرداخت نشده هستند از این‌رو ذکر شد که سهامداران در هنگام پذیره‌نویسی اولیه یا خرید آن از بازار ثانویه به ماجراهای احتمالی پس از آن فکر کنند. «بخاور» در بهمن سال ۱۳۹۵ شروع به کار کرده و در سال مالی منتهی به ۳۰/ ۱۲/ ۱۳۹۵ (که کمتر از ۲ ماه بوده) ۲ ریال و در سال مالی منتهی به ۲۹/ ۱۲/ ۱۳۹۶ مبلغ 5 تومان سود نقدی تقسیم کرده که تکافوی ۵۰ تومان مورد نیاز را نمی‌دهد.
براساس صورت‌های مالی منتهی به ۳۰/ ۹/ ۱۳۹۷ بخاور به ازای هر سهم 6 تومان سود ساخته که ۳۰ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل است. سهامدار عمده بیمه زندگی خاورمیانه بانک (نسبتا) تازه تاسیس خاورمیانه («وخاور») است و سهامداران مشترکی بین این بانک و بیمه هم وجود دارند. حراج بیش از ۱۵۵ میلیون سهام بخاور از دوشنبه گذشته در قیمت‌های بالا شروع شد و پس از رشد حدود ۷۰ درصدی نسبت به آخرین قیمت معامله شده در سال قبل، از چهارشنبه رو به منفی گذاشت. کمتر از ۱۰ درصد سهام حراج شده تاکنون معامله شده و دور از انتظار نخواهد بود که خریداران مایل باشند در قیمت‌های پایین‌تر این سهم را بخرند.